Νέος ρόλος για την Τουρκία.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, μπορεί να μην χρησιμοποιεί την φράση “τοπική υπερδύναμη”, σχεδόν όλοι οι άλλοι όμως το κάνουν..

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, μπορεί να μην χρησιμοποιεί την φράση “τοπική υπερδύναμη”, σχεδόν όλοι οι άλλοι όμως το κάνουν, αναφερόμενοι στην αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας, στη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο.
Κάποιοι προχωρούν ακόμη περισσότερο, και αποκαλούν την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας “νεο – oθωμανική”, χαρακτηρισμός που παραπέμπει σε παλαιότερες εποχές, όταν το Χαλιφάτο ήλεγχε... τεράστιες περιοχές, στα Βαλκάνια, τη βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Ο κύριος Νταβούτογλου προσπαθεί βέβαια να απωθήσει την εικόνα αυτή, για την τουρκική εξωτερική πολιτική.
Το ότι η Τουρκία έχει εξελιχθεί σε σύμμαχο κλειδί για την αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ατλαντικής Συμμαχίας, καταδεικνύεται από τα ζητήματα με τα οποία καταπιάστηκε ο κύριος Νταβούτογλου, στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. Το Αφγανιστάν έρχεται πρώτο στα ενδιαφέροντα του τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Ο Αχμέτ Νταβούτογλού απορρίπτει την κατηγορία ότι η στρατιωτική συνδρομή της Τουρκίας στο Αφγανιστάν είναι ανεπαρκής, δεδομένου ότι η Τουρκία διαθέτει ένοπλες δυνάμεις που αριθμούν τις 500,000 στρατιώτες.
Ο κύριος Νταβούτογλού, μιλώντας σε δημοσιογράφους επεσήμανε ότι: “ Η Τουρκία είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη συνδρομή σε στρατιωτικές δυνάμεις στον κόσμο, συμμετέχει σε στρατιωτικές αποστολές σε ολόκληρο τον πλανήτη, στο Αφγανιστάν οι στρατιώτες μας αυξήθηκαν κατά 1,000 μέσα σε ένα μήνα. Η Τουρκία ανέλαβε την στρατιωτική διοίκηση της Καμπούλ, ξόδεψε 200 εκατομμύρια δολάρια μέσα σε πέντε χρόνια για την ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν, ενώ έχτισε 50 νοσοκομεία και σχολεία, η λειτουργία των οποίων έχει ανακουφίσει τη ζωή του πληθυσμού της πολύπαθης αυτής χώρας”. O κύριος Αχμέτ Νταβούτογλου συνέχισε λέγοντας ότι: “Στο Αφγανιστάν απαιτείται μια συνεκτική και αποτελεσματική στρατιωτική, πολιτική και κοινωνική στρατηγική, δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο, ξένα στρατεύματα, είμαστε η διεθνής κοινότητα που τείνει χείρα βοηθείας στο λαό του Αφγανιστάν, η Τουρκία θα προσφέρει μεγαλύτερη βοήθεια στο στρατό του Αφγανιστάν, από τις πρώτες μέρες η Τουρκική Δημοκρατία ήταν εκεί αρωγός και συνοδοιπόρος”.
H Βοσνία είναι ένα ακόμη ζήτημα που απασχολεί τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών. Η Τουρκία επιθυμεί σφόδρα και πιέζει τους συμμάχους για άμεση ένταξη της Βοσνίας στο ΝΑΤΟ. Ο κύριος Νταβούτογλού υποστηρίζει ότι οι Βόσνιοι αισθάνονται ότι εγκαταλείφθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία πρόσφατα κατήργησε τη βίζα για τους Σέρβους και τους Μαυροβούνιους που ταξιδεύουν σε χώρες της Ένωσης. “Αν απομονωθούν και από το ΝΑΤΟ, αυτό θα είναι μεγάλο πρόβλημα”, επισημαίνει ο κύριος Νταβούτογλου. H Τουρκία επιθυμεί η Βοσνία – Ερζεγοβίνη να αισθανθεί ότι η διεθνής κοινότητα ενδιαφέρεται για το μέλλον της χώρας. “Επί τρία χρόνια παρακολουθούσαμε τις σφαγές, τώρα δεν μπορούμε να τους εγκαταλείψουμε”, υποστηρίζει ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Ο κύριος Νταβούτογλου περιγράφει το νέο περιφερειακό όραμα της Τουρκίας, ως την “πολιτική μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες”. Υποστηρίζει δε ότι οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν, τη Συρία και το Ιράκ, έχουν βελτιωθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία. Τέλος η Τουρκία διατείνεται ότι έχει κάνει άνοιγμα στους Κούρδους του βορείου Ιράκ και ότι διαδραματίζει το “ρόλο του έντιμου μεσολαβητή” για την επίλυση πολλών περιφερειακών συγκρούσεων".
Η Τουρκία όμως υφίσταται και αυστηρή κριτική, ότι δηλαδή θυσιάζει τις στενές σχέσεις συνεργασίας με το Ισραήλ, λόγω της “ισλαμιστικής” ατζέντας του κυβερνητικούς κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), και ότι αναπτύσσει έντονη συνεργασία με τη θεοκρατική κυβέρνηση του Ιράν, αλλά και τη “διαφθαρμένη” κυβέρνηση του προέδρου Ομάρ Αλ Μπασίρ στο Σουδάν. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών απορρίπτει τις κατηγορίες, λέγοντας ότι το 2009 η Τουρκία μεσολάβησε για την επίλυση των διαφορών της Συρίας με το Ισραήλ, αλλά αναγκάστηκε να μιλήσει ανοιχτά κατά του Ισραήλ, λόγω της στρατιωτικής επίθεσης που πραγματοποίησε ο στρατός του στη Γάζα. Όσον αφορά το Ιράν, ο κύριος Νταβούτογλού επισημαίνει ότι, το 60% των διαπραγματεύσεων είναι ψυχολογία, 20% μεθοδολογία και 20% ουσιαστικό περιεχόμενο, αν υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη, τότε η ουσία των συνομιλιών είναι δευτερεύων παράγοντας.

