Η κατάσταση στη Βόρεια Αφρική και τον Αραβικό κόσμο δείχνει να ξεφεύγει. Δεν είναι ακόμη εκτός ελέγχου, αλλά οι εξελίξεις είναι απρόβλεπτες και ιδιαιτέρως ανησυχητικές. Ερωτηματικό παραμένει αυτή τη στιγμή αν η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιληφθεί το μέγεθος της απειλής και – αν το έχει – τι μπορεί να κάνει, αφού έχουμε να κάνουμε με ένα ντόμινο που ξεπερνά κατά πολύ το εύρος των δυνατοτήτων της.
Με δύο λόγια, η εικόνα αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται ως εξής:
η Λιβύη, η οποία δεν είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο, αλλά...είναι από τους βασικούς προμηθευτές της Ευρώπης, βρίσκεται κατ’ ουσίαν σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου. Η Δύση αντιμετωπίζει το δίλημμα της ένοπλης επέμβασης και πράγματι ο Καντάφι κάνει ό,τι μπορεί με τις θηριωδίες του εναντίον της αντιπολίτευσης για να της δώσει το απαραίτητο νομικό και ανθρωπιστικό πάτημα. Εντούτοις, είναι αμφίβολο αν μία τέτοια παρέμβαση θα έχει άμεσα αποτελέσματα στην αποκατάσταση της παραγωγής του «μαύρου χρυσού», αφού, όπως έδειξε και η εμπειρία του Ιράκ, κάτι τέτοιο απαιτεί πολύχρονες και επίπονες προσπάθειες για την - από του μηδενός - δημιουργία ενός στοιχειωδώς λειτουργικού κράτους. Με δύο λόγια, μία πιθανή εισβολή είναι το εύκολο μέρος. Το δύσκολο έρχεται μετά. Ακόμη και για το εύκολο όμως, δεν θα πρέπει να είμαστε καθόλου σίγουροι, αφού η Ευρώπη, στην οποία οι απρόθυμες ΗΠΑ έχουν παραχωρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, είναι στρατιωτικά ξεδοντιασμένη και πολιτικά αδύναμη. Εξάλλου, είναι σαφές ότι ενδεχόμενη παρέμβαση θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή.
Από την άλλη πλευρά όμως, γεννάται το ερώτημα τι μπορεί να γίνει. Αν η Δύση δεν παρέμβει και τελικά επικρατήσει ο Καντάφι, τότε θα κάτσει να τον κοιτάει να σφάζει τους αντιφρονούντες, χωρίς καμία συνέπεια, ενώ εκείνη θα συνεχίσει να κάνει «μπίζνες» μαζί του; Και αν επικρατήσει η ομιχλώδης Λιβυκή αντιπολίτευση, ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο λόγω της γενικότερης αναταραχής που επικρατεί στην Αλγερία, το Σουδάν, το Μπαχρέην, την Υεμένη, την Αίγυπτο και την Τυνησία. Αν και οι παραπάνω χώρες δεν επηρεάζουν καθοριστικά την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου, θεωρούνται φιτίλια που μπορεί να βάλουν φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του πλανήτη – τον μουσουλμανικό κόσμο. Ήδη, διακινούνται φήμες περί επικείμενων διαδηλώσεων στην Σαουδική Αραβία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι συνέπειες θα ισοδυναμούν με καταστροφή παγκοσμίων διαστάσεων. Η τιμή του πετρελαίου, η οποία σήμερα σημειώνει ράλι ανόδου, δεν αποκλείεται να ξεπεράσει τα 150 δολάρια το βαρέλι.
Τι σημαίνει αυτό; Αύξηση των τιμών όλων σχεδόν των αγαθών και απότομο φρενάρισμα της παγκόσμιας οικονομίας. Μιας παγκόσμιας οικονομίας, η οποία είναι ήδη πληγωμένη από την ύφεση της προηγούμενης περιόδου. Ειδικά δε για την υπερχρεωμένη Δύση, ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού και των απότομων αλλαγών στις ισοτιμίες των βασικών νομισμάτων θα μπορούσε να αποδειχθεί συστημικός. Όσοι αμφιβάλλουν, ας προσέξουν την απότομη αλλαγή των ισοτιμιών και την δραματική αύξηση της τιμής του πετρελαίου, το καλοκαίρι που προηγήθηκε του εφιαλτικού Σεπτέμβρη και Οκτώβρη του 2008. Τυχαίο; Δεν νομίζω. Όπως δεν το νομίζουν και οι περισσότεροι οικονομολόγοι. Αν τα στοιχεία αυτά μας γονάτισαν το 2008, φανταστείτε τι θα γίνει τώρα. Πρόκειται για την τέλεια καταιγίδα, η οποία θα μπορούσε να συμπαρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της.
Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι οι βορειοαφρικανοί και οι Άραβες δεν έχουν δικαίωμα να επαναστατήσουν εναντίον των τυράννων τους. Τουναντίον! Απλώς η Δύση, η οποία έσπερνε αμέριμνη ανέμους τόσες δεκαετίες, τώρα θα θερίσει – εκούσα άκουσα – τις θύελλες που της αξίζουν.
