ια μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Ολα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Το ερώτημα είναι εάν τελικά θα σταθεί δυνατό οι δύο ατομικές υπερδυνάμεις να καταλήξουν σε συμφωνία μείωσης του πυρηνικού οπλοστασίου τους.
Τον Απρίλιο, σε... ομιλία του από την Πράγα της Τσεχίας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είχε διακηρύξει ότι οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί «να μελετήσουν την ειρήνη και την ασφάλεια σε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά». Τον Σεπτέμβριο, ο Αμερικανός πρόεδρος, προεδρεύοντας στο συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, διαπίστωσε πλήρη ομοφωνία στη στήριξη των απόψεών του.
Επικρίσεις
Διεθνείς αναλυτές και αξιωματούχοι κυβερνήσεων της Δύσης θεωρούν ότι η δυνατότητα του Μπαράκ Ομπάμα να εφαρμόσει την υπόσχεσή του θα δοκιμασθεί το νέο έτος, όταν Μόσχα και Ουάσιγκτον θα αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία μείωσης των πυρηνικών εξοπλισμών στη Διάσκεψη του ΟΗΕ, που έχει προγραμματιστεί για τον Μάιο. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι η μηνιαία συζήτηση για την προβληματική Συνθήκη περί μη διαδόσεως των πυρηνικών όπλων (NPT) της δεκαετίας του 1970 θα εξαρτηθεί κυρίως από το κατά πόσο οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές θα μπορέσουν να καταλήξουν σχετικά με τα όσα θα αντικαταστήσουν τη Συμφωνία για Μείωση των Στρατηγικών Εξοπλισμών (START 1).
Η START 1, η οποία είχε υπογραφεί το 1991 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο και τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Eνωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εξέπνευσε την 5η Δεκεμβρίου του 2009. Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ είχαν δηλώσει πριν από είκοσι ημέρες στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται για την επίτευξη συμφωνίας για τα πυρηνικά το 2010. «Η "διάδοχος" συμφωνία της START 1, η οποία τείνει να ολοκληρωθεί, δεν θα μειώσει δραματικά το πυρηνικό οπλοστάσιο των δύο πλευρών αλλά θα αποτελέσει μια ουσιαστική απόδειξη των προθέσεων των δύο στην κατεύθυνση για τον αφοπλισμό», δηλώνει ο Μάρκ Φιτζπάτρικ, επικεφαλής του εδρεύοντος στο Λονδίνο Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών. Ο Φιτζπάτρικ πρόσθεσε ότι «η τελική ημερομηνία» για μια νέα συμφωνία εκπνέει τον Μάιο, όταν η αναθεώρηση της ΝΡΤ θα απασχολήσει την έναρξη της Διάσκεψης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Διαφορετικά θα υπάρξει μια μηδενική αρχή.
Η τελευταία Διάσκεψη του διεθνούς οργανισμού με το θέμα αυτό είχε πραγματοποιηθεί το 2005 και οδηγήθηκε σε αποτυχία. Πολλές αντιπροσωπείες είχαν επικρίνει τις ΗΠΑ, το Ιράν και την Αίγυπτο, κατηγορώντας τες για τη συγκρότηση μιας ανίερης συμμαχίας η οποία είχε διχάσει τις αντιπροσωπείες και σπατάλησε πολύτιμο χρόνο λογομαχώντας επί διαδικαστικών θεμάτων. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση του πρώην Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους τζούνιορ είχε επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στον προσδιορισμό της πυρηνικής απειλής υποδεικνύοντας ως κινδύνους το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, ενώ η Τεχεράνη και αναπτυσσόμενες χώρες επέρριπταν ευθύνες στην Ουάσιγκτον και άλλες τέσσερις πυρηνικές δυνάμεις ότι καταπατούσαν τις δεσμεύσεις τους για τον πυρηνικό αφοπλισμό.
Ιράν και Β. Κορέα
Εάν η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να στείλουν ένα σαφές μήνυμα σχετικά με το πόσο αποφασισμένες είναι για τον πυρηνικό αφοπλισμό συμφωνώντας για τη μείωση των εναπομεινάντων όπλων από τον Ψυχρό Πόλεμο, η ΝΡΤ μπορεί να πάρει νέα πνοή όταν οι 189 υπογράφοντες θα συγκεντρωθούν να συζητήσουν τους τρόπους επίλυσης τόσων σοβαρών εκκρεμοτήτων. Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ρωσία και η Κίνα έχουν βαρύνοντα ρόλο με βάση την ΝΡΤ. Τους επιτρέπει να διατηρήσουν τα όπλα τους αλλά δεσμεύονται να οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις αφοπλισμού, μια υπόσχεση την οποία αγνόησαν, σύμφωνα με τις ενστάσεις που καταθέτουν οι μη έχουσες πυρηνικά χώρες.
