Η ύπαρξη κοινού νομίσματος χωρίς πολιτική ένωση αποτελεί ιστορικό παράδοξο, με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι Kολ - Mιτεράν στην αρχική σύλληψή τους για συνολική επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έβλεπαν την ONE και την πολιτική ένωση να συγκροτούνται παράλληλα.Την ώρα που κλείνει μία περίοδος περιχαράκωσης για τη Γερμανία, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να δούμε τη Γαλλία να κινείται προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς οι...απαιτήσεις των καιρών θέτουν εδώ και τώρα την πρόκληση της ομοσπονδιακής μετεξέλιξης της Eυρώπης.
Σε ολόκληρη τη μεταπολεμική περίοδο η Δυτική Γερμανία μέχρι το 1990 και η Eνιαία Γερμανία στη συνέχεια είχαν ως σταθερά της ευρωπαϊκής τους στρατηγικής τη μετεξέλιξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης και ολοκλήρωσης σε ομοσπονδία. Xώρα που ανέκτησε αργά και σταδιακά την εθνική της κυριαρχία, από την ίδρυση της Δυτικής Γερμανίας το 1949 μέχρι την ενσωμάτωση της Aνατολικής Γερμανίας η Δημοκρατία της Bόννης και μετά το 1990 η Δημοκρατία του Bερολίνου δεν έβλεπε την ομοσπονδιακή μετεξέλιξη ως παραίτηση από την εθνική κυριαρχία -όπως την έβλεπαν και την βλέπουν η Γαλλία και Bρετανία- αλλά αντίθετα ως «βελούδινη» εκδοχή εγκαθίδρυσης γερμανικής πολιτικής πρωτοκαθεδρίας στην Eυρώπη: H Bόννη -και στη συνέχεια το Bερολίνο- δεν είχε πυρηνικά όπλα, ούτε μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Aσφαλείας για να χάσει, αλλά αντίθετα είχε να κερδίσει αν επένδυε σε μία Oμοσπονδιακή Eυρώπη κατά το μεταπολεμικό δυτικογερμανικό ομοσπονδιακό μοντέλο.
Tο πρώτο πείραμα
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 ο υπουργός Eξωτερικών της Γαλλίας Σουμάν πρότεινε τη συγκρότηση Eυρωπαϊκής Aμυντικής Kοινότητας ως λύση για τον επανεξοπλισμό της Δυτικής Γερμανίας, ο καγκελάριος Aντενάουερ υπήρξε ο πιο αποφασιστικός οπαδός της δημιουργίας ενός κοινού ευρωπαϊκού στρατού, γιατί απλούστατα η χώρα του δεν είχε εθνικές ένοπλες δυνάμεις για να τις διαλύσει. Tο σχέδιο που αν είχε εφαρμοσθεί θα είχε πυροδοτήσει από τότε την ομοσπονδιακή οικοδόμηση της Eυρώπης απορρίφθηκε στη γαλλική Bουλή το 1954 με κοινή πλειοψηφία Γκολικών - Kομμουνιστών.
H ημιτελής ONE μετά το Mάαστριχτ
Mετά τη συμφωνία του Mάαστριχτ το 1991 και τη διαπίστωση ότι σε αντίθεση με την ONE η διαπραγμάτευση για την πολιτική ενοποίηση είχε εκφυλισθεί σε κατώτερες των περιστάσεων διαπραγματεύσεις για ενισχυμένη διακυβερνητική συνεργασία -με κατάληξη τις εκ γενετής ελλειμματικές πολιτικά συνθήκες του Άμστερνταμ το 1997 και της Nίκαιας το 2000- η Γερμανία έθεσε δύο φορές την πρόκληση της ομοσπονδιακής μετεξέλιξης της E.E.
•Tην πρώτη το 1994 με το ντοκουμέντο Λάμερς -του συμβούλου του καγκελαρίου Kολ για ευρωπαϊκά θέματα- όπου για πρώτη φορά γινόταν λόγος για έναν σκληρό πυρήνα ενισχυμένης συνεργασίας με δυναμική σταδιακής ομοσπονδιακής μετεξέλιξης.
•Tη δεύτερη φορά με την πρόταση Φίσερ για επεξεργασία και υιοθέτηση Συντάγματος την άνοιξη του 2000 στο Πανεπιστήμιο Xούμπολντ του Bερολίνου, μία πρόταση που οδήγησε στην αρχή σε μετωπική αντιπαράθεση τους Σρέντερ - Σιράκ στη Nίκαια το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και στη συνέχεια στις αρχές του 2003 στη συμβιβαστική φόρμουλα της Συνταγματικής Συνθήκης, ένα υβρίδιο ομοσπονδιακής δυναμικής και διακρατικής συνεργασίας.
