Η ενεργειακή κρίση της Ευρώπης θα έχει πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις ειδικά στον πληθωρισμό το 2022, από ό,τι πολλοί αναμένουν, όπως σημειώνει η Barclays σε έκθεσή της για τα μεγάλα θέματα που θα κυριαρχήσουν το 2022.
Πέρα από την απότομη άνοδο των τιμών spot Δεκεμβρίου τις προηγούμενες ημέρες, οι τιμές της ενέργειας θα μπορούσαν να παραμείνουν υψηλές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, όπως προειδοποιεί, δεδομένης της προοπτικής για σύσφιξη της προσφοράς η οποία θα επιδεινωθεί λόγω του γεωπολιτικού σκηνικού, και θα μπορούσε να ασκήσει ισχυρή ανοδική πίεση στον πληθωρισμό στην Ευρώπη σε ορίζοντα 6-9 μηνών. Οι δευτερογενείς επιπτώσεις της κρίσης, όπως τονίζει η βρετανική τράπεζα, αποτελούν το κλειδί για κάθε ανοδική έκπληξη στον πληθωρισμό. Ωστόσο, οι αλλαγές που θα προκαλέσει στη ζήτηση η έξαρση της παραλλαγής Όμικρον, μπορεί να αντισταθμίσουν μέρος της έντασης του ενεργειακού πληθωρισμού στις αρχές του έτους.
Συγκεκριμένα, η Barclays σημειώνει ότι η κρίση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη κάθε άλλο παρά χαλαρώνει, παρά τη μεταβλητότητα στις τιμές αυτήν την εβδομάδα. Τα αποθέματα φυσικού αερίου παραμένουν χαμηλά, αφήνοντας τις τιμές spot στην αγορά εκτεθειμένες σε ασταθείς παράγοντες όπως οι καιρικές συνθήκες και οι γεωπολιτικές εντάσεις. Οι κίνδυνοι ενός κρύου χειμώνα στην Ευρώπη, οι μη αμελητέες πιθανότητες διακοπής του εφοδιασμού φυσικού αερίου και οι χαμηλοί πρόσθετοι όγκοι φυσικού αερίου που παρέχονται από τη Ρωσία, είτε για αναπλήρωση ευρωπαϊκών αποθηκών είτε για πώληση στην αγορά spot, παρέχουν ισχυρούς αντίθετους ανέμους για τις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα, όπως προειδοποιεί η βρετανική τράπεζα.
Εάν υπάρξει νέα μετατόπιση υψηλότερα στην καμπύλη προθεσμιακών συμβολαίων φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, οι πληθωριστικές πιέσεις κατά τους χειμερινούς μήνες θα αυξηθούν σημαντικά και υπάρχει κίνδυνος για περαιτέρω αύξηση του βραχυπρόθεσμου πληθωρισμού της ενέργειας, όπως αναφέρει.
Επιπλέον, οι τρέχουσες τιμές στην αγορά των futures ενέργειας δείχνουν ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές και μετά τους χειμερινούς μήνες, υποδηλώνοντας ότι η ήδη υψηλή συνεισφορά του φυσικού αερίου, της ηλεκτρικής ενέργειας και άλλων καυσίμων στον πληθωρισμό πιθανότατα θα εξασθενίσει πολύ σταδιακά, καθώς η εποχιακή πτώση της ζήτησης λόγω του θερμότερου καιρού, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει πιο επίμονες ελλείψεις προσφοράς και αποθεμάτων.
Όσον αφορά την ηλεκτρική ενέργεια, η Barclays επισημαίνει ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές παρέμεινε ασταθής φέτος, αυξάνοντας την εξάρτηση από το φυσικό αέριο και τον άνθρακα.