Για το δημοψήφισμα στην Ελβετία, ο κύριος Νταβούτογλου, υποστηρίζει ότι το αποτέλεσμα χτύπησε το “καμπανάκι του συναγερμού”, και ότι η απαγόρευση οικοδόμησης νέων μιναρέδων στα ισλαμικά τεμένη αποτελεί απόδειξη εντεινόμενης “ισλαμοφοβίας” και τονίζει την ανάγκη για ανεκτικότητα και ειρηνική συνύπαρξη λαών και θρησκειών.
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κύριος Νταβούτογλου, υποστηρίζει ότι η ένταξη της Τουρκίας είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης Ερντογάν, παρά την σκλήρυνση της στάσης πολλών κρατών μελών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, αλλά και την μειωμένη δημοτικότητα και απήχηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας στον τουρκικό πληθυσμό. Ο κύριος Νταβούτογλου συνεχίζει λέγοντας: “Θέλουμε να ενταχθούμε στην Ένωση, οι στατιστικές λένε ότι όλες οι χώρες που ξεκίνησαν ενταξιακές διαπραγματεύσεις, πλην της Νορβηγίας που δεν το επιθυμούσε, εντάχθηκαν τελικά στην Ένωση. Πολλοί ακαδημαϊκοί θεωρούν ότι η ένταξη της Τουρκίας θα δώσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα. Η Ένωση έχει δύο επιλογές, είτε να εξελιχθεί σε παγκόσμια δύναμη με μια δυναμική οικονομία μέσα σε ένα πολυ - πολιτισμικό διεθνές περιβάλλον, είτε να γίνει μια ηπειρωτική ευρωπαϊκή δύναμη με λιγότερη δυναμική οικονομία και με περιχαρακωμένη κουλτούρα".
Τόσο οι θέσεις που υποστηρίζει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας όσο και οι ευρύτερες εξελίξεις στο διεθνή χώρο, δείχνουν ότι “οι τεκτονικές πλάκες της παγκόσμιας πολιτικής κινούνται”, και μπορεί να προκαλέσουν μεγάλους σεισμούς αλλά και ηφαιστειακές εκρήξεις, που πιθανότατα να επηρεάσουν και το “ελληνικό αρχιπέλαγος”, στο οποίο προς το παρόν, επικρατεί νηνεμία. Προς το παρόν, φαίνεται ότι, η καλύτερη επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτων, δεν επιτρέπει στην Τουρκία να εκμεταλλεύεται την ένταση μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών, προσφέροντας “διεθνείς υπηρεσίες”, με το αζημίωτο φυσικά.

Από την άλλη, η ένταση στις σχέσεις με το Ισραήλ, και τα ανοίγματα προς τη Συρία και το Ιράν, μάλλον προκαλούν αμηχανία και δυσαρέσκεια στη Δύση. Επιπλέον, η ύπαρξη ενός σταθερού άξονα κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Αυστρία, που αντιτίθενται σφόδρα στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε συνδυασμό με την καλή συνεργασία που έχει ο άξονας αυτός με τη Μόσχα, μειώνουν σταθερά τις πιθανότητες που έχει Τουρκία για πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και δημιουργεί τις κατάλληλες εκείνες συνθήκες για την σφυρηλάτηση μιας “ειδικής σχέσης Τουρκίας – Ευρωπαϊκής Ένωσης”. Μένει να δούμε αν η Ελλάδα θα προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, αν θα επιδιώξει να διαμορφώσει ενεργητικά τις εξελίξεις που έτσι και αλλιώς κυοφορούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον κόσμο, ή αν θα προτιμήσει να αφήσει σε άλλους, μεταξύ αυτών και οι άσπονδοι φίλοι της, να διαμορφώσουν προς όφελος τους τις εξελίξεις.Δημήτρης Θωμάς.