Η ρωσική διπλωματία ασκεί ασφυκτικές πιέσεις για την κατασκευή του αγωγού. Την ώρα που η Ευρώπη προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειας, φυσικού αερίου και πετρελαίου, από τις οποίες εφοδιάζεται, ώστε να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, το Κρεμλίνο σχεδιάζει τις επόμενες κινήσεις του, στο διεθνές παίγνιο των αγωγών.
Το 2009 δεν ήταν η καλύτερη χρονιά για τα έσοδα του Κρεμλίνου από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η ζήτηση από την Ευρώπη μειώθηκε και οι Ευρωπαίοι στράφηκαν σε φθηνότερους προμηθευτές για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Παρ’ όλα ταύτα, το Κρεμλίνο θα συνεχίσει την “επεκτατική του πολιτική”, και το 2010, με πρώτη προτεραιότητα την... κατασκευή του αγωγού, Nord Stream, που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία, μέσω της θάλασσας της Βαλτικής, και θα παρακάμπτει “προβληματικές περιοχές”, όπως η Ουκρανία και η Πολωνία. Η ρωσική Gazprom δεν διαθέτει τα κεφάλαια για την κατασκευή του αγωγού λόγω υψηλών χρεών, οπότε μάλλον θα χρειαστεί η οικονομική αρωγή της Γερμανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ρωσική διπλωματία ασκεί ασφυκτικές πιέσεις για την κατασκευή του αγωγού, και μάλλον θα επιτύχει το σκοπό της, παρ’ ότι οι αντίστοιχοι χειρισμοί στην περίπτωση της Ουκρανίας με το φυσικό αέριο, έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα. Οι πιέσεις θα συνεχιστούν και προς τη Σουηδία και την Φινλανδία, που εκφράζουν αντιρρήσεις στην κατασκευή του Nord Stream, κυρίως για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Η γερμανική βιομηχανία “διψά για φθηνή ενέργεια” και αναζητά αξιόπιστες πηγές φυσικού αερίου, κυρίως από τα ανατολικά. Η Καγκελάριος της Γερμανίας, θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει την κατασκευή του Nord Stream, με αυτή ενός άλλου αγωγού, του Nabucco, o οποίος σχεδιάζεται να συνδέσει την πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο Κασπία Θάλασσα, με την κεντρική Ευρώπη, μέσω Τουρκίας και Βαλκανίων. Ο εναλλακτικός ρωσικός αγωγός μέσω Μαύρης Θάλασσας, ο South Stream, δεν αναμένεται να προχωρήσει, επειδή η κατασκευή του έχει τεράστιο κόστος.
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία θα επιτρέψει στη Ρωσία να μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω του ήδη υπάρχοντος αγωγού, Blue Stream, o οποίος συνδέει το ρωσικό με το τουρκικό έδαφος, μέσω Μαύρης Θάλασσας, και που δεν χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό, σήμερα. Η προσπάθεια των Ευρωπαίων να διαφοροποιήσουν τις πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, αναμένεται να υπονομευθεί, αν επιτραπεί στη Ρωσία, να διοχετεύσει το φυσικό της αέριο μέσω και του αγωγού Nabucco, o οποίος δεν έχει εξασφαλισμένες ποσότητες αερίου να μεταφέρει από άλλες, χώρες, καθώς για να λειτουργήσει πλήρως, θα πρέπει να μεταφέρει φυσικό αέριο και από το Ιράν, κάτι που η Δύση φαίνεται να απεύχεται. Ο Nabucco αναμένεται να μεταφέρει αέριο από το βόρειο Ιράκ, και το Αζερμπαϊτζάν, και η Ευρώπη εμφανίζεται αποφασισμένη να προωθήσει την κατασκευή του, παρά την όποια ατέλεια στον εμπορικό του σχεδιασμό.
