- Ο θάνατος παλικαριού σε πασχαλινό γλέντι σε χωριό του Ρεθύμνου και ο σοβαρότατος τραυματισμός φιλοξενούμενης Αμερικανίδας στη λειτουργία της Ανάστασης στη Σαντορίνη δεν πρέπει να ξεχαστούν μέσα στον ρουν των ημερών – όπως συνέβη με τόσα άλλα «ατυχήματα» στο παρελθόν.
Τα δύο τελευταία περιστατικά δεν είναι τυχαία γεγονότα ούτε αποτέλεσμα μιας μεταφυσικής «κακιάς ώρας»: είναι ανθρωποθυσίες στον... βωμό της μακροβιότερης θρησκείας σε αυτόν τον παράξενο τόπο – της θρησκείας της ριψοκίνδυνης ανευθυνότητας, με κυρίαρχο δόγμα την προσωπική ασυδοσία και την κοινωνική ανοχή για την παραβατικότητα.
Ο ηλίθιος που αδειάζει τον γεμιστήρα του όπλου του στο κεφάλι του συνδαιτυμόνα του, η παρέα ανεγκέφαλων που ρίχνει εκρηκτικά ανάμεσα σε ανυποψίαστους προσκυνητές, δεν δρουν μόνοι ούτε εν βρασμώ ψυχής. Λειτουργούν ως θεράποντες της θεσμοθετημένης ανοργανωσιάς, συμμετέχουν στο μυστήριο «Κάνω του κεφαλιού μου και όποιον πάρει ο Χάρος». Δεν υπήρχε τίποτα το προσωπικό μεταξύ θυτών και θυμάτων – τα θύματα ήταν απλώς άτυχα. Επιλογές του τροχού της Τύχης, μπορούσαν να ήταν οποιοσδήποτε. Οπως οι θεοί κάποτε έπαιζαν με τους θνητούς, έτσι ο καθένας που λειτουργεί χωρίς αίσθηση του κινδύνου που προκαλεί, καταστρέφει, αλλάζει τις ζωές των άλλων με την άνεση και τη φυσικότητα αυτού που αισθάνεται ότι καλύπτεται από τα ήθη και έθιμα της κοινωνίας του. Οπως θρηνεί ο Σαίξπηρ στην τραγωδία του Βασιλιά Λιρ, «Σαν μύγες στα χέρια βάναυσων παιδιών είμαστε για τους θεούς, παίζοντας μας σκοτώνουν». Στην Ελλάδα το προνόμιο το έχουν οι ανεύθυνοι.
Αυτός που χειρίζεται όπλο χωρίς να σέβεται την ισχύ του, αυτός που πετάει τον θάνατο μέσα στο πλήθος, αυτός που οδηγεί το αυτοκίνητό του σαν ξέφρενη πολεμική άμαξα ή ανεβαίνει με το μηχανάκι στο πεζοδρόμιο, το κάνει επειδή μέσα στο απαίδευτο μυαλό του αισθάνεται ότι αποκτά τη δύναμη του όπλου, του εκρηκτικού υλικού, της φονικής μάζας του οχήματος. Το κάνει είτε για να δείχνει ισχυρότερος από τους ομοίους του είτε επειδή θέλει να τους μοιάζει. Ταυτίζεται με άλλους που κάνουν το ίδιο – αλλά επειδή αυτός είναι ακόμη πιο απρόσεκτος και ακόμη πιο βλάκας, γίνεται φονιάς. Kαταστρέφει άλλους και γίνεται αποδιοπομπαίος τράγος, ο οποίος καταστρέφεται και αυτός. Αλλά ποιο είναι το έγκλημά του όταν ολόκληρη η κοινωνία αδιαφορούσε για τον κίνδυνο, που ενθάρρυνε την παραβατικότητα με το να μη θέτει σαφή όρια για την αυτοπροστασία της; Το ερώτημα αυτό είναι βασικό, επειδή τα όρια έχουν ξεπεραστεί πολύ πριν από το φονικό. Ξεπερνιούνται όταν η πολιτεία και η κοινωνία δεν υιοθετούν ή δεν εφαρμόζουν νόμους και κανόνες οι οποίοι εξασφαλίζουν την ομαλή συνύπαρξη και τη διευθέτηση προβλημάτων. Οταν η τήρηση των νόμων είναι χαλαρή και οι αυτοσχεδιασμοί επιτρέπονται, χάνεται όλη η συσσωρευμένη σοφία του πολιτισμού. Τότε η κοινωνία μένει στο έλεος των πιο ανεύθυνων, των πιο επικίνδυνων, των πιο απρόβλεπτων μελών της. Και η ανοχή αυτή θα συνεχίσει να μετριέται σε ζωές.
Του κ.Ν.Κωσταντάρα
