Το κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) και η Λίγκα, τα αντι-συστημικά και μέχρι κάποιο βαθμό αντι-ευρωπαϊκά, κόμματα της Ιταλίας, θα κατέχουν περίπου το 55% των εδρών στο νέο ιταλικό κοινοβούλιο.
Αυτό δεν έχει πρόσφατο προηγούμενο στην Ευρώπη, εκτός από την περίπτωση της Ελλάδας το 2015, σημειώνει η Citigroup σε νέα έκθεσή της. Οι φόβοι της οικονομικής δυσπραγίας καθώς και οι ανησυχίες για το μεταναστευτικό πιθανώς να εξηγούν μέρος του αποτελέσματος της ιταλικής κάλπης, σύμφωνα με την τράπεζα, το οποίο αντικατοπτρίζει πολιτικά μια πολύ διχασμένη χώρα.
Η Citi βλέπει τρεις πιθανές συμμαχίες, με πιο πιθανή αυτήν του M5S με την κεντροαριστερά. Το M5S είναι πιο πιθανό να γείρει προς τα... αριστερά παρά προς τα... δεξιά και είναι πιο πρόθυμο να κυνηγήσει την εξουσία αυτή τη στιγμή. Αντίθετα, η Λίγκα έχει πιθανότατα περισσότερα να κερδίσει εάν γίνουν νέες εκλογές. Η Λίγκα ενδεχομένως θα δεχτεί να συμμαχήσει με μία κυβέρνηση υπό την ηγεσία του M5S αλλά η απόφαση του Δημοκρατικού Κόμματος (PD) είναι πολύ πιο περίπλοκη. Θα είναι μία κρίσιμη επιλογή η οποία θα επηρεάσει το πολιτικό σκηνικό της Ιταλίας για μήνες ή για χρόνια. Έτσι, το PD πιθανότατα να αποτελέσει τον διαμορφωτή του πολιτικού σκηνικού, ένας ρόλος που θα μπορούσε να χωρίσει το κόμμα περαιτέρω. Ήδη ο Ρέντσι, ο οποίος παραιτήθηκε από την ηγεσία του κόμματος, μίλησε σθεναρά εναντίον αυτής της επιλογής, ενώ άλλοι αξιωματούχοι του PD φέρονται να την υποστηρίζουν. Ωστόσο, κατά την άποψη της Citi, η πιθανότητα νέων εκλογών στο αμέσως επόμενο διάστημα είναι σχεδόν μηδενική.
Ως "πολύ δύσκολο" χαρακτηρίζει η Citi το σενάριο μίας κυβέρνησης της κεντροδεξιάς υπό την ηγεσία του Σαλβίνι της Λίγκα, ως "απίθανο" αυτό μίας κυβέρνησης χωρίς καθόλου την παρουσία του Μ5S και ως "απίθανο αλλά όχι αδύνατο" το σενάριο μίας κυβέρνησης του M5S και της Λίγκας.
Οι πιθανότητες για δημοψήφισμα για το ευρώ παραμένουν χαμηλές, αλλά το επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ της Ρώμης και των άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών πιθανότατα θα μειωθεί. Αυτό θα κάνει τις παραχωρήσεις προς την Ιταλία, π.χ. σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες ή την πιθανή περαιτέρω δημόσια στήριξη των τραπεζών, λιγότερο πιθανές από ό,τι στο παρελθόν και θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην επόμενη φάση των μεταρρυθμίσεων της Ευρωζώνης.
Τι μπορεί να μάθει η Ιταλία από τις άλλες χώρες
Πώς να αντιμετωπίσει τους λαϊκιστές;
Ένα βασικό σημείο σχετικά με το σημερινό ιταλικό αδιέξοδο είναι ότι το δίλημμα του PD είναι μια απόφαση που έχουν αντιμετωπίσει άλλες χώρες στην Ευρώπη στο παρελθόν. Θα πρέπει λοιπόν τα mainstream κόμματα να διαπραγματευτούν με τους λαϊκιστές, να μοιραστούν την εξουσία μαζί τους, "θεσμοθετώντας τα", ελπίζοντας ότι αυτό θα αφαιρέσει την αντι-συστημική τους λάμψη ή θα πρέπει να τα απομακρύνουν από την εξουσία με κάθε κόστος, επιδιώκοντας δύσκολες και μεγάλες mainstream συμμαχίες;
Mαζί τους ή εναντίον τους
Και οι δύο προσεγγίσεις έχουν δοκιμαστεί στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Η "ανάμειξη" των mainstream κομμάτων με τους λαϊκιστές εφαρμόζεται επί του παρόντος, για παράδειγμα, στην Αυστρία, τη Νορβηγία (συντηρητικοί + δεξιοί λαϊκιστές) και την Πορτογαλία (κεντροαριστερά + άκρα αριστερά). Έχει δουλέψει για παράδειγμα στη Φινλανδία για να μετριάσει τη στήριξη του Κόμματος των Φινλανδών κατά του ευρώ, καθώς το κόμμα εισήλθε σε κυβερνητικό συνασπισμό (και τώρα έχει χωριστεί). Η στάση "αποφυγής", από την άλλη πλευρά, είναι σαφής στη Γερμανία, τη Γαλλία και σε κάποιο βαθμό στην Ισπανία.
Ωστόσο, η Ιταλία είναι πιο περίπλοκη από τις άλλες περιπτώσεις χωρών, όπως επισημαίνει η Citi, και μοιάζει περισσότερο με την Ελλάδα το 2015.
Δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία σχετικά με το ποια προσέγγιση είναι καλύτερη. Οι βασικές διαφορές σε αυτά τα παραδείγματα είναι ότι τα ιταλικά λαϊκίστικα κόμματα θα είναι οι ανώτεροι όχι junior συνεργάτες ενός κυβερνητικού συνασπισμού, καθιστώντας την απόφαση του PD πιο δύσκολη από ό,τι σε αντίστοιχα κόμματα σε άλλες χώρες. Και η επιλογή αποτροπής των λαϊκιστών δεν είναι πραγματικά διαθέσιμη, δεδομένης της δεσπόζουσας θέσης τους στο κοινοβούλιο. Η απομόνωση των λαϊκιστών σημαίνει ουσιαστικά ότι θα αφεθούν να κυβερνήσουν μόνοι τους. Η Ελλάδα στις αρχές του 2015 είναι το πιο κοντινό παράδειγμα της κατάστασης που βρίσκεται η Ιταλία σήμερα, όταν το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε σχεδόν την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Η διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει πράγματι μειώσει σημαντικά την υποστήριξη στα ποσοστά του, αλλά με το κόστος των bank runs, της παρ' ολίγον εξόδου από το ευρώ και ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης.
