Ως «θάλαμος αερίων» λειτούργησε τον περασμένο χειμώνα η Θεσσαλονίκη, με τις ουσίες που «ενοχοποιούνται» για καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις (ακόμη και για καρκινογενέσεις) να βρίσκονται σε επίπεδα έως και πέντε φορές υψηλότερα από την αμέσως προηγούμενη χρονιά -και όλα αυτά λόγω της καύσης ξύλου αντί πετρελαίου για τη θέρμανση των κατοικιών.
Σε αυτό το συγκλονιστικό συμπέρασμα (που έρχεται να επιβεβαιώσει με.. επιστημονικό και αδιαμφισβήτητο, πλέον, τρόπο τους φόβους και τις εικασίες που διατυπώνονταν δημόσια όλο το προηγούμενο διάστημα) καταλήγει εκτενής έρευνα ειδικών επιστημόνων από τρία πανεπιστήμια (συγκεκριμένα, από το Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, από το Wisconsin-Madison και από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, στις ΗΠΑ), η οποία περιήλθε σε γνώση της «Μακεδονία της Κυριακής».
Την έρευνα (που τιτλοφορείται «Η αύξηση της καύσης βιομάζας λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και οι αρνητικές επιπτώσεις της στην ποιότητα του αέρα κατά τους χειμερινούς μήνες στη Θεσσαλονίκη») υπογράφουν οι ερευνητές Κωνσταντίνος Σιούτας, Αριάν Σαφάρι και Νάνσι Ντάχερ (από το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας), Κωνσταντίνα Σαμαρά, Δήμητρα Βουτσά, Αθανάσιος Κούρας, Ευαγγελία Μανώλη και Όλγα Καραγκιοζίδου (από το Εργαστήριο Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ), Νικόλαος Μουσιόπουλος και Χρήστος Βλαχοκώστας (από το εργαστήριο Μετάδοσης Θερμότητας και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών της Πολυτεχνικής σχολής του ΑΠΘ) και Μάρτιν και Τζέιμς Σάφερ (από το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Χημείας και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Wisconsin-Madison, στις ΗΠΑ).
ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΟΚΑΡΟΥΝ
Οι ερευνητές από τα τρία πανεπιστήμια προχώρησαν σε δειγματοληπτικές μετρήσεις των αιωρούμενων μικροσωματιδίων στη διάρκεια του περασμένου χειμώνα (συγκεκριμένα, την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου 2012 και Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2013), σε μια προσπάθεια να καταλήξουν σε χειροπιαστά αποτελέσματα όσον αφορά το κατά πόσον ο αέρας που αναπνέουμε επιβαρύνθηκε από τις εκπομπές καπνού, που προκλήθηκαν από την καύση ξύλου ως μέσου θέρμανσης.
«Τα αποτελέσματα ‘δείχνουν’ αύξηση του ποσοστού συγκέντρωσης των μικροσωματιδίων κατά 30%, όπως επίσης και αύξηση -που φτάνει σε έως και πενταπλάσια επίπεδα- στη συγκέντρωση των δεικτών καύσης ξύλου, συμπεριλαμβανομένων ουσιών όπως το κάλλιο (potassium), η λεβογλυκοζάνη (levoglucosan), η μανοζάνη (mannosan) και η γαλακτοζάνη (galactosan)», σημειώνουν στην εισαγωγική τους έκθεση οι ερευνητές.
«Την ίδια στιγμή, οι συγκεντρώσεις στους δείκτες καύσης πετρελαίου ουσιών όπως το νικέλιο και το βανάδιο υποχώρησαν κατά 20%-30% στη διάρκεια του 2013, σε σύγκριση με τις μετρήσεις που έγιναν το 2012. Σαφής διαφοροποίηση σε ό,τι αφορά τους δείκτες καύσης ξύλου παρατηρήθηκε και στη διάρκεια του 24ωρου, με τις συγκεντρώσεις επικίνδυνων ουσιών να είναι σημαντικά υψηλότερες στη διάρκεια της νύχτας, σε σύγκριση με τις πρωινές ώρες».