Οι δυτικές δυνάμεις θα επιθυμούσαν να συμφωνήσουν στην αναθεώρηση της ΝΡΤ το 2010 με βάση ένα σχέδιο πρωτοβουλιών που θα καταλήξει σε μια συμφωνία με την οποία θα καθίσταται δυσκολότερο για χώρες όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα να αποκτούν πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας τεχνολογία και τη δυνατότητα να παράγουν πυρηνικά όπλα.
Αλλά αναπτυγμένες και φτωχές χώρες συγκρούονται εδώ και χρόνια. Οι φτωχές χώρες κατηγορούν τις μεγάλες δυνάμεις ότι έχουν το μονοπώλιο της πυρηνικής τεχνολογίας και επιδιώκουν να τερματίσουν αυτό το καθεστώς. Τα πλούσια έθνη δεν κρύβουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την απειλή μιας κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών στην Ασία και τη Μέση Ανατολή, όπου αποτελεί ευρεία πεποίθηση ότι το Ισραήλ έχει πυρηνικό οπλοστάσιο, αν και δεν το αναγνωρίζει επίσημα. Φοβούνται ότι η αναγέννηση της ατομικής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο θα αυξήσει τους κινδύνους για τον πυρηνικό εξοπλισμό. Πολλοί από τους έχοντες υπογράψει την ΝΡΤ θα ήθελαν η Διάσκεψη της αναθεώρησης της να απευθύνει παγκόσμια έκκληση, κάτι που θα σήμαινε ότι κράτη όπως το Ισραήλ, το Πακιστάν και η Ινδία θα πιεσθούν να υπογράψουν και να αναλάβουν την ευθύνη για κάθε πυρηνική κεφαλή που ενδεχομένως διαθέτουν. Η Βόρεια Κορέα έχει αποσυρθεί από την ΝΡΤ μετά το 2003 και μάλιστα προχώρησε σε πυρηνικές δοκιμές το 2006 καθώς και στην αρχή του 2009.
Πυρηνικές δοκιμές
Ορισμένοι αναλυτές υπογραμμίζουν ότι θα είναι χρήσιμο για την κυβέρνηση Ομπάμα να καταθέσει εκ νέου στο Κογκρέσο προς έγκριση μια Συμφωνία για Ευρεία Απαγόρευση Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), συμφωνία η οποία δεν θα επιτρέπει τις πυρηνικές δοκιμές. Και τούτο θα πρέπει να γίνει πριν ξεκινήσει η αναθεώρηση της ΝΡΤ. Εμπειρογνώμονες από το PloughSHares Fund, ίδρυμα για την ειρήνη και την ασφάλεια με έδρα τις ΗΠΑ, αναφέρουν ότι η επικύρωση μιας συμφωνίας αποδεκτής από τα περισσότερα έθνη θα αποτελούσε «τεστ για τον χάρτη των δεσμεύσεων των ΗΠΑ να αναστείλουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων». Η υπογραφή της CTBT είχε απορριφθεί από το κατά πλειοψηφία ελεγχόμενο από τους Ρεμπουπλικανούς Κογκρέσο, το 1999. Η κυβέρνηση Μπους δεν επανέφερε ποτέ το θέμα γιατί δεν επιθυμούσε να υπογράψει μια συμφωνία που θα περιόριζε τις μελλοντικές πυρηνικές δοκιμές, θέμα σχετικα με το οποίο ο Μπαράκ Ομπάμα έχει διατυπώσει αντίθετη άποψη.
Τελευταία αξιωματούχος της κυβέρνησης Ομπάμα είχε δηλώσει στο πρακτορείο Reuters ότι ο Αμερικανός πρόεδρος προσπαθεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη του Κογκρέσου για τη συμφωνία κατά των πυρηνικών δοκιμών, εκφράζοντας μάλιστα την εκτίμηση ότι αναδύεται δικομματική συνεργασία σε κλίμα υποχωρήσεων ώστε να υπάρξει επικύρωση. Ο επικεφαλής της συμφωνίας CTBT στη Βιέννη, Τιμπόρ Τοθ, δήλωσε ότι η επικύρωση από τις ΗΠΑ θα μεταφραζόταν ως ισχυρό μήνυμα προς τις άλλες οκτώ χώρες ότι θα πρέπει να επικυρώσουν τη συμφωνία για να έχει ουσιαστική ισχύ. Αφορά τις Κίνα, Αίγυπτο, Ινδια, Ινδονησία, Ιράν, Ισρήλ, Βόρεια Κορέα και Πακιστάν.απε,εξπρες.