Το "φαινόμενο ντόμινο" της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου που ενισχύει τις τιμές χονδρικής και λιανικής της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη έχει ήδη παρατηρηθεί στις περισσότερες χώρες της ευρωζώνης το 2021, όπως επισημαίνει η Barclays. Ένα υψηλό ποσοστό σταθερών και ρυθμιζόμενων τιμολογίων ενέργειας στους λογαριασμούς των νοικοκυριών, σε συνδυασμό με τα μέτρα στήριξης που εφαρμόστηκαν από τις κυβερνήσεις (συμπεριλαμβανομένων περικοπών φόρων και τελών δικτύου και "παγώματα" τιμολογίων) συνέβαλαν στη μερική αντιστάθμιση των επιπτώσεων των κλυδωνισμών των τιμών χονδρικής της ενέργειας στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία το δεύτερο εξάμηνο του 2021. Με τη σειρά τους, χώρες με υψηλότερο μερίδιο δασμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας (Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο) κατέγραψαν απότομες εκρήξεις πληθωρισμού που συνάδουν με υψηλότερες μεταφορές του κόστους στα νοικοκυριά.
Υποθέτοντας ότι η βραχυπρόθεσμη μετακύλιση των κραδασμών στις τιμές της ενέργειας σε πιο εκτεθειμένες μικρότερες χώρες της Ευρώπης θα συνεχίσει να είναι μεγάλη το α’ τρίμηνο του 2022, η Barclays αναμένει ότι ο αντίκτυπος της ενεργειακής κρίσης θα διατηρήσει τη συμβολή της ενέργειας στον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα το πρώτο εξάμηνο του 2022, και θα αντισταθμίσει σε μεγάλο βαθμό την αποπληθωριστική επίδραση της τελευταίας διόρθωσης στις τιμές του πετρελαίου.
Τέλος, πέρα από τη χειμερινή δυναμική στις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, η Barclays βλέπει τους κινδύνους για τις προοπτικές του ενεργειακού πληθωρισμού ως αμφίπλευρες.
Από τη μία πλευρά, η επιβράδυνση της ζήτησης ενέργειας λόγω της χειμερινής αυστηροποίησης των περιορισμών για την COVID-19, θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό βραχυπρόθεσμο αντίθετο άνεμο για τις τιμές των καυσίμων μεταφορών και επίσης να δημιουργήσει επιπτώσεις στις τιμές άλλων ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων, βοηθώντας στη μείωση της τρέχουσας ορμής του πληθωρισμού.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο, οι επιδράσεις του πληθωρισμού θα μπορούσαν να φανούν πιο έντονα το 2022, όταν οι επιχειρήσεις προσαρμόσουν τις τιμές πώλησης υψηλότερα για να μετακυλίσουν τη χειμερινή άνοδο των τιμών της ενέργειας στα κόστη παραγωγής.
Αξίζει να σημειώσουμε πως και η Capital Economics προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα για τις πιο επίμονες επιπτώσεις της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης. Όπως σημείωσε, οι υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό υψηλότερο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναμενόμενο το επόμενο έτος και θα μειώσουν τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών. Αυτή η συνιστώσα από μόνη της είναι πιθανό να αποδειχθεί παροδική, αλλά θα προσθέσει στη γενική ανοδική πίεση στις τιμές και ίσως τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη, που είναι πιθανό να αποτελέσουν αυξανόμενη ανησυχία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ το επόμενο έτος.
Σύμφωνα με το θετικό σενάριο της Capital Economics, η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα υποχωρήσει σε 25 ευρώ έως το τέλος του 2022, καθώς υποθέτει ότι τόσο ο καιρός όσο και η ρωσική εξωτερική πολιτική θα ομαλοποιηθούν.
Ωστόσο, οι τιμές θα μπορούσαν να είναι πολύ υψηλότερες εάν, για παράδειγμα, οι εντάσεις σχετικά με την Ουκρανία επιδεινωθούν και η Γερμανία δεν εγκρίνει τον νέο αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2. Σε αυτό το σενάριο, η τιμή του φυσικού αερίου εκτινάσσεται στα 200 ευρώ ανά MWh και παραμένει εκεί.
