Περισσότερα από έξι εκατομμύρια στρέμματα φυσικών εκτάσεων απώλεσε η Ελλάδα την εικοσαετία 1987-2007, έναντι αντίστοιχης αύξησης των γεωργικών και λοιπών καλύψεων, σύμφωνα με έρευνα της WWF.
Στη σχετική έκδοση «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης ... 1987-2007» καταδεικνύεται η διαχρονική, συνεχής και άναρχη μείωση των φυσικών εκτάσεων, προς όφελος της επέκτασης της γεωργικής γης, των υποδομών και των οικισμών. Η υποχώρηση αυτή, όπως επισημαίνεται, χαρακτηρίζεται από την απόλυτη έλλειψη τεκμηριωμένου και μακροχρόνιου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού.
Από την έρευνα της WWF, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «Το Μέλλον των Δασών», και σε συνεργασία με το εργαστήριο δασικής διαχειριστικής και τηλεπισκόπησης του ΑΠΘ, προκύπτει ότι τα δάση μειώθηκαν συνολικά κατά 1.311.382 στρέμματα, οι εκτάσεις θαμνώδους και χαμηλής βλάστησης μειώθηκαν συνολικά κατά 4.886.431 στρέμματα, οι γεωργικές εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 5.736.939 στρέμματα και οι λοιπές καλύψεις (δόμηση, έργα υποδομής κλπ) αυξήθηκαν κατά 333.675 στρέμματα.
Ωστόσο, η WWF επισημαίνει πως τα απόλυτα νούμερα των αλλαγών δεν διηγούνται τη συνολική ιστορία, καθώς εξίσου σημαντική με τις αλλαγές στην έκταση είναι και η μετατόπιση των καλύψεων γης ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές.
Ενδεικτική είναι η αντίφαση που προκύπτει, εξετάζοντας τις γεωργικές εκτάσεις στα γεωγραφικά διαμερίσματα Ιονίων Νήσων και Πελοποννήσου. Στα Ιόνια Νησιά, σχεδόν 289.000 στρέμματα φυσικής γης (12,6% της συνολικής έκτασης) μετατράπηκαν σε γεωργική. Από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι εγκαταλείπεται η αγροτική παραγωγή στα ορεινά της χώρας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Πελοπόννησο, όπου 1.390.000 στρέμματα γεωργικής γης μετατράπηκαν διαχρονικά σε άλλες καλύψεις.
Στην έρευνα επισημαίνεται ότι οι πλέον θιγόμενες φυσικές εκτάσεις είναι οι περιοχές χαμηλής βλάστησης, οι οποίες, κατά κύριο λόγο, απορροφούν τις πιέσεις επέκτασης της γεωργικής γης, των οικισμών και των υποδομών.
Οι πιέσεις για μετατροπή των καλύψεων (και κατά συνήθη συνέπεια των χρήσεων) της γης, δεν εκδηλώνονται πάντα στιγμιαία, αλλά είναι, συχνά, απόρροια πολλών διαδοχικών βημάτων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, η απευθείας μετατροπή π.χ. ενός δάσους σε τεχνητή επιφάνεια είναι σπάνια και συνοδεύεται από πολλές νομικές περιπλοκές. Η σταδιακή αλλαγή ενός δάσους όμως μέσω επαναλαμβανόμενων πυρκαγιών και η μετέπειτα κατάληψή της από τεχνητές καλύψεις είναι μία συνήθης πρακτική.
Ακόμα, τονίζεται ότι η εφαρμογή της νομοθεσίας για τον χώρο χωλαίνει σε έντονο βαθμό, ενώ ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός πάσχει από έλλειψη μακροχρόνιας προοπτικής και συνοχής.
«Η συγκεκριμένη έκδοση εστιάζει στις χωρικές μεταβολές και τις πιέσεις πάνω στον φυσικό χώρο και τα οικοσυστήματα. Είναι η πρώτη φορά που απεικονίζονται οι καλύψεις γης για όλη την Ελλάδα σε βάθος εικοσαετίας, ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση για την εξέλιξη και διαχείριση του χώρου στην Ελλάδα. Η αποτυχία στην αποτελεσματική διαχείριση αυτών των αλλαγών, δεν θα λειτουργήσει μονάχα εις βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά εν τέλει, θα υποσκάψει και την ίδια την προοπτική ανάπτυξης της χώρας μας, ειδικά μάλιστα, σε ό, τι αφορά τους οικονομικούς κλάδους του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα», υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας.
*Μπορείτε να διαβάσετε την έκδοση «Η Ελλάδα τότε και τώρα: Διαχρονική χαρτογράφηση των καλύψεων γης, 1987-2007» σε ηλεκτρονική μορφή εδώ.