Το Κρεμλίνο επιθυμεί επίσης και την κατασκευή του αγωγού OPAL, που θα συνδέει τον Nord Stream με τη βιομηχανική καρδιά της Γερμανίας. Στην κατασκευή του αγωγού και στα έσοδα, επιθυμεί να συμμετάσχει και η Τσεχία, αν ο αγωγός OPAL περάσει και από μια λωρίδα του εδάφους της. Αν τα πράγματα βέβαια εξελιχθούν προς αυτή την κατεύθυνση, θα αδυνατίσει η διαπραγματευτική θέση χωρών όπως η Ουκρανία, η Πολωνία και η Σλοβακία, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ρωσικές απαιτήσεις χωρίς άσους στο μανίκι τους.
Ο πολιτικός και ενεργειακός σχεδιασμός του Κρεμλίνου προβλέπει το κλείσιμο του αγωγού Druzhba(Φιλία), που είχε δημιουργηθεί για να εφοδιάζει με πετρέλαιο τους δορυφόρους της σοβιετικής αυτοκρατορίας, δυτικά της Ρωσίας. Οι Ρώσοι σχεδιάζουν να μεταφέρουν το πετρέλαιο με δεξαμενόπλοια από ένα νέο λιμάνι, που χτίζεται στην Ust – Luga, κοντά στην Πετρούπολη, στις ακτές της Βαλτικής. Αυτά βέβαια είναι άσχημα νέα για χώρες όπως η Ουγγαρία, που στηρίζονται στον αγωγό Druzhba για το εφοδιασμό των διυλιστηρίων τους με πετρέλαιο.
Δυτική αναλυτές εκτιμούν ότι η διαφθορά και η κακή διοίκηση, δεν επιτρέπουν στη Ρωσία να ενισχύσει την παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου, όσο γρήγορα θα ήθελε. Αν η εσωτερική και εξωτερική ζήτηση αυξηθεί απότομα, είναι πιθανόν η Ρωσία να μην μπορέσει να ικανοποιήσει το σύνολο των πελατών της. Η χώρες που δεν θα έχουν εναλλακτικές, από τη Ρωσία, πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, θα αντιμετωπίσουν μεγάλες αυξήσεις τιμών και παρενέργειες στους προϋπολογισμούς τους.
Αν η Ρωσία συνεχίσει μια πολιτική “ενεργειακών εκβιασμών”, τότε, και παρά το υψηλό κόστος, θα ωθήσει πολλές χώρες να “ανακαλύψουν” εναλλακτικές πηγές ενέργειας, με τη χρήση νέων τεχνολογιών και καινοτομιών. Εξαιρετική περίπτωση στην Ευρώπη είναι η Βρετανία, η οποία έχει καθυστερήσει πολύ να κατασκευάσει νέους πυρηνικούς σταθμούς για την παραγωγή ενέργειας, οι καταναλωτές εκεί το 2010 πιθανότατα θα έρθουν αντιμέτωποι με μεγάλες αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, με αποτέλεσμα η χώρα να σπεύσει για να αγοράσει ρωσικό φυσικό αέριο, κάτι για το οποίο βέβαια, οι άνθρωποι του Κρεμλίνου θα τρίβουν τα χέρια τους.
Για την Ελλάδα βέβαια, το παιχνίδι των αγωγών τώρα ξεκινά, και εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους αλλά και μεγάλες ευκαιρίες. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής, γεωστρατηγικής αλλά και πολιτικής της θέσης έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Πρώτο και μεγάλο πλεονέκτημα της είναι η πανίσχυρη και με παγκόσμια εμβέλεια, ελληνική ναυτιλία, σε συνδυασμό με τη φυσική γεωγραφική θέση της χώρας, και τα πολλά λιμάνια που διαθέτει. Τα πολλά δεξαμενόπλοια του ελληνικού στόλου, μπορούν να μεταφέρουν πετρέλαιο και υγροποιημένο φυσικό αέριο από εγγύτερες περιοχές, όπως η Λιβύη και η Αλγερία, αλλά και άλλες όπως η Μέση Ανατολή, ο Περσικός Κόλπος, η Αφρική και η Αμερική, και να αποτρέψουν ένα πιθανό εκβιασμό της χώρας, έστω και με υψηλότερο κόστος, είτε από την Τουρκία, από το έδαφος της οποίας περνούν αρκετοί αγωγοί, είτε από τη Ρωσία, είτα από άλλες γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, στα βόρεια σύνορα μας.
