Παρά τις προσπάθειες της Λευκωσίας να διασώσει με νύχια και με δόντια το τραπεζικό της σύστημα, η γερμανική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να επιτρέψει κάτι τέτοιο, καθώς στο Βερολίνο επικρατεί μία διάχυτη δυσπιστία και ένας φόβος για τους τραπεζικούς παραδείσους.
Η γερμανική κυβέρνηση έχει δώσει σκληρή μάχη για την... πολυπόθηση τραπεζική ένωση, ωστόσο η τελική συμφωνία για την Κύπρο στο Eurogroup, αποτελεί βαρύ πλήγμα προς το δρόμο αυτο.
Οι αρχιτέκτονες του ευρώ είχαν ένα βασικό στρατηγικό στόχο. Για να παραφράσουμε την περίφημη ρήση του λόρδου Ισμέι για το ΝΑΤΟ, έπρεπε να μείνουν οι Αμερικανοί έξω, οι Γερμανοί μέσα και τα μεσογειακά κράτη κάτω - τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική. Το πακέτο διάσωσης της Κύπρου, που παρουσιάζεται τώρα ως μοντέλο για μελλοντικές περιπτώσεις, ανταποκρίνεται ασφαλώς σε αυτό το σχήμα.
Η Κύπρος θα πρέπει να βρει τώρα ένα νέο οικονομικό μοντέλο. Η πολιτική οικονομία υψηλού ρίσκου στην οποία στηρίχθηκε μετά το 1974 λαμβάνει τέλος. Η Ισλανδία, που αντιμετώπισε μια ανάλογη καταστροφή το 2008, ανακάλυψε εκ νέου το ψάρεμα.
Η κυπριακή κυβέρνηση υπέβαλε για πρώτη φορά αίτημα για βοήθεια τον Ιούνιο του 2012. Ενώ ο τότε πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας καθυστερούσε, η γερμανική Βουλή συζητούσε. Είχαν προηγηθεί άλλωστε τέσσερις συζητήσεις για πακέτα βοήθειας στα οποία είχε εμπλακεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Οι Γερμανοί προσπαθούν εδώ και πέντε χρόνια να διορθώσουν το σύστημα που ευνοεί τους φορολογικούς παραδείσους, επισημαίνει ο Τάισον Μπάρκερ στο Spiegel.
Οι μάχες του Βερολίνου
Το 2008, το Βερολίνο προσπάθησε να εισπράξει διαφυγόντες φόρους από λογαριασμούς που είχαν στην τράπεζα LGT 600 εξέχοντες «άνθρωποι του Νταβός», μεταξύ των οποίων και ο πρώην πρόεδρος των Γερμανικών Ταχυδρομείων Κλάους Τσουμβίνκελ. Η υπόθεση εκείνη είχε προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στη Γερμανία και το Λιχτενστάιν. Το 2010, η γερμανική κυβέρνηση στράφηκε εναντίον φοροφυγάδων στην Ελβετία. Ένα χρόνο νωρίτερα, είχε συνεργαστεί με τη Γαλλία προκειμένου να προωθηθούν μηχανισμοί κυρώσεων από την G20, ενώ χρησιμοποίησε και τη γερμανική νομοθεσία για να αναγκάσει τους φορολογικούς παραδείσους να σεβαστούν τους κανόνες που έχει θεσπίσει ο ΟΟΣΑ.
Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι οι φορολογικοί παράδεισοι ως οικονομικό μοντέλο έχουν «εξαντληθεί». Στο στόχαστρο βρίσκεται τώρα το Λουξεμβούργο, με έναν χρηματοπιστωτικό τομέα πέντε φορές μεγαλύτερο από το ΑΕΠ. Ενδιαφέρον υπάρχει και για τη Βρετανία, όπου η αναλογία είναι 2:1.
Γιατί προβλήθηκε τόσο πολύ στη Γερμανία η συμμετοχή των ξένων καταθετών στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου; Η απάντηση έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την πολιτική και τις δημοσκοπήσεις. Παρά την κριτική που δέχεται στο εξωτερικό, η διαχείριση της κρίσης της ευρωζώνης από την κυβέρνηση Μέρκελ επιδοκιμάζεται στο εσωτερικό. Η προσωπική δημοτικότητα της καγκελαρίου, έξι μόλις μήνες πριν από τις εκλογές, φτάνει το 68%. Με δεδομένη τη γενική εχθρότητα προς τους φορολογικούς παραδείσους και την αγανάκτηση για το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν χρήματα των φορολογουμένων προκειμένου να ενισχυθούν οι ρώσοι ολιγάρχες, ήταν σαφές ότι το Βερολίνο θα επέμενε να χρησιμοποιηθεί ένα μέρος των ανασφάλιστων καταθέσεων για την αναδιάρθρωση των τραπεζών.
Αυτό δεν είναι όμως το μοναδικό ταμπού που σπάει. Η θέσπιση ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων παραβιάζει ευθέως τις συμφωνίες στις οποίες στηρίζεται η «ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων», μια από τις τέσσερις ιερές και απαραβίαστες ελευθερίες της ενιαίας αγοράς.
Η κυπριακή κρίση υπονομεύει όμως και την αξιοπιστία του σχεδίου για την τραπεζική ένωση της ΕΕ. Ακόμη και η έννοια της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, που αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής του περασμένου καλοκαιριού, τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση. Η κυβέρνηση Μέρκελ δυσπιστούσε από την αρχή, θεωρώντας ότι μια τέτοια πολιτική οδηγεί σε μια ένωση μεταβιβάσεων από την πίσω πόρτα. Με δεδομένο ότι σε λίγους μήνες θα γίνουν εκλογές, δεν αναμένεται να ξεκαθαριστεί σύντομα τίποτα απ' όλα αυτά.
