Με εκτενές αφιέρωμα του το Politico αναφέρει ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χρησιμοποιεί την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία για να αποτρέψει μια πλήρους κλίμακας έρευνα σε βάρος υπουργών που κατηγορούνται για διαπλοκή στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Όπως αναφέρει το Politico, υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης και ανώτατοι αξιωματούχοι είναι ύποπτοι για συνεργασία σε μαζική απάτη αγροτικής ενίσχυσης, με στόχο απάτη κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Παρά το γεγονός ότι Ευρωπαίοι εισαγγελείς έχουν αναφέρει τα ονόματά τους ως ύποπτους, είναι πιθανό να αποφύγουν τη δικαιοσύνη, διότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εμποδίζει την ευρεία διερεύνηση.
«Η Ελλάδα το 2025 δεν χρειάζεται σκανδαλολογία, αλλά αλήθειες», δήλωσε ο Μητσοτάκης στη Βουλή την περασμένη εβδομάδα, προσπαθώντας να αιτιολογήσει την απόφασή του. «Αναζητούμε μια οριστική λύση στο πρόβλημα.»
Η υπόθεση παρέχει σοβαρά στοιχεία ότι, μετά από τρία προγράμματα διάσωσης και μια οικονομική κρίση διάρκειας δεκαετίας, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη εκκαθαρίσει τα προβλήματα διαφθοράς που υφίστανται.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) κατέγραψε δεκάδες περιστατικά όπου Έλληνες λάμβαναν ευρωπαϊκά κονδύλια για βοσκότοπους που δεν κατείχαν ή δεν αξιοποιούσαν, ή για γεωργικές εργασίες που δεν εκτέλεσαν, στερώντας πόρους από δικαιούχους αγρότες. Το POLITICO ανέφερε πρώτο την ύπαρξη του σχεδίου τον Φεβρουάριο.
Ένας φάκελος 3.000 σελίδων που αποστάλθηκε στο ελληνικό Κοινοβούλιο περιλαμβάνει δεκάδες τηλεφωνικές υποκλοπές, όπου οι εμπλεκόμενοι συζητούν πώς να παρακάμπτουν τους ελέγχους στις πληρωμές των αγροτικών επιδοτήσεων, ώστε συμμάχους και φίλους να επωφεληθούν παρανόμως.
Τουλάχιστον πέντε νυν ή πρώην υπουργοί και άλλοι 10 βουλευτές ενδέχεται να εμπλέκονται, ανάλογα με τις συνομιλίες.
Το μήνυμα από τις ηχογραφήσεις είναι σαφές: «πρέπει να προστατεύσουμε και να πληρώσουμε τους δικούς μας», «οι ελεγκτές στο κράτος πρέπει να φύγουν», και «πρέπει να εμποδίσουμε τους ερευνητές εισαγγελικούς».
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, χάρη στην πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας και μια νομική ιδιαιτερότητα που επιτρέπει μόνο στη Βουλή να παραπέμπει υπουργούς, επέλεξε να μην ερευνήσει τα μέλη της κυβέρνησής της.
Παρανομία στην παροχή επιχορηγήσεων
Ο φάκελος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας περιγράφει "εγκληματική οργάνωση" αποτελούμενη από υπαλλήλους του ΟΠΕΚΕΠΕ μαζί με επιχειρηματίες και βουλευτές που λάμβαναν παράνομα επιδοτήσεις, σύμφωνα με όσους έχουν μελετήσει το κείμενο. Σε σημείωμα 36 σελίδων στα αγγλικά, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αναφέρει ότι υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ και του Υπουργείου Γεωργίας, μαζί με επιχειρηματίες, «ενεργούσαν οργανωμένα ώστε να εγκαταστήσουν σύστημα μη ελέγχου και να αποκτήσουν ή διευκολύνουν την παράνομη λήψη επιχορηγήσεων.»
«Το μέγεθος της πλαστογραφίας και η συνολική ζημία στα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν έχει ακόμη πλήρως αξιολογηθεί», αναφέρει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. «Ωστόσο, στην παρούσα φάση της έρευνας, υπάρχουν εύλογοι λόγοι να πιστεύεται ότι πρόκειται για ευρύ και μαζικό σχέδιο.»
Ενώ η έκταση των ζημιών δεν έχει υπολογιστεί πλήρως, οι Βρυξέλλες έχουν απαιτήσει από την Ελλάδα να επιστρέψει σχεδόν 400 εκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχούν σε πάνω από ένα πέμπτο των άμεσων πληρωμών που αναμένονταν για την επόμενη χρονιά.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επισημαίνει ότι δύο πρώην υπουργοί αγροτικής ανάπτυξης, Λευτέρης Αυγενάκης και Μάκης Βορίδης (που αργότερα υπηρέτησε ως υπουργός επικεφαλής στενού κύκλου), πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω νομικής διερεύνησης για την πιθανή κατάχρηση κονδυλίων. Και οι δύο αρνούνται τα τεκμηριωμένα στοιχεία.
Στο φάκελο περιλαμβάνονται επιστολές του τότε προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρη Βάρρα προς τον Βορίδη το 2020, όπου περιγράφονται τα προβλήματα με τις πλαστές δηλώσεις βοσκοτόπων. Ο Βάρρας απομακρύνθηκε από τον Βορίδη και οργάνωσε την παραίτησή του.