Η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό της αγοράς της με το φθηνότερο δυνατόν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και από πολλούς εναλλακτικούς αγωγούς και διαφορετικές χώρες, ώστε να διασφαλίζεται ο οικονομικός ανταγωνισμός, αλλά και να αποτραπεί οποιαδήποτε απόπειρα πολιτικού και οικονομικού εκβιασμού. Η Ελλάδα πρέπει να εφοδιάζεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο από παντού, και από τη Ρωσία, και από τους αγωγούς που διασχίζουν την Τουρκία, και από τον Περσικό Κόλπο, και από τη βόρειο Αφρική, και από τη Αμερική, και από την Ασία, πάντοτε με γνώμονα τα εθνικά και οικονομικά συμφέροντα της χώρας, αλλά και αυτά των ευρωπαίων εταίρων μας.
Μια Ελλάδα που έχει εναλλακτικές ενεργειακές πηγές, είναι ισχυρότερη οικονομικά αλλά και πολιτικά, και δημιουργεί εκείνες τις προϋποθέσεις για οικονομική και εμπορική επικερδή συνεργασία, με τις χώρες με τις οποίες συναλλάσσεται. Είναι λάθος η σκέψη μας να κατευθύνεται από “απλουστευτικά σχήματα με στερεοτυπικά χαρακτηριστικά”, όπως “άξονας με τη Μόσχα, με το Παρίσι ή και την Ουάσινγκτων”. H διεθνής πολιτική και τα οικονομικά παίγνια, εμπεριέχουν το στοιχεία της πολυμέρειας, της αμοιβαιότητας των καλώς εννοουμένων συμφερόντων.
Αυτό πρέπει να το αντιληφθούν όλοι όσοι εμπλέκονται στη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά και των οικονομικών της δραστηριοτήτων και πολιτικών. Η Ελλάδα χρειάζεται με δυναμική πολιτική, που με αυτοπεποίθηση και δημιουργικό πατριωτισμό, θα καταστήσει τη χώρα πρωταγωνιστή των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, στο πλαίσιο της Ατλαντικής Συμμαχίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής./Δ.Θωμάς.
Η ρωσική διπλωματία ασκεί ασφυκτικές πιέσεις για την κατασκευή του αγωγού, και μάλλον θα επιτύχει το σκοπό της, παρ’ ότι οι αντίστοιχοι χειρισμοί στην περίπτωση της Ουκρανίας με το φυσικό αέριο, έφεραν τα αντίθετα αποτελέσματα. Οι πιέσεις θα συνεχιστούν και προς τη Σουηδία και την Φινλανδία, που εκφράζουν αντιρρήσεις στην κατασκευή του Nord Stream, κυρίως για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος. Η γερμανική βιομηχανία “διψά για φθηνή ενέργεια” και αναζητά αξιόπιστες πηγές φυσικού αερίου, κυρίως από τα ανατολικά. Η Καγκελάριος της Γερμανίας, θα προσπαθήσει να αντισταθμίσει την κατασκευή του Nord Stream, με αυτή ενός άλλου αγωγού, του Nabucco, o οποίος σχεδιάζεται να συνδέσει την πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο Κασπία Θάλασσα, με την κεντρική Ευρώπη, μέσω Τουρκίας και Βαλκανίων. Ο εναλλακτικός ρωσικός αγωγός μέσω Μαύρης Θάλασσας, ο South Stream, δεν αναμένεται να προχωρήσει, επειδή η κατασκευή του έχει τεράστιο κόστος.
Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι η Τουρκία θα επιτρέψει στη Ρωσία να μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω του ήδη υπάρχοντος αγωγού, Blue Stream, o οποίος συνδέει το ρωσικό με το τουρκικό έδαφος, μέσω Μαύρης Θάλασσας, και που δεν χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό, σήμερα. Η προσπάθεια των Ευρωπαίων να διαφοροποιήσουν τις πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, αναμένεται να υπονομευθεί, αν επιτραπεί στη Ρωσία, να διοχετεύσει το φυσικό της αέριο μέσω και του αγωγού Nabucco, o οποίος δεν έχει εξασφαλισμένες ποσότητες αερίου να μεταφέρει από άλλες, χώρες, καθώς για να λειτουργήσει πλήρως, θα πρέπει να μεταφέρει φυσικό αέριο και από το Ιράν, κάτι που η Δύση φαίνεται να απεύχεται. Ο Nabucco αναμένεται να μεταφέρει αέριο από το βόρειο Ιράκ, και το Αζερμπαϊτζάν, και η Ευρώπη εμφανίζεται αποφασισμένη να προωθήσει την κατασκευή του, παρά την όποια ατέλεια στον εμπορικό του σχεδιασμό.
Το Κρεμλίνο επιθυμεί επίσης και την κατασκευή του αγωγού OPAL, που θα συνδέει τον Nord Stream με τη βιομηχανική καρδιά της Γερμανίας. Στην κατασκευή του αγωγού και στα έσοδα, επιθυμεί να συμμετάσχει και η Τσεχία, αν ο αγωγός OPAL περάσει και από μια λωρίδα του εδάφους της. Αν τα πράγματα βέβαια εξελιχθούν προς αυτή την κατεύθυνση, θα αδυνατίσει η διαπραγματευτική θέση χωρών όπως η Ουκρανία, η Πολωνία και η Σλοβακία, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ρωσικές απαιτήσεις χωρίς άσους στο μανίκι τους.
Ο πολιτικός και ενεργειακός σχεδιασμός του Κρεμλίνου προβλέπει το κλείσιμο του αγωγού Druzhba(Φιλία), που είχε δημιουργηθεί για να εφοδιάζει με πετρέλαιο τους δορυφόρους της σοβιετικής αυτοκρατορίας, δυτικά της Ρωσίας. Οι Ρώσοι σχεδιάζουν να μεταφέρουν το πετρέλαιο με δεξαμενόπλοια από ένα νέο λιμάνι, που χτίζεται στην Ust – Luga, κοντά στην Πετρούπολη, στις ακτές της Βαλτικής. Αυτά βέβαια είναι άσχημα νέα για χώρες όπως η Ουγγαρία, που στηρίζονται στον αγωγό Druzhba για το εφοδιασμό των διυλιστηρίων τους με πετρέλαιο.
Δυτική αναλυτές εκτιμούν ότι η διαφθορά και η κακή διοίκηση, δεν επιτρέπουν στη Ρωσία να ενισχύσει την παραγωγή φυσικού αερίου και πετρελαίου, όσο γρήγορα θα ήθελε. Αν η εσωτερική και εξωτερική ζήτηση αυξηθεί απότομα, είναι πιθανόν η Ρωσία να μην μπορέσει να ικανοποιήσει το σύνολο των πελατών της. Η χώρες που δεν θα έχουν εναλλακτικές, από τη Ρωσία, πηγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, θα αντιμετωπίσουν μεγάλες αυξήσεις τιμών και παρενέργειες στους προϋπολογισμούς τους.
Αν η Ρωσία συνεχίσει μια πολιτική “ενεργειακών εκβιασμών”, τότε, και παρά το υψηλό κόστος, θα ωθήσει πολλές χώρες να “ανακαλύψουν” εναλλακτικές πηγές ενέργειας, με τη χρήση νέων τεχνολογιών και καινοτομιών. Εξαιρετική περίπτωση στην Ευρώπη είναι η Βρετανία, η οποία έχει καθυστερήσει πολύ να κατασκευάσει νέους πυρηνικούς σταθμούς για την παραγωγή ενέργειας, οι καταναλωτές εκεί το 2010 πιθανότατα θα έρθουν αντιμέτωποι με μεγάλες αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, με αποτέλεσμα η χώρα να σπεύσει για να αγοράσει ρωσικό φυσικό αέριο, κάτι για το οποίο βέβαια, οι άνθρωποι του Κρεμλίνου θα τρίβουν τα χέρια τους.
