Οι πολίτες της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας θα ψηφίσουν για το αν εάν θα προσθέσουν τον προσδιορισμό "βόρεια" στο επίσημο όνομα της χώρας τους.
Εάν οι πολίτες αποδεχθούν την ονομασία Βόρεια Μακεδονία, θα ανοίξουν οι πόρτες για την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, και θα μπει ένα τέλος στη διαμάχη 27 ετών ανάμεσα στην Αθήνα και τα Σκόπια, που εμπόδιζε την ένταξη της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε.
Διότι μέχρι πρότινος, η Ελλάδα υποστήριζε ότι το όνομα ανήκει αποκλειστικά στη βόρεια περιφέρεια της Μακεδονίας, κατηγορώντας τα Σκόπια ότι έχουν εδαφικές φιλοδοξίες.
Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, η Ελλάδα είχε αποκλείσει τη πΓΔΜ από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Η εχθρότητα έγινε βαθύτερη όταν ο πρώην πρωθυπουργός της πΓΔΜ, Nikola Gruevski, επιδόθηκε σε μια πρωτοφανή επιχείρηση κατασκευής αγαλμάτων στην πρωτεύουσα των Σκοπίων, ανεγείροντας μαζικά αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Αλλά η πτώση του Gruevski και η ανάδειξη την περασμένη άνοιξη μιας νέας κυβέρνησης υπό την ηγεσία των σοσιαλδημοκρατών της πΓΔΜ επέτρεψαν το άνοιγμα των συνομιλιών.
Ο Zoran Zaev και ο Αλέξης Τσίπρας συναντήθηκαν αρκετές φορές και υπέγραψαν μια συμφωνία τον Ιούνιο, την οποία οι Σκοπιανοί καλούνται τώρα να εγκριθούν.
Εάν πουν «ΟΧΙ», αυτές οι πόρτες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ενδέχεται να μείνουν σφραγισμένες για δεκαετίες, γεγονός που θα στερήσει σημαντικά οφέλη για μια από τις ασθενέστερες οικονομικά χώρες της Ευρώπης.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία;
Παρά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών τον περασμένο Ιούνιο από τις κυβερνήσεις σε Αθήνα και Σκόπια, οι αντιστάσεις κατά της συμφωνίας είναι οξείες και στις δύο χώρες και σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώθηκαν με βίαιες διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Αλλά δεν πρόκειται μόνο για το επίσημο όνομα της χώρας.
Η συμφωνία ασχολείται επίσης με την ιστορία, τη γλώσσα και την ταυτότητα.
Η βασική ρήτρα είναι το άρθρο 7, στο οποίο οι όροι "Μακεδονία" και "Μακεδονικός" αναφέρονται σε "διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και πολιτιστική κληρονομιά" για κάθε χώρα.
Για τα Σκόπια, η βασική νίκη τους είναι μπορούν να ονομάσουν τη γλώσσα ως "μακεδονική", λαμβάνοντας επίσης εγγυήσεις ότι η Αθήνα θα σταματήσει να εμποδίζει την πορεία προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Αλλά οι Σκοπιανοί δεν θα είναι πλέον σε θέση να διεκδικήσουν δεσμούς με τον "αρχαίο ελληνικό κόσμο, την ιστορία, τον πολιτισμό και την κληρονομιά" της περιφέρειας της Μακεδονίας, σύμφωνα με τη συμφωνία.
Μάλιστα, σκοπιανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι τα βιβλία ιστορίας θα χρειαστεί να αναθεωρηθούν και ότι θα δοθούν επεξηγηματικές πινακίδες στα αγάλματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και άλλων αμφισβητούμενων μνημείων.
Τα διαβατήρια και οι πινακίδες αυτοκινήτων θα πρέπει επίσης να αλλάξουν.
Μήπως μια ψήφος «ναι» λύσει το ζήτημα;
Όχι.
Το δημοψήφισμα είναι μόνο "συμβουλευτικό", σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Zaev.
Το επόμενο εμπόδιο θα είναι τα δύο τρίτα του κοινοβουλίου να επικυρώσουν τη συμφωνία και να κάνουν τις απαραίτητες αλλαγές στο Σύνταγμα.
