"Η..κρυστάλινη σφαίρα του 2009".

Του Τάσου Μαντικίδη.

Καθώς μια άκρως αρνητική χρονιά για τις αγορές μάς αποχαιρετά, οι ειδικοί, ως είθισται τέτοιες ημέρες, παίρνουν στα χέρια τους μια κρυστάλλινη σφαίρα για να προβλέψουν καλύτερα το μέλλον. Ωστόσο, σε μια περίοδο όπου τα ρίσκα και οι αβεβαιότητες παραμένουν στα ύψη, αυτό αποτελεί μάλλον μια επικίνδυνη ενασχόληση.
Το υπόβαθρο της τρέχουσας κρίσης εξάλλου διαφέρει από τις προηγούμενες, καθώς απεικονίζει πρωτίστως την κατάρρευση της εμπιστοσύνης στη λειτουργία του ίδιου του οικονομικού συστήματος. Καθώς δε προκλήθηκε από την πιο διευρυμένη μόχλευση και τη μεγαλύτερη πιστωτική φούσκα στην ανθρώπινη ιστορία, η προοπτική μιας παρατεταμένης και επώδυνης περιόδου προσαρμογής δείχνει να βρίσκεται μάλλον μπροστά μας.
Τουλάχιστον οι ειδικοί είναι πεπεισμένοι ότι η παρούσα κρίση δεν έχει σχέση με τη Μεγάλη Υφεση του ΄30. Ο κανόνας χρυσού σε συνδυασμό με τον κακό σχεδιασμό της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ οδήγησε τότε σε... μεγάλη μείωση την προσφορά χρήματος ακριβώς τη στιγμή που η ρευστότητα ήταν άκρως απαραίτητη. Επίσης οι καταθέτες δεν ετύγχαναν καμίας προστασίας, ενώ οι χρεοκοπίες των τραπεζών και ο προστατευτισμός των κρατών επέτεινε τα προβλήματα. Αν και σήμερα τα ίδια λάθη δεν δείχνουν να επαναλαμβάνονται, παραμένει ωστόσο λιγότερο σαφές το κατά πόσον η τρέχουσα νομισματική πολιτική θα φέρει αποτελέσματα ή θα οδηγήσει τον κόσμο σε μια παγίδα ρευστότητας ή σε έναν επίμονο αποπληθωρισμό. Τα στοιχεία του Υale University/Shiller, της DataStream και της Schroders δείχνουν ότι από τις 11 μεγάλες υφέσεις από τις αρχές του 1900 ως σήμερα οι μετοχές υποχωρούν κατά μέσον όρο 41%, ενώ τα εταιρικά κέρδη κατά 44 % αντίστοιχα. Καθώς κατά την τρέχουσα κρίση οι απώλειες είναι παρόμοιες και οι χρηματιστηριακές αγορές συνηθίζουν έπειτα από τόσο μεγάλες πτώσεις να σημειώνουν κέρδη (+27% κατά μέσον όρο) οι προσδοκίες για μια άνοδο των τιμών των μετοχών το 2009 έχουν αυξηθεί. Ωστόσο η ιστορική εμπειρία από τα έτη 1931-1932 και 1973-1974 καταδεικνύει ότι μια καταστρεπτική χρονιά μπορεί να ακολουθηθεί από μια δεόντως αρνητική. Ετσι, τουλάχιστον στις αρχές του 2009, οι επενδυτές ίσως είναι καλύτερα να περιμένουν ισχυρά θετικά μηνύματα προτού τοποθετηθούν επιθετικά σε ριψοκίνδυνες αξίες.