Για την Ελλάδα βέβαια, το παιχνίδι των αγωγών τώρα ξεκινά, και εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους αλλά και μεγάλες ευκαιρίες. Η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής, γεωστρατηγικής αλλά και πολιτικής της θέσης έχει αρκετά πλεονεκτήματα. Πρώτο και μεγάλο πλεονέκτημα της είναι η πανίσχυρη και με παγκόσμια εμβέλεια, ελληνική ναυτιλία, σε συνδυασμό με τη φυσική γεωγραφική θέση της χώρας, και τα πολλά λιμάνια που διαθέτει. Τα πολλά δεξαμενόπλοια του ελληνικού στόλου, μπορούν να μεταφέρουν πετρέλαιο και υγροποιημένο φυσικό αέριο από εγγύτερες περιοχές, όπως η Λιβύη και η Αλγερία, αλλά και άλλες όπως η Μέση Ανατολή, ο Περσικός Κόλπος, η Αφρική και η Αμερική, και να αποτρέψουν ένα πιθανό εκβιασμό της χώρας, έστω και με υψηλότερο κόστος, είτε από την Τουρκία, από το έδαφος της οποίας περνούν αρκετοί αγωγοί, είτε από τη Ρωσία, είτα από άλλες γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, στα βόρεια σύνορα μας.
Η Ελλάδα πρέπει να εξασφαλίσει τον εφοδιασμό της αγοράς της με το φθηνότερο δυνατόν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, και από πολλούς εναλλακτικούς αγωγούς και διαφορετικές χώρες, ώστε να διασφαλίζεται ο οικονομικός ανταγωνισμός, αλλά και να αποτραπεί οποιαδήποτε απόπειρα πολιτικού και οικονομικού εκβιασμού. Η Ελλάδα πρέπει να εφοδιάζεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο από παντού, και από τη Ρωσία, και από τους αγωγούς που διασχίζουν την Τουρκία, και από τον Περσικό Κόλπο, και από τη βόρειο Αφρική, και από τη Αμερική, και από την Ασία, πάντοτε με γνώμονα τα εθνικά και οικονομικά συμφέροντα της χώρας, αλλά και αυτά των ευρωπαίων εταίρων μας.
Μια Ελλάδα που έχει εναλλακτικές ενεργειακές πηγές, είναι ισχυρότερη οικονομικά αλλά και πολιτικά, και δημιουργεί εκείνες τις προϋποθέσεις για οικονομική και εμπορική επικερδή συνεργασία, με τις χώρες με τις οποίες συναλλάσσεται. Είναι λάθος η σκέψη μας να κατευθύνεται από “απλουστευτικά σχήματα με στερεοτυπικά χαρακτηριστικά”, όπως “άξονας με τη Μόσχα, με το Παρίσι ή και την Ουάσινγκτων”. H διεθνής πολιτική και τα οικονομικά παίγνια, εμπεριέχουν το στοιχεία της πολυμέρειας, της αμοιβαιότητας των καλώς εννοουμένων συμφερόντων.
Αυτό πρέπει να το αντιληφθούν όλοι όσοι εμπλέκονται στη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά και των οικονομικών της δραστηριοτήτων και πολιτικών. Η Ελλάδα χρειάζεται με δυναμική πολιτική, που με αυτοπεποίθηση και δημιουργικό πατριωτισμό, θα καταστήσει τη χώρα πρωταγωνιστή των οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, στο πλαίσιο της Ατλαντικής Συμμαχίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής./Δ.Θωμάς.