Επί του παρόντος, το κόμμα της δεξιάς αντιπολίτευσης VMRO-DPMNE στέκεται εμπόδιο.
Το εθνικιστικό κόμμα έχει επικρίνει τη συμφωνία, αν και έχουν σταματήσει να ζητούν δημοσίως μποϊκοτάζ.
Αντ 'αυτού, έφτασαν να ανακοινώσουν τις θέσεις τους ξεχωριστά, με τον Πρόεδρο Gjorge Ivanov, από την VMRO-DPMNE, να δηλώνει ότι δεν θα ψηφίσει.
Ο Zaev ελπίζει ότι μια ισχυρή έγκριση από τους πολίτες θα κάνει δύσκολο για το κόμμα της αντιπολίτευσης να αγνοήσει τη λαϊκή βούληση.
Οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν ότι το δημοψήφισμα έχει μεγάλες πιθανότητες να περάσει, παρά την έλλειψη ενθουσιασμού για το νέο όνομα.
Άλλωστε, για πολλούς, ο κύριος μοχλός του "ΝΑΙ" είναι η επιθυμία τους να ξεκινήσουν τις ενταξιακές συνομιλίες με την ελπίδα ότι θα εισαχθούν στην μια ενιαία ευρωπαϊκή οικονομία.
Από την άλλη μεριά, μπορεί η Ελλάδα να έτυχε το «erga omnes», δηλαδή να ονομάζεται αυτή η χώρα ως Βόρεια Μακεδονία από όλα τα κράτη, αλλά σύμφωνα με τον διεθνολόγο Κ. Φίλη, υπάρχουν πολλά σημεία προβληματισμού.
Πρώτον, το χρονοδιάγραμμα είναι τέτοιο, που απαιτεί πρώτον, εργώδεις προσπάθειες και αρκετό καιρό για τη διευθέτηση πολύ σημαντικών θεμάτων, όπως για παράδειγμα είναι οι εμπορικές χρήσεις.
Το γεγονός δηλαδή ότι δεν λύθηκαν οι εμπορικές χρήσεις, δημιουργεί ένα κενό το οποίο θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευθούν ένθεν κακείθεν, οι δύο πλευρές και αυτό για εμάς είναι εν δυνάμει αρνητικό.
Δεύτερον στο ζήτημα των εμπορικών χρήσεων μπορεί να έχουμε τη δημιουργία ενός οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρηματικών κοινοτήτων των δύο χωρών, διότι θα κοιτάξουν μέχρι να λυθεί το ζήτημα των εμπορικών χρήσεων, να κατοχυρώσουν οι ίδιοι, διεθνώς κάποιες ονομασίες, πέρα από τις κατοχυρωμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με πατέντες ας πούμε, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να αμφισβητηθούν.
Ένα ακόμα σημείο προβληματισμού είναι αυτό με την ιθαγένεια και τη γλώσσα. Θα έχουμε μια χώρα που θα αποκαλείται «Βόρεια Μακεδονία», οι πολίτες θα είναι «Μακεδόνες/πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας» και η γλώσσα θα είναι «Μακεδονική», νοτιοσλαβικής προέλευσης.
Είναι η Ρωσία αναμειγνυόμενη;
Οι ΗΠΑ κατηγόρησαν τη Ρωσία, η οποία είναι ανοιχτά σε αντίθετη με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, για τη διεξαγωγή εκστρατείας παραπληροφόρησης για να αποτύχει το δημοψήφισμα.
"Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν μεταφέρει χρήματα και ότι διεξάγουν επίσης μια ευρύτερη εκστρατεία επιρροής", δήλωσε την περασμένη εβδομάδα η Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Jim Mattis, σε επίσκεψη στα Σκόπια.
Ο πρωθυπουργός Zaev δεν επιβεβαίωσε όμως τους ισχυρισμούς, λέγοντας ότι «δεν έχουμε αποδείξεις για τη ρωσική επιρροή».
Ιστορικά, η Μόσχα έχει μικρότερη επιρροή στην πΓΔΜ από ότι σε άλλους βαλκανικούς γείτονες, όπως η Σερβία και το Μαυροβούνιο.