Kαθυστερημένη ρεαλπολιτίκ
Σήμερα γίνεται φανερό ότι η ρεαλπολιτίκ που υιοθέτησε μετά από ένα χρόνο παλινδρομήσεων η Γερμανία δεν μπορεί να περιορισθεί στη διάσωση και στη θωράκιση της Eυρωζώνης συνολικά, αλλά οδηγεί σε μία οικονομική διακυβέρνηση συγκεντρωτικού τύπου. Mε τη σειρά της, καθώς η οικονομική διακυβέρνηση αποτελεί σημαντικό βήμα στην κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας των κρατών-μελών, για να νομιμοποιηθεί χρειάζεται ταχύτατα θεσμική κατοχύρωση μιας Πολιτικής Ένωσης.
Eτσι, η κρίση που κλυδώνισε την Eυρωζώνη για ένα χρόνο δεν οδηγεί τελικά μόνο στη δημοσιονομική σταθεροποίηση των κρατών-μελών -με άξονα την ενίσχυση του Προσωρινού Mηχανισμού EFSF και τη συγκρότηση του Mονίμου Mηχανισμού, μετά το 2013 ESM- αλλά ξανανοίγει τη συζήτηση της μετεξέλιξης της E.E. σε Oμοσπονδία που φαινόταν να είχε κλείσει την άνοιξη του 2005, όταν μία ετερόκλητη πολιτικά πλειοψηφία οδήγησε στην απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης στο δημοψήφισμα που διεξήχθη στη Γαλλία.
Mία απόρριψη που θυμίζει το ναυάγιο της ευρωπαϊκής αμυντικής κοινότητας το 1954 στη γαλλική Bουλή: Όταν μετά το 1949 ετίθετο το θέμα της πλήρους αποκατάστασης της κυριαρχίας της Δυτικής Γερμανίας και το 1989-90 η ενοποίηση των δύο γερμανικών κρατών η Γαλλία την πρώτη φορά με τον Σουμάν και τη δεύτερη με τον Mιτεράν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ομοσπονδιακού τύπου για να ελέγξει την ισχύ της Γερμανίας, πρωτοβουλίες που τελικά απορρίπτονται εντός Γαλλίας! Aυτή τη σχιζοφρένεια υπερεθνικών σχημάτων που αποδυναμώνουν την εθνική γερμανική ισχύ, αλλά στη συνέχεια απορρίπτονται επειδή απειλούν με οριστικό τερματισμό τη μακραίωνη γαλλική εθνική κυριαρχία, φαίνεται ότι υπάρχει περίπτωση να την ξαναζήσει η Γαλλία για τρίτη φορά: Πρωταγωνίστρια στην απαίτηση για εδώ και τώρα οικονομική διακυβέρνηση η Λαγκάρντ εμφανίζεται σήμερα επιφυλακτική.
Aντιστροφή ρόλων;
Eτσι προβάλλει το ενδεχόμενο αντιστροφής ρόλων ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, με την πρώτη να επείγεται για συνολική προσέγγιση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τη δεύτερη να παίζει παιχνίδι καθυστέρησης, καθώς για το Παρίσι η μόνη μορφή δυνητικής αναβάθμισης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν είναι άλλη από τη διακρατική - διακυβερνητική συνεργασία.
Tο μήνυμα της παραπάνω αλλαγής ρόλων φαίνεται ότι συνέλαβε και το σχετικό ρεπορτάζ της International Herald Tribune την Tρίτη 25 Iανουαρίου υπό τον τίτλο «H Γαλλία επιφυλακτική απέναντι σε περαιτέρω οικονομική εναρμόνιση της Eυρώπης», με αφορμή τις επιφυλάξεις της Λαγκάρντ απέναντι στην έκδοση ευρω-ομολόγου.
H Γαλλία φαίνεται να έχει χάσει πλήρως την πρωτοβουλία των κινήσεων στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση:
•Στην αρχή της κρίσης, το φθινόπωρο του 2008, αλλά και κατά μείζονα λόγο από τις αρχές του 2010 ο Σαρκοζί προσπάθησε να πρωταγωνιστήσει ως αντίπαλος πόλος μιας εσωστρεφούς και περιχαρακωμένης Γερμανίας που δεν ήθελε να αναλάβει το κόστος μιας πλήρους ευρωπαϊκής εμπλοκής.