ΟΥΣΙΕΣ-ΦΟΝΙΑΔΕΣ
Σοκαριστικά είναι τα ευρήματα της μελέτης σε ό,τι αφορά τη δυνητική επίπτωση των επικίνδυνων ουσιών στην ανθρώπινη υγεία -και, συγκεκριμένα, των δραστικών μορφών οξυγόνου (όπως το ανιόν του υπεροξειδίου, το υπεροξείδιο του υδρογόνου και η υδροξυλική ρίζα), ουσιών δηλαδή που είναι εξαιρετικά επιβλαβείς για τον άνθρωπο σε υψηλές συγκεντρώσεις, ευθυνόμενες κατ’ εξοχήν για το λεγόμενο «οξειδωτικό στρες»:
«Συγκριτική ανάλυση κατέδειξε μια πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ της παρουσίας δραστικών μορφών οξυγόνου (σ.σ.: «reactive oxygen species» - ROS στο αγγλικό κείμενο) και της συγκέντρωσης λεβογλυκοζάνης, καλίου και γαλακτοζάνης, υπογραμμίζοντας έτσι τη δυνητική επίπτωση που μπορεί να έχει ο προερχόμενος από την καύση του ξύλου καπνός στην τοξικότητα των μικροσωματιδίων που εντοπίστηκαν στη διάρκεια των χειμερινών μηνών στη Θεσσαλονίκη», επισημαίνεται στην έρευνα.
«Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια αποτέλεσαν το αντικείμενο σειράς ερευνητικών μελετών στη διάρκεια των τελευταίων ετών, λόγω των επιβεβαιωμένων από σειρά στοιχείων επιπτώσεων που έχουν στην ανθρώπινη υγεία (όπως αναπνευστικά προβλήματα, καρδιαγγειακές παθήσεις και επιπτώσεις στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος)», εξηγούν οι ερευνητές -και προσθέτουν:
«Πρόσφατες μελέτες κατέδειξαν ότι ορισμένες εξ αυτών των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία μας μπορούν να προέρχονται από το οξειδωτικό στρες που προκαλούν τα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Η παραγωγή ROS στα κύτταρα αποτελεί μία από τις βασικές ‘οδούς’ που οδηγούν σε οξειδωτικό στρες. Αρκετά χρόνια και οξέα προβλήματα υγείας έχουν συνδεθεί με υψηλά επίπεδα ROS, συμπεριλαμβανομένων -αλλά όχι αποκλειστικά- της πνευμονικής φλεγμονής και της μιτοχονδριακής βλάβης.
Με δεδομένα τα ανεβασμένα επίπεδα αιωρούμενων μικροσωματιδίων, η Θεσσαλονίκη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, χαρακτηρίζεται ως μία από τις πλέον επιβαρημένες από πλευράς μόλυνσης πόλεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), στη διάρκεια των τελευταίων ετών. Η πόλη φιλοξενεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο κατοίκους σε μια περιοχή έκτασης περί τα 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Παράλληλα, βιώνει τις επιπτώσεις του μεσογειακού κλίματος, όπερ σημαίνει ετήσια βροχόπτωση 445mm και μέση θερμοκρασία περί τους 7 βαθμούς τον χειμώνα και περί τους 25 το καλοκαίρι. Η ανάγκη για αποτελεσματικό έλεγχο των αιωρούμενων μικροσωματιδίων στη Θεσσαλονίκη εντάθηκε την τελευταία διετία (περίοδος που συμπίπτει με την ελληνική οικονομική κρίση), στη διάρκεια της οποίας η ανεξέλεγκτη στροφή από την καύση πετρελαίου στην καύση ξύλου και βιομάζας για τη θέρμανση των κατοικιών οδήγησε σε σημαντική επιδείνωση της ποιότητας του αέρα.
Η καύση διυλισμένου πετρελαίου αποτελούσε τον πλέον δημοφιλή τρόπο θέρμανσης των κατοικιών στη διάρκεια των τελευταίων (πολλών) ετών, ενώ η καύση ξύλου χρησιμοποιούταν σε μικρό αριθμό σπιτιών, ως συμπληρωτική πηγή θερμότητας -κυρίως στα προάστια της πόλης. Η οικονομική ύφεση στη διάρκεια της τελευταίας διετίας, ωστόσο, οδήγησε σε σημαντική αύξηση της τιμής του πετρελαίου (η οποία σχεδόν τριπλασιάστηκε), εξαναγκάζοντας τους κατοίκους της πόλης να καίνε ξύλο και βιομάζα για τη θέρμανση των σπιτιών τους, αντί του ‘συμβατικού’ πετρελαίου θέρμανσης», σημειώνουν οι ερευνητές.
Ρεπορτάζ: του Άγγελου Ν. Βάσσου
Πηγή: Eφημερίδα "Μακεδονία"
