Tο ενιαίο νόμισμα σημαίνει ...θυσίες

Η κρίση στην ευρωζώνη το 2010 αποκάλυψε το "αμάρτημα" των χωρών να πιστέψουν ότι η νομισματική ένωση μπορούσε να επιβιώσει χωρίς υψηλό βαθμό οικονομικής ενοποίησης, αναφέρει σε... ανάλυσή της η ιταλική τράπεζα Unicredit.

Αν και αρχικά δεν αντιμετωπίστηκε έτσι, ο ευρωπαϊκός μηχανισμός οικονομικής σταθερότητας - το ταμείο των 440 δισ. ευρώ που δημιούργησε η Ευρωπαϊκή Ένωση για να προστατεύσει το ευρώ μέσω της βοήθειας κρατών - μελών που χρειάζονταν στήριξη- ήταν μία μορφή οικονομικής ένωσης, καθώς οι πλουσιότερες χώρες δέσμευσαν κεφάλαια για να σώσουν τις ασθενέστερες χώρες.

Λόγω της επείγουσας φύσης του, ωστόσο, στερείται δημοκρατικής υποστήριξης και συνεπώς πολιτικής νομιμότητας. Τώρα έχουμε μία υγιή δημόσια συζήτηση σχετικά με ένα ευρύτερο, μόνιμο μηχανισμό σταθερότητας, ο οποίος θα επιτρέψει την έγκαιρη διάσωση των χωρών που πλήττονται από την κρίση, με την πιθανή μεταφορά οικονομικού βάρους σε ιδιώτες, επισημαίνει η Unicredit.

"Αν έπρατταν διαφορετικά, όπως ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Οτμάρ Ίσινγκ ανέφερε πρόσφατα, θα ήταν κάτι αντιδημοκρατικό και θα άφηνε το μηχανισμό εκτεθειμένο στον κίνδυνο οι πληθυσμοί ορισμένων χωρών αργά η γρήγορα να διαφωνήσουν έντονα στο να κάνουν περισσότερες θυσίες για να βοηθήσουν τους γείτονές τους, σε σημείο τέτοιο ώστε να "μπλοκαριστεί" ολόκληρο το σχέδιο", σύμφωνα με τη Unicredit.

Ένα άλλο θέμα στο οποίο θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία είναι ο βαθμός "οικονομικής κυριαρχίας" που οι χώρες οι οποίες αναζητούν βοήθεια μπορούν να θυσιάσουν. "Με άλλα λόγια, χρειαζόμαστε μία συμφωνία στο “μείγμα” των θυσιών που οι διάφορες πλευρές είναι έτοιμες να κάνουν: οι δυνατότεροι για να βοηθήσουν τους ασθενέστερους και οι ασθενέστεροι για να μπορέσουν να σταθούν πάλι στα πόδια τους".

Μία άλλη "ψευδαίσθηση" που φανέρωσε η κρίση ήταν ότι η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση θα μπορούσε να ευημερήσει με μια πληθώρα δομικών δυσκαμψιών σε εθνικό επίπεδο, επισημαίνει η ιταλική τράπεζα. "Εφόσον οι συναλλαγματικές ισοτιμίες είναι σταθερές, χρειάζεται να υπάρχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ευελιξία στις οικονομίες ώστε να επιτρέπονται γρήγορες αναπροσαρμογές που θα εγγυώνται ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη. Η πρόοδος ήταν ανεπαρκής και πολύ ετερογενής, αφήνοντάς μας με τεράστιες διαφορές στους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των κρατών μελών”, σύμφωνα με την έκθεση. Η διατήρηση τέτοιων διαφορών ήταν μόνο δυνατή είτε με επαρκή διασυνοριακή κινητικότητα εργατικού δυναμικού και κεφαλαίων ή μέσω μίας πολύ ισχυρής πρόθεσης να εξετάζονται οι επιχορηγήσεις. "Θα ήταν πολύ πιο συνετό για τις λιγότερο δυναμικές χώρες να επιταχύνουν τις δομικές μεταρρυθμίσεις και τις απελευθερώσεις των αγορών", αναφέρει η έκθεση.

Παρά την κατήφεια και τον σκεπτικισμό γύρω από την ευρωζώνη μετά τα προβλήματα χρέους που βγήκαν στην επιφάνεια, η πραγματική οικονομία εξακολούθησε να λειτουργεί καλά. "Δεν υπήρχαν λόγοι να πιστέψουμε ότι η πίεση των αγορών θα είχε αρνητική επίπτωση στην οικονομική ανάπτυξη, ενώ η βελτίωση των προοπτικών σε ότι αφορά την τοπική ζήτηση έδωσε μεγαλύτερη ελπίδα ότι το 2011 θα φέρει μόνο μία μέτρια πτώση στην ανάπτυξη, από το 1,7% στο 1,4% στην ευρωζώνη συνολικά", εκτιμά η Unicredit.

Οι "σφιχτοί" προϋπολογισμοί που τα κράτη μέλη αναγκάζονται να εφαρμόσουν περιορίζουν τις επιλογές για την ευρωζώνη. Αλλά είναι αναγκαίοι για να καταστεί βιώσιμη και αυτός είναι αναμφισβήτητα ένας στόχος που αξίζει, όχι μόνο λόγω του οφέλους που φέρνει το κοινό νόμισμα, αλλά επίσης λόγω της αναστάτωσης που θα προκαλούσε μία ενδεχόμενη κατάρρευση του σχεδίου του ενιαίου νομίσματος.

Τα τελευταία 10 χρόνια πείσαμε τους εαυτούς μας ότι το κοινό νόμισμα έφερνε μόνο οφέλη... Τώρα μπορούμε να δούμε ότι ένα κοινό νόμισμα σημαίνει τόσο οφέλη όσο και θυσίες και οι Ευρωπαίοι πολιτικοί φαίνεται να το έχουν συνειδητοποιήσει.

"Η πρώτη τους ευθύνη τώρα θα ήταν να εξηγήσουν τις επιλογές όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται, με τα κόστη και τα πλεονεκτήματα που αυτές συνεπάγονται. Η ευρωζώνη αντιμετωπίζει έναν αυξανόμενο άγριο διεθνή ανταγωνισμό για τα επόμενα χρόνια. Έχουμε λίγο χρόνο να χάσουμε στην επιλογή της σωστής θεσμικής ρύθμισης", καταλήγει η Unicredit.