Σε συνομιλία της 24ης Σεπτεμβρίου 2021 ο τότε πρόεδρος Δημήτρης Μελάς περιγράφει σε επιχειρηματία ότι έχουν δηλωθεί βοσκότοποι τόσο απομονωμένοι ή πετρώδεις που δεν επιβιώνουν ούτε κατσαρίδες, ενώ αναφέρει ότι πάνω από 800 «δικαιούχοι» υπέβαλαν παρόμοιες αιτήσεις.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επισημαίνει: «Αν και ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ γνώριζε την απάτη, δεν ήθελε να προχωρήσει σε νομικές ενέργειες για ανάκτηση της επιχορήγησης, αλλά αναζητούσε 'πολιτική' διαχείριση του προβλήματος και ήταν διατεθειμένος να συμβουλεύσει τους δράστες ώστε να διατηρήσουν τα παράνομα χρήματα.»
Ο Μελάς αρνείται αυτή την εκδοχή και δηλώνει ότι περιέγραφε κακή πρακτική που είχε παρατηρήσει μεταξύ των αγροτών, η οποία τελικά αποκλείστηκε από πληρωμή.
Πολιτική πίεση και υποβολή παραίτησης
Ένα ξεχωριστό σημείωμα του Ευάγγελου Σιμανδράκου, πρώην προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, περιλαμβάνεται επίσης στο φάκελο της Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Ο Σιμανδράκος μπλόκαρε χιλιάδες ύποπτες πληρωμές, αλλά δέχθηκε πίεση από τον υπουργό να παραιτηθεί.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αναφέρει ότι η ελληνική κυβέρνηση χρησιμοποίησε την πλειοψηφία της για να αποτρέψει την υποβολή της υπόθεσης στη δικαιοσύνη, επεκτείνοντας την εξεταστική έρευνα σε όλη την περίοδο από το 1998, αντί να εξετάσει συγκεκριμένα περιστατικά.
Παράδειγμα επιρροής και ευνοιοκρατίας
Ο αγρότης από την Κρήτη Γιώργος Ξυλούρης (ψευδώνυμο «Frappé»), μέλος της ΝΔ, ενεπλάκη σε τοποθεσίες με αμφίβολες δηλωμένες εκτάσεις και αριθμούς ζώων.
Όταν οι πληρωμές του μπήκαν σε αναστολή από τον Σιμανδράκο, άλλοι αξιωματούχοι απαιτούσαν την καταβολή τους. Σε ηχογραφημένες συζητήσεις φέρεται να είπε ότι εάν είχε σκοτώσει την ελεγκτή Παρασκευή Τυχεροπούλου, θα είχε καλύτερη υπεράσπιση, απαλλαγή φυλάκισης και οφέλη, ενώ συζητούσε για πιθανή αντικατάσταση εισαγγελέα.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία περιγράφει την Ξυλουρή να ζητά να απομακρυνθεί η Τυχεροπούλου από τη θέση της στο ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς την θεωρούσε υπεύθυνη για τον αποκλεισμό της οικογένειάς του από τις πληρωμές.
Διακίνηση μαρτύρων και απειλές
Υπάλληλοι που ανέφεραν την απάτη δέχθηκαν απειλές και πειθαρχικά, ενώ η ελεγκτής Τυχεροπούλου έχει ήδη δεχθεί τρεις πειθαρχικές και δύο αγωγές, έχει ανασταλεί από τον μισθό και έχει παραβιαστεί ο προσωπικός της χώρος εργασίας. Η EPPO αιτήθηκε τη μετάθεσή της, αλλά ο νυν υπουργός Τσιάρας την απέρριψε.
Ανευ δικαστικής διερεύνησης
Το αρχείο τέθηκε στη Βουλή επειδή, βάσει ελληνικού νόμου, μόνο η Βουλή μπορεί να διατάξει δίωξη υπουργών. Η κυβέρνηση της ΝΔ επανειλημμένα απέρριψε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για έρευνες σε βάρος υπουργών. Αντ’ αυτού εξετάζει ευρύτερη διαχρονική διαχείριση των αγροτικών κονδυλίων.
Ο κανονισμός παραγραφής σημαίνει ότι η τυχόν δίωξη για τον Δημήτρη Βορίδη λήγει τον Οκτώβριο. Ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης υποστήριξε ότι κατά το Σύνταγμα, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δεν έχει αρμοδιότητα να εισηγηθεί δίωξη, αλλά μόνο η Βουλή.
Κριτική από την αντιπολίτευση
Ο ηγέτης της Νέας Αριστεράς, Αλέξης Χαρίτσης, χαρακτήρισε την υπόθεση «πυραμιδική διαφθορά με ένα πρόσωπο στην κορυφή – τον Μητσοτάκη». Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης, σχολίασε πως το κράτος εκβιάζεται από τους υπουργούς και είναι πολιτικά ανόητο να παραδώσει πλήρη ασυλία.
Σε πρώιμη παραδοχή αποτυχίας
Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε δημόσια σε ανάρτησή του στο Facebook: «Αποτύχαμε», αναφέροντας ότι οι διαρθρωτικές αδυναμίες του ΟΠΕΚΕΠΕ επέτρεψαν πελατειακές πρακτικές, ακόμη και από το ίδιο κόμμα της κυβέρνησης. Δεσμεύτηκε ότι όσοι έγιναν δικαιούχοι χωρίς δικαίωμα θα επιστρέψουν τα χρήματα. Αρχίζουν έλεγχοι, ενώ μπορεί να ενεργοποιηθεί το Τμήμα Οργανωμένου Εγκλήματος για κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων.
Παρά, όμως, τις αλλαγές σε θέσεις προέδρων, πολλοί από τους εμπλεκόμενους παραμένουν σε θέσεις ευθύνης στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία επισημαίνει ότι «η ίδια ομάδα υπόπτων ενδέχεται να συνεχίσει απρόσκοπτα τις δραστηριότητές της».
