Oι στόχοι της εν εξελίξει ευρείας περιοδείας του προέδρου της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, στην αφρικανική ήπειρο.Του Γ.Καραβίδα
Aπό την Αίγυπτο άρχισε ο πρόεδρος της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, την περιοδεία του στην Αφρική—την ίδια χώρα που είχε επισκεφθεί πριν από λίγους μήνες και ο Μπαράκ Ομπάμα.
Στο Κάιρο, ο κ. Μεντβέντεφ υπέγραψε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Χόσνι Μουμπάρακ, συμφωνία "στρατηγικής συμφωνίας" δεκαετούς διαρκείας, η οποία ανοίγει το δρόμο, όπως εκτιμούν πολλοί αναλυτές, για την κατασκευή από την Ροσατόμ του πρώτου πυρηνικού σταθμού της Αιγύπτου. Η Αίγυπτος είναι επίσης σήμερα ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς για τους Ρώσους--δύο εκατομμύρια την επισκέπτονται κάθε χρόνο. Είναι δε ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας στην Αφρική. Επόμενος σταθμός του κ. Μεντβέντεφ ήταν η Νιγηρία όπου υπέγραψε συμφωνίες για επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων στον τομέα της ενέργειας. Ήταν από καιρό γνωστή η επιθυμία του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού Γκάζπρομ να συμμετάσχει στην κατασκευή νέων αγωγών φυσικού αερίου, ιδιαίτερα δε του αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Νιγηρία στην Ευρώπη. Το έργο αυτό έχει την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θέλει μεν να μειώσει την ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσία, αλλά, όπως βλέπουμε, βρίσκει ή μάλλον θα βρει και πάλι μπροστά της την Γκάζπρομ . Η Ρωσία...μάλιστα, δηλώνει επίσης πρόθυμη να βοηθήσει τη Νιγηρία να αναπτύξει το δικό της πυρηνικό πρόγραμμα για ειρηνικούς σκοπούς, παρά το γεγονός ότι η αφρικανική αυτή χώρα έχει τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Έχει σημασία, εν τω μεταξύ, ότι λίγες ώρες μετά την επίσκεψη Μεντβέντεφ στη Νιγηρία, οι αντάρτες του Κινήματος για την Απελευθέρωση του Δέλτα του Νίγηρα ανακοίνωσαν ότι επετέθησαν ξανά σε πετρελαιαγωγό της εταιρίας Royal Dutch Shell στο νότιο τμήμα της χώρας. Οι αντάρτες προειδοποίησαν μάλιστα ευθέως τον κ. Μεντβέντεφ ότι την ίδια τύχη θα έχουν και οι αγωγοί στους οποίους σχεδιάζει να επενδύσει η Ρωσία στη Νιγηρία. Δεν είναι, βεβαίως, η πρώτη φορά που οι αγωγοί μπαίνουν στο στόχαστρο των ανταρτών: μόλις την περασμένη εβδομάδα χτύπησαν τουλάχιστον δύο αγωγούς της Shell στην ίδια περιοχή. Και η δράση τους σίγουρα προβληματίζει τους ξένους επενδυτές: γι'αυτό, άλλωστε, ο πρόεδρος της Νιγηρίας, σε συνέντευξη τύπου με τον Ρώσο ομόλογό του, εξέφρασε την πεποίθηση πως μέχρι τα τέλη του έτους θα υπάρχει σταθερότητα και ασφάλεια στο Δέλτα του Νίγηρα, εκεί δηλ. όπου δρουν οι αντάρτες.
Όμως, και οι δύο άλλες χώρες που επισκέφθηκε ο Ρώσος πρόεδρος—η Ναμίμπια και η Αγκόλα(φωτογ.)—έχουν επίσης σημασία, γιατί παρουσιάζουν νέες ευκαιρίες για τις ρωσικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των διαμαντιών, των μετάλλων, των υδρογονανθράκων και του ουρανίου. Η Αλρόσα, για παράδειγμα, η κρατική εταιρεία διαμαντιών της Ρωσίας, είναι παρούσα εδώ και 20 χρόνια στην Αγκόλα και θα ήθελε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στον τομέα των αδαμαντωρυχείων αλλά και της ενέργειας. Ρωσικές εταιρείες έχουν εκδηλώσει επίσης ενδιαφέρον για το ουράνιο που υπάρχει στη Ναμίμπια—η Ρωσία είναι άλλωστε μεταξύ των μεγαλυτέρων κατασκευαστριών πυρηνικών σταθμών και επίσης παραγωγών πυρηνικών καυσίμων.
