- Τι προβλέπει το πόρισμα για κατώτατες συντάξεις, πρόωρη συνταξιοδότηση και οφειλέτες
Aνατροπή στον προγραμματισμό ζωής και απώλειες στις συντάξεις θα επιφέρει σε χιλιάδες ασφαλισμένους και συνταξιούχους το πόρισμα του..Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) που θα παραδοθεί στον υπουργό Εργασίας στις 21 Αυγούστου.
Η μελέτη του ΚΕΠΕ περιγράφει την υπάρχουσα κατάσταση ως ένα κατακερματισμένο σύστημα γεμάτο ανισότητες, διάτρητο, που μπάζει από παντού και προτείνει πολυεπίπεδη παρέμβαση νοικοκυρέματος.
Οι σημαντικότερες παρεμβάσεις αφορούν στις ενοποιήσεις Ταμείων, στην ταχεία απονομή σύνταξης, στην αποτελεσματικότητα των εισπρακτικών μηχανισμών, στην ανταποδοτικότητα των εισφορών καθώς και στην κατάργηση εξαιρέσεων και πρόωρων συνταξιοδοτήσεων.
Κεντρικός άξονας της μελέτης είναι η επιβολή ενιαίων κανόνων για όλους και η μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα εισφορών - παροχών. Αυτό σημαίνει ότι ανοίγουν και πάλι φλέγοντα θέματα προς συζήτηση, όπως τα όρια ηλικίας, τα ποσοστά αναπλήρωσης, οι κατώτατες συντάξεις, οι ασφαλιστικές και οι εργοδοτικές εισφορές και οι κοινωνικοί πόροι.
Ειδικά στο κεφάλαιο «Εναρμόνιση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης» γίνεται λόγος για κατάργηση των στρεβλώσεων και των εξαιρέσεων που ισχύουν ακόμα μεταξύ των ασφαλιστικών ταμείων: για παράδειγμα, στα βαρέα και ανθυγιεινά, στην αναγνώριση πλασματικών ετών, στις ευνοϊκές ρυθμίσεις για τις γυναίκες και στην πρόωρη συνταξιοδότηση.
Το οικονομικό επιτελείο (Χαρδούβελης, Βρούτσης), πάντως, έχει δεσμευτεί ότι δεν θα αγγίξει τις μεταβατικές περιόδους των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για να μην ανατρέψει τον οικογενειακό προγραμματισμό των ασφαλισμένων.
«Δεν χρειάζεται να κάνουμε άνω κάτω τη ζωή τόσων ανθρώπων, αφού σε δύο χρόνια με την ωρίμανση του συστήματος θα έχουν συνταξιοδοτηθεί και οι τελευταίοι με τις μεταβατικές διατάξεις», επεσήμανε σε πρόσφατη σύσκεψη ανώτατο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου.
Να σημειώσουμε ότι σήμερα έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης σε ηλικία 50-60 ετών και βρίσκονται ακόμα εντός ασφαλιστικού συστήματος περίπου 150.000 ασφαλισμένοι από όλα τα Ταμεία.
Στη μελέτη επισημαίνεται η ανάγκη ενίσχυσης του δεσμού ανταποδοτικότητας εισφορών - παροχών καθώς και διεύρυνσης της ασφαλιστικής βάσης. Τα πρώτα θύματα αυτής της επισήμανσης θα είναι οι κατώτατες συντάξεις. Το ΚΕΠΕ προτείνει να απαιτούνται τουλάχιστον 6.000 ένσημα (20 χρόνια ασφάλισης) αντί 4.500 (15 χρόνια) που ισχύει σήμερα για να θεμελιώνει ο ασφαλισμένος δικαίωμα συνταξιοδότησης με τα κατώτατα όρια. Στο στόχαστρο μπαίνουν και οι αναπηρικές συντάξεις καθώς, όπως διαπιστώνει το ΚΕΠΕ, οι μισές αφορούν άντρες έως και 53 ετών. Η διαπίστωση αυτή πάντως θεωρείται αναμενόμενη αφού οι νεότεροι άντρες δουλεύουν σε βαριές και επικίνδυνες δουλειές.
Το ΚΕΠΕ προτείνει την ενοποίηση των πληροφορικών συστημάτων και των λειτουργιών, καθώς και τη σταδιακή συστέγαση των υπηρεσιών ώστε να εξοικονομούνται λειτουργικά έξοδα και να δημιουργούνται οικονομίες κλίμακας.
Στη μελέτη επισημαίνεται η ανάγκη της ταχείας απονομής συντάξεων. Ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης έχει ήδη εξαγγείλει τη σύσταση Εθνικού Κέντρου Απονομής Συντάξεων το οποίο θα δέχεται ενιαία όλες τις αιτήσεις που αφορούν κύριες ή επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ.