Ωστόσο, οι Ρώσοι κατηγορούνται για υποκίνηση διαμαρτυριών κατά της συμφωνίας στην Ελλάδα, αναγκάζοντας την Αθήνα να εκδιώξει δύο διπλωμάτες τον Ιούλιο.
Η πΓΔΜ είναι μια μικρή χώρα, αλλά ένα τεράστιο πρόβλημα της Ρωσίας
Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του δημοψηφίσματος, ανώτεροι αξιωματούχοι της Δύσης πραγματικά παρέλασαν στα Σκόπια, τη μικρή πρωτεύουσα της πΓΔΜ.
Γιατί αυτό;
Διότι το δημοψήφισμα των Σκοπίων έχει αγγίξει μια άλλη γεωπολιτική μάχη μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, με την τελευταία να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπονομεύσει τη συμφωνία και να εμποδίσει την επέκταση του ΝΑΤΟ.
Αυτό που είναι εντυπωσιακό είναι η διαφορά στην τακτική: Ενώ οι δυτικοί έκαναν δημόσιες εμφανίσεις και ομιλίες, η Ρωσία έχει επιλέξει μια κεκαλυμμένη προπαγανδιστική εκστρατεία, κατακλύζοντας τα κοινωνικά μέσα με ψεύτικα νέα.
Επίσης, πληροφορίες ανέφεραν ότι επιδότησε τοπικούς εξτρεμιστές για να διοργανώσουν διαμαρτυρίες.
Η λειτουργία της Μόσχας μοιάζει με αυτή που διεξήγαγε στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία και άλλες χώρες πριν από τις πρόσφατες εκλογές.
Ένα κύριο χαρακτηριστικό είναι οι ψεύτικοι λογαριασμοί των κοινωνικών μέσων που διαδίδουν ψευδείς πληροφορίες.
Οι New York Times, επικαλούμενοι δυτικούς διπλωμάτες, ανέφεραν ότι δεκάδες νέες σελίδες εμφανίζονταν καθημερινά στο Facebook, προτρέποντας σε μποϊκοτάζ του δημοψηφίσματος.
Επίσης, αναφέρουν για επιθέσεις της αστυνομίας εναντίον των αντιπάλων της αλλαγής ονόματος.
Για ποιο λόγο η Μόσχα δεν θέλει τη συμφωνία;
Η αποφασιστικότητα του καθεστώτος του Putin να καταστρέψει τη συμφωνία, ακόμη και εις βάρος των φιλικών σχέσεων με την Ελλάδα, είναι διδακτική.
Η πΓΔΜ δεν συνορεύει με τη Ρωσία, αλλά περιβάλλεται από τρεις πλευρές από κράτη μέλη του ΝΑΤΟ.
Δεν αποτελεί αδιαμφισβήτητη απειλή για τη Ρωσία, αλλά η είσοδός της στη διατλαντική συμμαχία και την ευρωπαϊκή κοινότητα θα συμβάλει στη σταθεροποίηση μιας ιστορικά ασταθούς γωνιάς της Ευρώπης.
Η εκστρατεία καταστροφής της Μόσχας είναι μια άλλη υπενθύμιση ότι ο Putin βλέπει τις σχέσεις με τη Δύση με απόλυτα μηδενικούς όρους: Κάθε κέρδος από τις δημοκρατίες, όσο μικρές και αν είναι, θεωρείται θανάσιμη απειλή.
Άλλωστε, δεν είναι λίγα τα σκοπιανά μέσα ενημέρωσης που σημειώνουν το ρόλο που παίζει στην καμπάνια ενόψει της 30ης Σεπτεμβρίου το φιλορωσικό κόμμα «Ενωμένη Μακεδονία» του Yanko Bachev - συνεργάτη του Alexander Dugin, «του Ρώσου φιλοσόφου και προπαγανδιστή γνωστού για τους δεσμούς του με κάθε αντιδραστικό κίνημα στην Ευρώπη» αλλά και ότι η απώλεια της ΠΓΔΜ για τη Ρωσία μετά από εκείνη του Μαυροβουνίου «θα φαινόταν σαν απροσεξία» στη Μόσχα.