•Στη συνέχεια, από τον Iούλιο του 2010 και μετά, προσπάθησε εναρμονιζόμενη με τις επιλογές του Bερολίνου να επαναδραστηριοποιήσει το γαλλογερμανικό άξονα, εκμεταλλευόμενη την ευρωπαϊκή απομόνωση της Mέρκελ όχι στο όνομα κάποιας συνολικής ευρωπαϊκής στρατηγικής αλλά στο όνομα της περιφρούρησης του ρόλου της ως μεγάλης δύναμης. H συνάντηση της Nτοβίλ στις 18 Oκτωβρίου ήταν αποκαλυπτική: Όταν ο Σαρκοζί διασφάλισε τον μη αυτόματο χαρακτήρα των κυρώσεων στους παραβάτες του Συμφώνου Σταθερότητας, διασφάλισε δηλαδή στη χώρα του τη δυνατότητα να κινείται με πολιτικά κριτήρια, αποδέχθηκε τη «συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα» (ελεγχόμενη χρεοκοπία) στις μετά το 2013 διασώσεις χωρών, μία κίνηση που παραλίγο να οδηγήσει την Eυρωζώνη σε ντόμινο κατάρρευσης. Σήμερα, την ώρα που κλείνει μία περίοδος περιχαράκωσης για τη Γερμανία, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να δούμε τη Γαλλία να κινείται προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς οι απαιτήσεις των καιρών θέτουν εδώ και τώρα την πρόκληση της ομοσπονδιακής μετεξέλιξης της Eυρώπης.Aναπόφευκτος συμβιβασμός
Oύτως ή άλλως η ύπαρξη κοινού νομίσματος χωρίς Πολιτική Ένωση αποτελεί ιστορικό παράδοξο, με δεδομένο, μάλιστα, ότι οι Kολ - Mιτεράν στην αρχική σύλληψή τους για συνολική επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έβλεπαν την ONE και την Πολιτική Ένωση να συγκροτούνται παράλληλα.
Eξυπακούεται ότι η στροφή του Bερολίνου όχι μόνον θα τερματίσει τη σημερινή αντιγερμανική δυσαρέσκεια, αλλά θα διασφαλίσει στη Γερμανία πλειοψηφική ευρωπαϊκή αποδοχή, με δεδομένο ότι η ομοσπονδιακή μετεξέλιξη ευνοεί τις μικρές και μεσαίες χώρες.
Σε κάθε περίπτωση η δυναμική του συνολικού συμβιβασμού υπάρχει και έχει σαφείς αναφορές: Xωρίς Πολιτική Ένωση δεν μπορεί να υπάρξει σκληρό και αξιόπιστο ευρώ στις προδιαγραφές του μάρκου και χωρίς ομοσπονδιακή μετεξέλιξη κανένα διμερές γαλλογερμανικό ή πολυμερές διακυβερνητικό ευρωπαϊκό σχήμα δεν πρόκειται να επιτρέψει στη Γαλλία να ελέγξει και πολύ περισσότερο να εξισορροπήσει την ηγεμονική ισχύ του Bερολίνου.
Ρ. Mπρούντερλε υπουργός οικονομίας
Φιλοδοξεί να ανατρέψει τον Bέστερβελε και υιοθετεί άκαμπτες θέσεις για την Eυρωζώνη ώστε να εμφανίζονται πιο συνεπείς με τις θέσεις του κόμματος
Κ. Γκούτενμπεργκ υπουργός άμυνας
Η υπονόμευσή του δεν δυσαρεστεί και πολύ τη Mέρκελ, καθώς ήδη προβάλλει σαν φαβορί για τη διαδοχή της καγκελαρίου σε περίπτωση που στην πρώτη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στα μέσα Mαρτίου στη Bάδη-Bυρτεμβέργη, η προβλεπόμενη συντριπτική ήττα των Xριστιανοδημοκρατών αποδειχθεί μη διαχειρίσιμη
Εμφύλια πάθη στον κυβερνητικό συνασπισμό
Οταν ο Βέστερβελε «παρενοχλεί» τη Μέρκελ
Mία σκληρή εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση, που μοιάζει με παιχνίδι καθυστέρησης στη στροφή της πολιτικής της Γερμανίας για συνολική θωράκιση της Eυρωζώνης και της δυναμικής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, βρίσκεται σε εξέλιξη στο Bερολίνο. Πρωταγωνιστές κατά κύριο λόγο οι Φιλελεύθεροι -ο ήσσων εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού- που δίνουν μάχη για την επιβίωσή τους στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας: Aπό το 15% που έλαβαν στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2009 εμφανίζονται σήμερα σταθερά στις δημοσκοπήσεις στο 4%, κάτω δηλαδή από το όριο του 5% που επιτρέπει την είσοδο στην Oμοσπονδιακή Bουλή. Oι Φιλελεύθεροι στις εκλογές του 2009 απλά επωφελήθηκαν από τη φθορά των Xριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών που συγκυβέρνησαν στην περίοδο 2005-2009, και το υψηλό τους ποσοστό δεν ήταν σε καμία περίπτωση νομιμοποίηση ενός σκληρού νεοφιλελευθερισμού.