Στο κέντρο θα μεταφερθούν 2.000 έμπειροι υπάλληλοι από όλα τα Ταμεία, ενώ με τη συμβολή του συστήματος «ΑΤΛΑΣ» θα δημιουργηθεί για κάθε ασφαλισμένο ένα προσωπικό ασφαλιστικό βιογραφικό. Το υπουργείο εκτιμά ότι όταν ωριμάσει το σύστημα για την απονομή της σύνταξης, ακόμα και στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, θα απαιτούνται μόνο λίγες μέρες. Για τη λειτουργία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) η μελέτη προτείνει: α) το κέντρο να έχει πρόσβαση στα περιουσιακά στοιχεία των οφειλετών απορρίπτοντας την ένσταση περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, β) να μεταφερθούν υπό την εποπτεία του κέντρου σταδιακά και ποσά μικρότερα των 5.000 ευρώ, γ) να ζητηθεί η συνδρομή ιδιωτικών εισπρακτικών εταιρειών και call center ώστε να βελτιωθεί η εισπραξιμότητα των Ταμείων έως το 2017, οπότε και θα ολοκληρωθεί η ενοποίηση των εισπρακτικών μηχανισμών των Ταμείων με τη φορολογική διοίκηση.
Σήμερα το ΚΕΑΟ, σύμφωνα με την πρώτη έκθεσή του που δημοσιοποιήθηκε, διαχειρίζεται ληξιπρόθεσμες οφειλές ύψους 10,5 δισ. ευρώ. Παρότι υπήρχαν απειλητικές ειδοποιήσεις για λήψη καταναγκαστικών μέτρων, το ποσοστό των οφειλετών που εντάχθηκε στις τρέχουσες ρυθμίσεις υπό την αιγίδα της τρόικας είναι πενιχρό.
Η τελευταία και κυρίως το ΔΝΤ διεμήνυσαν για ακόμα μια φορά ότι δεν θα δεχτούν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις -έως 100 δόσεις- παρά τα αιτήματα που έχει υποβάλει η ελληνική πλευρά. Ως επιχείρημα προβάλλουν ότι κάθε νέα ρύθμιση δημιουργεί την προσδοκία για μία ακόμη καλύτερη στο μέλλον με συνέπεια την απροθυμία καταβολής των χρεών. Ωστόσο στελέχη του οικονομικού επιτελείου υποστηρίζουν ότι το θέμα δεν έχει κλείσει και θα συνεχίσουν την προσπάθεια για να πείσουν με επιχειρήματα τους δανειστές.
Μέχρι νεωτέρας, φαίνεται ότι το κάλεσμα του υπουργού Εργασίας ιδίως προς τους 92.000 οφειλέτες του ΟΑΕΕ -«δώστε ό,τι προαιρείστε στο ΚΕΑΟ»- είχε ανταπόκριση και όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, έφερε ζεστό χρήμα στα Ταμεία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον κ. Βρούτση, από το 1,5 δισ. ευρώ που ήταν ο στόχος είσπραξης από τα ληξιπρόθεσμα το 2014, το α’ επτάμηνο έχουν ήδη εισπραχθεί 1,2 δισ.
Στη μελέτη γίνεται επίσης λόγος για ενοποίηση των εταιρειών που διαχειρίζονται επαγγελματικά την περιουσία των Ταμείων. Στο νέο σχήμα θα ενταχθεί το σύνολο της κινητής περιουσίας των ασφαλιστικών οργανισμών.
Τα 4 σενάρια
Για τις ενοποιήσεις των Ταμείων το ΚΕΠΕ έχει επεξεργαστεί 4 διαφορετικά σενάρια.
1 Δημιουργία ενός Υπερταμείου με επιμέρους κλάδους (η πρόταση δεν φαίνεται να βρίσκει ανταπόκριση στο οικονομικό επιτελείο).
2 Δημιουργία τεσσάρων Ταμείων. Στο ΙΚΑ θα ενταχθούν όλοι οι μισθωτοί του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, στον ΟΓΑ οι αγρότες, στον ΟΑΕΕ οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι απασχολούμενοι με «μπλοκάκι», ενώ στο ΕΤΑΑ (Ενιαίο Ταμείο Αυταπασχολουμένων) θα ενταχθούν εκτός από τους γιατρούς, τους μηχανικούς και τους δικηγόρους και οι δημοσιογράφοι. Σύμφωνα με το σενάριο, το ΕΤΑΑ θα έχει ξεχωριστό κλάδο για τους απασχολούμενους με «μπλοκάκι».
3 ΙΚΑ, ΟΓΑ και ένα τρίτο ενιαίο Ταμείο στο οποίο συγχωνεύονται ΕΤΑΑ, ΟΑΕΕ και ΕΤΑΠ-ΜΜΕ. Ο κλάδος των ελεύθερων επαγγελματιών διατηρείται ως ξεχωριστός τομέας στο Υπερταμείο.
4 Στο ΙΚΑ θα ενταχθούν οι μισθωτοί και οι ασφαλισμένοι του ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, στον ΟΓΑ οι αγρότες και στον ΟΑΕΕ οι ελεύθεροι επαγγελματίες, όλα τα «μπλοκάκια» με μη εξαρτημένη εργασία και οι αυτοαπασχολούμενοι του ΕΤΑΑ.
