- Οριακή ρευστότητα με νέα γενιά «κόκκινων» δανείων και συνεχείς εκροές καταθέσεων.
Νέα γενιά μη εξυπηρετούμενων δανείων, ύστερα από ένα χρόνο αποκλιμάκωσης,
δημιουργεί η αβεβαιότητα αλλά και η επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών, τους τελευταίους μήνες, προσθέτοντας έναν...ακόμα μεγάλο πονοκέφαλο στις διοικήσεις των τραπεζών. Το νέο κύμα «κόκκινων» δανείων οφείλεται εν μέρει και στις προσδοκίες για μια νέα ευνοϊκή ρύθμιση.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, από τις αρχές του έτους νέα «κόκκινα» δάνεια ύψους 1,5 δισ. ευρώ έχουν προστεθεί στη μεγάλη δεξαμενή των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Παράλληλα, η ανησυχία εξαιτίας της πολιτικοοικονομικής αβεβαιότητας αλλά και της δυστοκίας στην ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους έχει οδηγήσει σε «βουτιά» τις καταθέσεις, καταγράφοντας μείωση περίπου 26 δισ. ευρώ από το τέλος Νοεμβρίου μέχρι σήμερα. Αβεβαιότητα και κρίση ρευστότητας τροφοδότησαν μαζικό ξεπούλημα των τραπεζικών μετοχών τους τελευταίους μήνες, με αποτέλεσμα η συνολική χρηματιστηριακή αξία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών να έχει μειωθεί κατά 33 δισ. ευρώ (σε σχέση με τον Μάρτιο του 2013)!
Η κατάσταση ρευστότητας είναι δραματική. Την προηγούμενη εβδομάδα οι τράπεζες δέχθηκαν νέες πιέσεις εξαιτίας της μεγάλης αβεβαιότητας για την έκβαση της ελληνικής υπόθεσης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, οι εκροές καταθέσεων την προηγούμενη εβδομάδα ξεπέρασαν το 1 δισ. ευρώ. Οπως σημειώνουν ήταν οι μεγαλύτερες εκροές που σημειώθηκαν τις τελευταίες 30 ημέρες, δηλαδή μετά την υπογραφή της συμφωνίας στις 20 Φεβρουαρίου. Είχαν προηγηθεί οι δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ για το ενδεχόμενο επιβολής περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στην Ελλάδα.
Παράλληλα, σημειώθηκε μπαράζ δηλώσεων Ελλήνων και Ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίες επιδείνωσαν το κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών, και οι οποίες συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες. H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) για τη στήριξη της ρευστότητας αποφάσισε να αυξήσει κατά 400 εκατ. ευρώ το όριο του ευρωπαϊκού έκτακτου μηχανισμού (ELA), το οποίο διαμορφώνεται στα 69,8 δισ. ευρώ. Την ερχόμενη Τετάρτη, η ΕΚΤ θα εξετάσει και πάλι τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Οπως εκτιμούν οι τράπεζες, από το τέλος Νοεμβρίου μέχρι σήμερα οι καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων έχουν μειωθεί κατά 26 δισ. ευρώ και σήμερα διαμορφώνονται στα 138 δισ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια, στελέχη τραπεζών σημειώνουν ότι από το τέταρτο τρίμηνο του 2014 καταγράφηκε μια μικρή αύξηση του ρυθμού σχηματισμού νέων μη εξυπηρετούμενων δανείων, τάση που έχει επιταχυνθεί τους πρώτους μήνες του 2015. Το νέο κύμα των «κόκκινων» δανείων οφείλεται στη ραγδαία επιδείνωση των πολιτικοοικονομικών συνθηκών, αλλά και στις προσδοκίες που έχουν σχηματιστεί σχετικά με τη νομοθέτηση ευνοϊκής ρύθμισης για τους κακοπληρωτές. Οπως εκτιμούν οι τράπεζες, το τελευταίο τρίμηνο έχουν δημιουργηθεί νέα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 1,5 δισ. ευρώ, ενώ μεγάλο μέρος από αυτά αφορά δάνεια που είχαν αναδιαρθρωθεί παλαιότερα.
Η πολιτική αστάθεια και η αβεβαιότητα έχουν προκαλέσει ξεπούλημα των τραπεζικών μετοχών κυρίως από ξένους επενδυτές. Ο δείκτης των τραπεζών έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 30 ετών, ενώ η συνολική χρηματιστηριακή αξία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών -Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς και Eurobank- διαμορφώνεται σήμερα στα 10 δισ. ευρώ έναντι 43 δισ. ευρώ που ήταν πριν από ένα χρόνο.
Η παρατεταμένη αβεβαιότητα αποτελεί το μεγάλο βαρίδι και ταυτόχρονα τον μεγάλο κίνδυνο για την οικονομία. Οπως τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, κ. Δημήτριος Μαντζούνης, με αφορμή τα αποτελέσματα του 2014: «Η απομάκρυνση της αβεβαιότητος που επικρατεί στην αγορά αποτελεί ζήτημα υψίστης σημασίας για το τραπεζικό σύστημα και για την ελληνική οικονομία και εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την ταχεία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και στους Ευρωπαίους εταίρους της».
Απορίες από τη «βύθιση»
Αμφιβολίες για τις δυνατότητες ολοκλήρωσης του εγχειρήματος της επιστροφής των τραπεζών σε ιδιωτικά χέρια, μέσω του σχεδίου της ανακεφαλαιοποίησης που υλοποιήθηκε το καλοκαίρι του 2013 με τη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, προκαλεί η «βύθιση» των τραπεζικών μετοχών.
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την ανακεφαλαιοποίηση των τριών συστημικών τραπεζών -Εθνική Τράπεζα, Alpha Bank και Τράπεζα Πειραιώς- έχουν ασκηθεί ελάχιστα δικαιώματα (warrants) για την εξαγορά των μετοχών που βρίσκονται στον έλεγχο του Δημοσίου, ενώ οι τρέχουσες τιμές μετοχών και των τριών τραπεζών βρίσκονται σε επίπεδα κατά πολύ χαμηλότερα των τιμών άσκησης των σχετικών δικαιωμάτων. Δηλαδή η άσκηση των δικαιωμάτων είναι ασύμφορη. Η μετοχή της Αlpha Bank έκλεισε χθες στα 0,316 ευρώ, χαμηλότερα κατά 28% σε σχέση με την τιμή που πραγματοποιήθηκε η ανακεφαλαιοποίηση (0,44 ευρώ), η Εθνική Τράπεζα έκλεισε στα 1,19 ευρώ, περίπου 72% χαμηλότερα της τιμής ανακεφαλαιοποίησης (4,29 ευρώ), ενώ η μετοχή της Τράπεζας Πειραιώς έκλεισε στα 0,359 ευρώ, δηλαδή 79% χαμηλότερα από την τιμή της ανακεφαλαιοποίησης (1,7 ευρώ). Πρόκειται για επίπεδα τιμών που καθιστούν απολύτως ασύμφορη την άσκηση των δικαιωμάτων. Το μόνο παρήγορο για τους μετόχους των τραπεζών είναι ότι τα δικαιώματα είναι «ανοιχτού τύπου», δηλαδή μπορούν να ασκηθούν στο σύνολό τους ακόμα και την τελευταία περίοδο άσκησης, στο τέλος του 2017 και στις αρχές του 2018.
Του κ.Γ.Παπαδογιάννη