Αυτή τη φορά, το μέλλον μας βρίσκεται στα χέρια των «μελαμψών ανθρώπων».
Τελικά, έχει ο καιρός γυρίσματα...
Ν.Mαλεβiτηs
Με δύο λόγια, η εικόνα αυτή τη στιγμή διαμορφώνεται ως εξής:
η Λιβύη, η οποία δεν είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου στον κόσμο, αλλά...είναι από τους βασικούς προμηθευτές της Ευρώπης, βρίσκεται κατ’ ουσίαν σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου. Η Δύση αντιμετωπίζει το δίλημμα της ένοπλης επέμβασης και πράγματι ο Καντάφι κάνει ό,τι μπορεί με τις θηριωδίες του εναντίον της αντιπολίτευσης για να της δώσει το απαραίτητο νομικό και ανθρωπιστικό πάτημα. Εντούτοις, είναι αμφίβολο αν μία τέτοια παρέμβαση θα έχει άμεσα αποτελέσματα στην αποκατάσταση της παραγωγής του «μαύρου χρυσού», αφού, όπως έδειξε και η εμπειρία του Ιράκ, κάτι τέτοιο απαιτεί πολύχρονες και επίπονες προσπάθειες για την - από του μηδενός - δημιουργία ενός στοιχειωδώς λειτουργικού κράτους. Με δύο λόγια, μία πιθανή εισβολή είναι το εύκολο μέρος. Το δύσκολο έρχεται μετά. Ακόμη και για το εύκολο όμως, δεν θα πρέπει να είμαστε καθόλου σίγουροι, αφού η Ευρώπη, στην οποία οι απρόθυμες ΗΠΑ έχουν παραχωρήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, είναι στρατιωτικά ξεδοντιασμένη και πολιτικά αδύναμη. Εξάλλου, είναι σαφές ότι ενδεχόμενη παρέμβαση θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες στην ευρύτερη περιοχή.
Από την άλλη πλευρά όμως, γεννάται το ερώτημα τι μπορεί να γίνει. Αν η Δύση δεν παρέμβει και τελικά επικρατήσει ο Καντάφι, τότε θα κάτσει να τον κοιτάει να σφάζει τους αντιφρονούντες, χωρίς καμία συνέπεια, ενώ εκείνη θα συνεχίσει να κάνει «μπίζνες» μαζί του; Και αν επικρατήσει η ομιχλώδης Λιβυκή αντιπολίτευση, ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο λόγω της γενικότερης αναταραχής που επικρατεί στην Αλγερία, το Σουδάν, το Μπαχρέην, την Υεμένη, την Αίγυπτο και την Τυνησία. Αν και οι παραπάνω χώρες δεν επηρεάζουν καθοριστικά την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου, θεωρούνται φιτίλια που μπορεί να βάλουν φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του πλανήτη – τον μουσουλμανικό κόσμο. Ήδη, διακινούνται φήμες περί επικείμενων διαδηλώσεων στην Σαουδική Αραβία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι συνέπειες θα ισοδυναμούν με καταστροφή παγκοσμίων διαστάσεων. Η τιμή του πετρελαίου, η οποία σήμερα σημειώνει ράλι ανόδου, δεν αποκλείεται να ξεπεράσει τα 150 δολάρια το βαρέλι.
Τι σημαίνει αυτό; Αύξηση των τιμών όλων σχεδόν των αγαθών και απότομο φρενάρισμα της παγκόσμιας οικονομίας. Μιας παγκόσμιας οικονομίας, η οποία είναι ήδη πληγωμένη από την ύφεση της προηγούμενης περιόδου. Ειδικά δε για την υπερχρεωμένη Δύση, ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού και των απότομων αλλαγών στις ισοτιμίες των βασικών νομισμάτων θα μπορούσε να αποδειχθεί συστημικός. Όσοι αμφιβάλλουν, ας προσέξουν την απότομη αλλαγή των ισοτιμιών και την δραματική αύξηση της τιμής του πετρελαίου, το καλοκαίρι που προηγήθηκε του εφιαλτικού Σεπτέμβρη και Οκτώβρη του 2008. Τυχαίο; Δεν νομίζω. Όπως δεν το νομίζουν και οι περισσότεροι οικονομολόγοι. Αν τα στοιχεία αυτά μας γονάτισαν το 2008, φανταστείτε τι θα γίνει τώρα. Πρόκειται για την τέλεια καταιγίδα, η οποία θα μπορούσε να συμπαρασύρει τα πάντα στο πέρασμά της.
Όλα αυτά βέβαια δεν σημαίνουν ότι οι βορειοαφρικανοί και οι Άραβες δεν έχουν δικαίωμα να επαναστατήσουν εναντίον των τυράννων τους. Τουναντίον! Απλώς η Δύση, η οποία έσπερνε αμέριμνη ανέμους τόσες δεκαετίες, τώρα θα θερίσει – εκούσα άκουσα – τις θύελλες που της αξίζουν.
Αυτή τη φορά, το μέλλον μας βρίσκεται στα χέρια των «μελαμψών ανθρώπων».
Τελικά, έχει ο καιρός γυρίσματα...
Ν.Mαλεβiτηs