Τον Απρίλιο, σε... ομιλία του από την Πράγα της Τσεχίας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα είχε διακηρύξει ότι οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί «να μελετήσουν την ειρήνη και την ασφάλεια σε έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά». Τον Σεπτέμβριο, ο Αμερικανός πρόεδρος, προεδρεύοντας στο συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, διαπίστωσε πλήρη ομοφωνία στη στήριξη των απόψεών του.
Επικρίσεις
Διεθνείς αναλυτές και αξιωματούχοι κυβερνήσεων της Δύσης θεωρούν ότι η δυνατότητα του Μπαράκ Ομπάμα να εφαρμόσει την υπόσχεσή του θα δοκιμασθεί το νέο έτος, όταν Μόσχα και Ουάσιγκτον θα αρχίσουν τις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία μείωσης των πυρηνικών εξοπλισμών στη Διάσκεψη του ΟΗΕ, που έχει προγραμματιστεί για τον Μάιο. Οι ίδιοι εκτιμούν ότι η μηνιαία συζήτηση για την προβληματική Συνθήκη περί μη διαδόσεως των πυρηνικών όπλων (NPT) της δεκαετίας του 1970 θα εξαρτηθεί κυρίως από το κατά πόσο οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί διαπραγματευτές θα μπορέσουν να καταλήξουν σχετικά με τα όσα θα αντικαταστήσουν τη Συμφωνία για Μείωση των Στρατηγικών Εξοπλισμών (START 1).
Η START 1, η οποία είχε υπογραφεί το 1991 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο και τον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Eνωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εξέπνευσε την 5η Δεκεμβρίου του 2009. Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ είχαν δηλώσει πριν από είκοσι ημέρες στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης ότι θα συνεχίσουν να εργάζονται για την επίτευξη συμφωνίας για τα πυρηνικά το 2010. «Η "διάδοχος" συμφωνία της START 1, η οποία τείνει να ολοκληρωθεί, δεν θα μειώσει δραματικά το πυρηνικό οπλοστάσιο των δύο πλευρών αλλά θα αποτελέσει μια ουσιαστική απόδειξη των προθέσεων των δύο στην κατεύθυνση για τον αφοπλισμό», δηλώνει ο Μάρκ Φιτζπάτρικ, επικεφαλής του εδρεύοντος στο Λονδίνο Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών. Ο Φιτζπάτρικ πρόσθεσε ότι «η τελική ημερομηνία» για μια νέα συμφωνία εκπνέει τον Μάιο, όταν η αναθεώρηση της ΝΡΤ θα απασχολήσει την έναρξη της Διάσκεψης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Διαφορετικά θα υπάρξει μια μηδενική αρχή.
Η τελευταία Διάσκεψη του διεθνούς οργανισμού με το θέμα αυτό είχε πραγματοποιηθεί το 2005 και οδηγήθηκε σε αποτυχία. Πολλές αντιπροσωπείες είχαν επικρίνει τις ΗΠΑ, το Ιράν και την Αίγυπτο, κατηγορώντας τες για τη συγκρότηση μιας ανίερης συμμαχίας η οποία είχε διχάσει τις αντιπροσωπείες και σπατάλησε πολύτιμο χρόνο λογομαχώντας επί διαδικαστικών θεμάτων. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση του πρώην Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους τζούνιορ είχε επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στον προσδιορισμό της πυρηνικής απειλής υποδεικνύοντας ως κινδύνους το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, ενώ η Τεχεράνη και αναπτυσσόμενες χώρες επέρριπταν ευθύνες στην Ουάσιγκτον και άλλες τέσσερις πυρηνικές δυνάμεις ότι καταπατούσαν τις δεσμεύσεις τους για τον πυρηνικό αφοπλισμό.
Ιράν και Β. Κορέα
Εάν η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να στείλουν ένα σαφές μήνυμα σχετικά με το πόσο αποφασισμένες είναι για τον πυρηνικό αφοπλισμό συμφωνώντας για τη μείωση των εναπομεινάντων όπλων από τον Ψυχρό Πόλεμο, η ΝΡΤ μπορεί να πάρει νέα πνοή όταν οι 189 υπογράφοντες θα συγκεντρωθούν να συζητήσουν τους τρόπους επίλυσης τόσων σοβαρών εκκρεμοτήτων. Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ρωσία και η Κίνα έχουν βαρύνοντα ρόλο με βάση την ΝΡΤ. Τους επιτρέπει να διατηρήσουν τα όπλα τους αλλά δεσμεύονται να οδηγηθούν σε διαπραγματεύσεις αφοπλισμού, μια υπόσχεση την οποία αγνόησαν, σύμφωνα με τις ενστάσεις που καταθέτουν οι μη έχουσες πυρηνικά χώρες.