Η γερμανική κυβέρνηση έχει δώσει σκληρή μάχη για την... πολυπόθηση τραπεζική ένωση, ωστόσο η τελική συμφωνία για την Κύπρο στο Eurogroup, αποτελεί βαρύ πλήγμα προς το δρόμο αυτο.
Οι αρχιτέκτονες του ευρώ είχαν ένα βασικό στρατηγικό στόχο. Για να παραφράσουμε την περίφημη ρήση του λόρδου Ισμέι για το ΝΑΤΟ, έπρεπε να μείνουν οι Αμερικανοί έξω, οι Γερμανοί μέσα και τα μεσογειακά κράτη κάτω - τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη νομισματική πολιτική. Το πακέτο διάσωσης της Κύπρου, που παρουσιάζεται τώρα ως μοντέλο για μελλοντικές περιπτώσεις, ανταποκρίνεται ασφαλώς σε αυτό το σχήμα.
Η Κύπρος θα πρέπει να βρει τώρα ένα νέο οικονομικό μοντέλο. Η πολιτική οικονομία υψηλού ρίσκου στην οποία στηρίχθηκε μετά το 1974 λαμβάνει τέλος. Η Ισλανδία, που αντιμετώπισε μια ανάλογη καταστροφή το 2008, ανακάλυψε εκ νέου το ψάρεμα.
Η κυπριακή κυβέρνηση υπέβαλε για πρώτη φορά αίτημα για βοήθεια τον Ιούνιο του 2012. Ενώ ο τότε πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας καθυστερούσε, η γερμανική Βουλή συζητούσε. Είχαν προηγηθεί άλλωστε τέσσερις συζητήσεις για πακέτα βοήθειας στα οποία είχε εμπλακεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας.
Οι Γερμανοί προσπαθούν εδώ και πέντε χρόνια να διορθώσουν το σύστημα που ευνοεί τους φορολογικούς παραδείσους, επισημαίνει ο Τάισον Μπάρκερ στο Spiegel.
Οι μάχες του Βερολίνου
Το 2008, το Βερολίνο προσπάθησε να εισπράξει διαφυγόντες φόρους από λογαριασμούς που είχαν στην τράπεζα LGT 600 εξέχοντες «άνθρωποι του Νταβός», μεταξύ των οποίων και ο πρώην πρόεδρος των Γερμανικών Ταχυδρομείων Κλάους Τσουμβίνκελ. Η υπόθεση εκείνη είχε προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο ανάμεσα στη Γερμανία και το Λιχτενστάιν. Το 2010, η γερμανική κυβέρνηση στράφηκε εναντίον φοροφυγάδων στην Ελβετία. Ένα χρόνο νωρίτερα, είχε συνεργαστεί με τη Γαλλία προκειμένου να προωθηθούν μηχανισμοί κυρώσεων από την G20, ενώ χρησιμοποίησε και τη γερμανική νομοθεσία για να αναγκάσει τους φορολογικούς παραδείσους να σεβαστούν τους κανόνες που έχει θεσπίσει ο ΟΟΣΑ.
Τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι οι φορολογικοί παράδεισοι ως οικονομικό μοντέλο έχουν «εξαντληθεί». Στο στόχαστρο βρίσκεται τώρα το Λουξεμβούργο, με έναν χρηματοπιστωτικό τομέα πέντε φορές μεγαλύτερο από το ΑΕΠ. Ενδιαφέρον υπάρχει και για τη Βρετανία, όπου η αναλογία είναι 2:1.
Γιατί προβλήθηκε τόσο πολύ στη Γερμανία η συμμετοχή των ξένων καταθετών στον τραπεζικό τομέα της Κύπρου; Η απάντηση έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την πολιτική και τις δημοσκοπήσεις. Παρά την κριτική που δέχεται στο εξωτερικό, η διαχείριση της κρίσης της ευρωζώνης από την κυβέρνηση Μέρκελ επιδοκιμάζεται στο εσωτερικό. Η προσωπική δημοτικότητα της καγκελαρίου, έξι μόλις μήνες πριν από τις εκλογές, φτάνει το 68%. Με δεδομένη τη γενική εχθρότητα προς τους φορολογικούς παραδείσους και την αγανάκτηση για το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν χρήματα των φορολογουμένων προκειμένου να ενισχυθούν οι ρώσοι ολιγάρχες, ήταν σαφές ότι το Βερολίνο θα επέμενε να χρησιμοποιηθεί ένα μέρος των ανασφάλιστων καταθέσεων για την αναδιάρθρωση των τραπεζών.
Αυτό δεν είναι όμως το μοναδικό ταμπού που σπάει. Η θέσπιση ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων παραβιάζει ευθέως τις συμφωνίες στις οποίες στηρίζεται η «ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων», μια από τις τέσσερις ιερές και απαραβίαστες ελευθερίες της ενιαίας αγοράς.
Η κυπριακή κρίση υπονομεύει όμως και την αξιοπιστία του σχεδίου για την τραπεζική ένωση της ΕΕ. Ακόμη και η έννοια της απευθείας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, που αποφασίστηκε στη σύνοδο κορυφής του περασμένου καλοκαιριού, τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση. Η κυβέρνηση Μέρκελ δυσπιστούσε από την αρχή, θεωρώντας ότι μια τέτοια πολιτική οδηγεί σε μια ένωση μεταβιβάσεων από την πίσω πόρτα. Με δεδομένο ότι σε λίγους μήνες θα γίνουν εκλογές, δεν αναμένεται να ξεκαθαριστεί σύντομα τίποτα απ' όλα αυτά.