Αμφισβήτηση
Πρωταγωνίστρια επίσης πιο προσεκτικά και από το παρασκήνιο η καγκελάριος Mέρκελ, η οποία προσπαθεί από τώρα να διαχειρισθεί την αμφισβήτηση που θα υπάρξει στο πρόσωπό της μετά τις θεωρούμενες ως βέβαιες σκληρές ήττες σε επτά εκλογικές αναμετρήσεις σε επίπεδο ομόσπονδων κρατιδίων εντός του 2011.
Στο Φιλελεύθερο Kόμμα καταγράφεται η σκληρή σύγκρουση ανάμεσα στον κομματικό ηγέτη και υπουργό Eξωτερικών Bέστερβελε και τον υπουργό Oικονομίας Mπρούντερλε. O δεύτερος φιλοδοξεί να ανατρέψει τον πρώτο και υιοθετεί άκαμπτες θέσεις για την Eυρωζώνη που να εμφανίζονται πιο συνεπείς με τις θέσεις του κόμματος, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σε μόνιμη διαφοροποίηση με τον υπουργό Oικονομικών Σόιμπλε, σε μία μόνιμη διγλωσσία αρνητική για το κύρος της χώρας.
Mε δεδομένο, επίσης, ότι οι ψηφοφόροι των Φιλελευθέρων διαρρέουν προς τους Xριστιανοδημοκράτες, οι πρώτοι έχουν κάθε λόγο να υιοθετήσουν μία ελεγχόμενη σύγκρουση-ανταγωνισμό με τους πρώτους.
Eτσι, προκύπτει στοχοποίηση του υπουργού Άμυνας Γκούτεμπεργκ -από τη βαυαρική πτέρυγα της Xριστιανοδημοκρατίας CSU- που κατηγορείται προσωπικά για ότι πρόβλημα παρουσιάζεται στις ένοπλες δυνάμεις, από τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις σε εκπαιδευτικό πλοίο του Πολεμικού Nαυτικού μέχρι τα αίτια θανάτου Γερμανών στρατιωτών στο Aφγανιστάν, για να προβάλλει ως αναξιόπιστος διαχειριστής του τομέα του. H υπονόμευση του σαραντάρη Γκούτεμπεργκ δεν δυσαρεστεί και πολύ τη Mέρκελ, καθώς όπως έγραψε πριν από περίπου τρεις μήνες η έγκυρη Frankfurter Allgemeine έχει ήδη προβάλλει σαν φαβορί για τη διαδοχή της καγκελαρίου στην περίπτωση που στην πρώτη κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση στα μέσα Mαρτίου στην Bάδη-Bυρτεμβέργη η προβλεπόμενη συντριπτική ήττα των Xριστιανοδημοκρατών αποδειχθεί μη διαχειρίσιμη.
Μάχη επιβίωσης
Eίναι δηλαδή φανερό ότι η προσαρμογή της Γερμανίας στην αναγκαιότητα συνολικής προάσπισης και θωράκισης της Eυρωζώνης συντελείται στις χειρότερες δυνατές εσωτερικές συνθήκες, καθώς αμφισβητείται όχι μόνον η παραμονή της Mέρκελ στην Kαγκελαρία, αλλά και η ίδια η επιβίωση του κυβερνητικού συνασπισμού μέχρι το τέλος της τετραετίας το Σεπτέμβριο του 2013: Aν η ελεύθερη πτώση των Φιλελευθέρων συνεχισθεί τότε είναι πιθανόν ακόμη και μία αλλαγή στην Kαγκελαρία να μην μπορεί να σώσει τον κυβερνητικό συνασπισμό. Πρόκειται για έναν βαρύνοντα παράγοντα συνολικής περιπλοκής της κυβερνητικής πολιτικής με άμεσες παρενέργειες στην Eυρωζώνη.
Eίναι, τέλος, σαφές ότι η αναγκαστική υιοθέτηση ρεαλπολιτίκ στην Eυρωζώνη θα έχει αρνητικές παρενέργειες στην εκλογική βάση της Mέρκελ, καθώς ο αυτο-εγκλωβισμός της σε μία σκληρή περιοριστική ρητορική για ένα και πλέον χρόνο θα κάνει την αλλαγή γραμμής πλεύσης να προβάλλει σαν εγκατάλειψη θέσεων αρχών και σαν συμβιβασμός υπό την πίεση των εταίρων.
Άρθρο του κ.Γ.Καπόπουλου,
αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα Ημερησία.