Οι δυτικές δυνάμεις θα επιθυμούσαν να συμφωνήσουν στην αναθεώρηση της ΝΡΤ το 2010 με βάση ένα σχέδιο πρωτοβουλιών που θα καταλήξει σε μια συμφωνία με την οποία θα καθίσταται δυσκολότερο για χώρες όπως το Ιράν και η Βόρεια Κορέα να αποκτούν πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας τεχνολογία και τη δυνατότητα να παράγουν πυρηνικά όπλα.
Αλλά αναπτυγμένες και φτωχές χώρες συγκρούονται εδώ και χρόνια. Οι φτωχές χώρες κατηγορούν τις μεγάλες δυνάμεις ότι έχουν το μονοπώλιο της πυρηνικής τεχνολογίας και επιδιώκουν να τερματίσουν αυτό το καθεστώς. Τα πλούσια έθνη δεν κρύβουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την απειλή μιας κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών στην Ασία και τη Μέση Ανατολή, όπου αποτελεί ευρεία πεποίθηση ότι το Ισραήλ έχει πυρηνικό οπλοστάσιο, αν και δεν το αναγνωρίζει επίσημα. Φοβούνται ότι η αναγέννηση της ατομικής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο θα αυξήσει τους κινδύνους για τον πυρηνικό εξοπλισμό. Πολλοί από τους έχοντες υπογράψει την ΝΡΤ θα ήθελαν η Διάσκεψη της αναθεώρησης της να απευθύνει παγκόσμια έκκληση, κάτι που θα σήμαινε ότι κράτη όπως το Ισραήλ, το Πακιστάν και η Ινδία θα πιεσθούν να υπογράψουν και να αναλάβουν την ευθύνη για κάθε πυρηνική κεφαλή που ενδεχομένως διαθέτουν. Η Βόρεια Κορέα έχει αποσυρθεί από την ΝΡΤ μετά το 2003 και μάλιστα προχώρησε σε πυρηνικές δοκιμές το 2006 καθώς και στην αρχή του 2009.
Πυρηνικές δοκιμές
Ορισμένοι αναλυτές υπογραμμίζουν ότι θα είναι χρήσιμο για την κυβέρνηση Ομπάμα να καταθέσει εκ νέου στο Κογκρέσο προς έγκριση μια Συμφωνία για Ευρεία Απαγόρευση Πυρηνικών Δοκιμών (CTBT), συμφωνία η οποία δεν θα επιτρέπει τις πυρηνικές δοκιμές. Και τούτο θα πρέπει να γίνει πριν ξεκινήσει η αναθεώρηση της ΝΡΤ. Εμπειρογνώμονες από το PloughSHares Fund, ίδρυμα για την ειρήνη και την ασφάλεια με έδρα τις ΗΠΑ, αναφέρουν ότι η επικύρωση μιας συμφωνίας αποδεκτής από τα περισσότερα έθνη θα αποτελούσε «τεστ για τον χάρτη των δεσμεύσεων των ΗΠΑ να αναστείλουν τη διάδοση των πυρηνικών όπλων». Η υπογραφή της CTBT είχε απορριφθεί από το κατά πλειοψηφία ελεγχόμενο από τους Ρεμπουπλικανούς Κογκρέσο, το 1999. Η κυβέρνηση Μπους δεν επανέφερε ποτέ το θέμα γιατί δεν επιθυμούσε να υπογράψει μια συμφωνία που θα περιόριζε τις μελλοντικές πυρηνικές δοκιμές, θέμα σχετικα με το οποίο ο Μπαράκ Ομπάμα έχει διατυπώσει αντίθετη άποψη.
Τελευταία αξιωματούχος της κυβέρνησης Ομπάμα είχε δηλώσει στο πρακτορείο Reuters ότι ο Αμερικανός πρόεδρος προσπαθεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη του Κογκρέσου για τη συμφωνία κατά των πυρηνικών δοκιμών, εκφράζοντας μάλιστα την εκτίμηση ότι αναδύεται δικομματική συνεργασία σε κλίμα υποχωρήσεων ώστε να υπάρξει επικύρωση. Ο επικεφαλής της συμφωνίας CTBT στη Βιέννη, Τιμπόρ Τοθ, δήλωσε ότι η επικύρωση από τις ΗΠΑ θα μεταφραζόταν ως ισχυρό μήνυμα προς τις άλλες οκτώ χώρες ότι θα πρέπει να επικυρώσουν τη συμφωνία για να έχει ουσιαστική ισχύ. Αφορά τις Κίνα, Αίγυπτο, Ινδια, Ινδονησία, Ιράν, Ισρήλ, Βόρεια Κορέα και Πακιστάν.απε,εξπρες.