Παρουσιάζει, πάντως, μεγάλο ενδιαφέρον αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αφρική: την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η ήπειρος αυτή είχε γίνει πεδίο μάχης στην αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις για λογαριασμό των οποίων έγιναν άλλωστε εκεί και πολλές συγκρούσεις. Τη δεκαετία του '70, για παράδειγμα, οι Σοβιετικοί διέθεταν δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν τα ανταρτικά κινήματα στην Αιθιοπία, στη Μοζαμβίκη, στην Αγκόλα και αλλού. Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας, υπήρχαν σχεδόν 36.000 Σοβιετικοί πολιτικοί και οικονομικοί "σύμβουλοι" στην Αφρική--πράκτορες της ΚαΓκεΜπε οι περισσότεροι. Τα κομμουνιστικά ιδεώδη επηρέαζαν τότε την πολιτική που ακολουθούσαν πολλοί Αφρικανοί ηγέτες--από τον Τζούλιους Νιερέρε στην Τανζανία ώς το παράνομο σοσιαλιστικό Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο στη Νότια Αφρική των φυλετικών διακρίσεων, του απαρτχάιντ.
Αλλά όπως επισημαίνει πολύ σωστά αναλυτής του BBC, με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης άρχισαν να παρακμάζουν οι σχέσεις της Ρωσίας με την Αφρική. Και χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια για να δούμε μία νέα Ρωσία να κάνει την εμφάνισή της στη διεθνή σκηνή—με μεγάλη αυτοπεποίθηση, η οποία οφείλεται εν πολλοίς στους τεράστιους ενεργειακούς πόρους που διαθέτει. Πριν από λίγο καιρό, π.χ., είδαμε τον κ. Μεντβέντεφ να προεδρεύει τριών διεθνών συνόδων κορυφής μία από της οποίας ήταν και η πρώτη συνάντηση των ηγετών των πλέον αναπτυσσομένων χωρών (BRIC), ήτοι της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας.
Στις συνομιλίες που είχαν στο Κάιρο οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Αιγύπτου συμφώνησαν, για παράδειγμα, να συντονίσουν τη στάση τους σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και να συνεργασθούν για την δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας τάξης που δεν θα έχει, όπως τόνισαν, μόνον έναν πόλο--στην οποία δηλ. δεν θα κυριαρχούν οι ΗΠΑ.
Ο κ. Μουμπάρακ υποστήριξε επίσης την πρόταση της Ρωσίας για μία διάσκεψη που θα μπορούσε να γίνει μέχρι τα τέλη του έτους στη Μόσχα για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, αν και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως η ιδέα αυτή θα βρει σύμφωνους το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Είναι γνωστός ο ρόλος που θέλει να παίξει η Ρωσία στις προσπάθειες για την επίλυση του Μεσανατολικού: συμμετέχει, μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ, στο Κουαρτέτο για τη Μ. Ανατολή, το οποίο διαπραγματεύεται με το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους.
Πάντως, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία άργησε να ξαναγυρίσει στην Αφρική ή μάλλον ότι την έχει προλάβει ήδη η Κίνα, η οποία έχει εδραιώσει, χρόνια τώρα, την παρουσία της στην περιοχή: για ν' αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ενώ οι εμπορικές συναλλαγές της Νιγηρίας με την Ρωσία δεν ξεπερνούν τα 300 εκ. δολάρια το χρόνο, με την Κίνα φτάνουν τα 11 δισ.! Αλλά, πάλι, ποιος είπε ότι θα ήταν εύκολο το σαφάρι του Ρώσου προέδρου στην Αφρική;
Έχει σημασία, εν τω μεταξύ, ότι λίγες ώρες μετά την επίσκεψη Μεντβέντεφ στη Νιγηρία, οι αντάρτες του Κινήματος για την Απελευθέρωση του Δέλτα του Νίγηρα ανακοίνωσαν ότι επετέθησαν ξανά σε πετρελαιαγωγό της εταιρίας Royal Dutch Shell στο νότιο τμήμα της χώρας. Οι αντάρτες προειδοποίησαν μάλιστα ευθέως τον κ. Μεντβέντεφ ότι την ίδια τύχη θα έχουν και οι αγωγοί στους οποίους σχεδιάζει να επενδύσει η Ρωσία στη Νιγηρία. Δεν είναι, βεβαίως, η πρώτη φορά που οι αγωγοί μπαίνουν στο στόχαστρο των ανταρτών: μόλις την περασμένη εβδομάδα χτύπησαν τουλάχιστον δύο αγωγούς της Shell στην ίδια περιοχή. Και η δράση τους σίγουρα προβληματίζει τους ξένους επενδυτές: γι'αυτό, άλλωστε, ο πρόεδρος της Νιγηρίας, σε συνέντευξη τύπου με τον Ρώσο ομόλογό του, εξέφρασε την πεποίθηση πως μέχρι τα τέλη του έτους θα υπάρχει σταθερότητα και ασφάλεια στο Δέλτα του Νίγηρα, εκεί δηλ. όπου δρουν οι αντάρτες.
Όμως, και οι δύο άλλες χώρες που επισκέφθηκε ο Ρώσος πρόεδρος—η Ναμίμπια και η Αγκόλα(φωτογ.)—έχουν επίσης σημασία, γιατί παρουσιάζουν νέες ευκαιρίες για τις ρωσικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς των διαμαντιών, των μετάλλων, των υδρογονανθράκων και του ουρανίου. Η Αλρόσα, για παράδειγμα, η κρατική εταιρεία διαμαντιών της Ρωσίας, είναι παρούσα εδώ και 20 χρόνια στην Αγκόλα και θα ήθελε να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στον τομέα των αδαμαντωρυχείων αλλά και της ενέργειας. Ρωσικές εταιρείες έχουν εκδηλώσει επίσης ενδιαφέρον για το ουράνιο που υπάρχει στη Ναμίμπια—η Ρωσία είναι άλλωστε μεταξύ των μεγαλυτέρων κατασκευαστριών πυρηνικών σταθμών και επίσης παραγωγών πυρηνικών καυσίμων.
Παρουσιάζει, πάντως, μεγάλο ενδιαφέρον αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Αφρική: την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η ήπειρος αυτή είχε γίνει πεδίο μάχης στην αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις για λογαριασμό των οποίων έγιναν άλλωστε εκεί και πολλές συγκρούσεις. Τη δεκαετία του '70, για παράδειγμα, οι Σοβιετικοί διέθεταν δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν τα ανταρτικά κινήματα στην Αιθιοπία, στη Μοζαμβίκη, στην Αγκόλα και αλλού. Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας, υπήρχαν σχεδόν 36.000 Σοβιετικοί πολιτικοί και οικονομικοί "σύμβουλοι" στην Αφρική--πράκτορες της ΚαΓκεΜπε οι περισσότεροι. Τα κομμουνιστικά ιδεώδη επηρέαζαν τότε την πολιτική που ακολουθούσαν πολλοί Αφρικανοί ηγέτες--από τον Τζούλιους Νιερέρε στην Τανζανία ώς το παράνομο σοσιαλιστικό Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο στη Νότια Αφρική των φυλετικών διακρίσεων, του απαρτχάιντ.
Αλλά όπως επισημαίνει πολύ σωστά αναλυτής του BBC, με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης άρχισαν να παρακμάζουν οι σχέσεις της Ρωσίας με την Αφρική. Και χρειάστηκε να περάσουν αρκετά χρόνια για να δούμε μία νέα Ρωσία να κάνει την εμφάνισή της στη διεθνή σκηνή—με μεγάλη αυτοπεποίθηση, η οποία οφείλεται εν πολλοίς στους τεράστιους ενεργειακούς πόρους που διαθέτει. Πριν από λίγο καιρό, π.χ., είδαμε τον κ. Μεντβέντεφ να προεδρεύει τριών διεθνών συνόδων κορυφής μία από της οποίας ήταν και η πρώτη συνάντηση των ηγετών των πλέον αναπτυσσομένων χωρών (BRIC), ήτοι της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Κίνας.
Στις συνομιλίες που είχαν στο Κάιρο οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Αιγύπτου συμφώνησαν, για παράδειγμα, να συντονίσουν τη στάση τους σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και να συνεργασθούν για την δημιουργία μιας νέας παγκόσμιας τάξης που δεν θα έχει, όπως τόνισαν, μόνον έναν πόλο--στην οποία δηλ. δεν θα κυριαρχούν οι ΗΠΑ.
Ο κ. Μουμπάρακ υποστήριξε επίσης την πρόταση της Ρωσίας για μία διάσκεψη που θα μπορούσε να γίνει μέχρι τα τέλη του έτους στη Μόσχα για την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, αν και δεν είναι καθόλου βέβαιο πως η ιδέα αυτή θα βρει σύμφωνους το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Είναι γνωστός ο ρόλος που θέλει να παίξει η Ρωσία στις προσπάθειες για την επίλυση του Μεσανατολικού: συμμετέχει, μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ, στο Κουαρτέτο για τη Μ. Ανατολή, το οποίο διαπραγματεύεται με το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους.
Πάντως, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία άργησε να ξαναγυρίσει στην Αφρική ή μάλλον ότι την έχει προλάβει ήδη η Κίνα, η οποία έχει εδραιώσει, χρόνια τώρα, την παρουσία της στην περιοχή: για ν' αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, ενώ οι εμπορικές συναλλαγές της Νιγηρίας με την Ρωσία δεν ξεπερνούν τα 300 εκ. δολάρια το χρόνο, με την Κίνα φτάνουν τα 11 δισ.! Αλλά, πάλι, ποιος είπε ότι θα ήταν εύκολο το σαφάρι του Ρώσου προέδρου στην Αφρική;
