Παρατηρώντας την εξελισσόμενη τραγωδία της βυθιζόμενης ελληνικής οικονομίας, ανακαλύπτει κανείς ότι στο μοντέρνο καπιταλιστικό σύστημα στο οποίο ζούμε, οι τύχες των διεθνών μεγαλοτραπεζών είναι θανάσιμα αλυσοδεμένες με τις τύχες των ελλήνων μικροσυνταξιούχων.
Αυτή η απίστευτη οικονομική αλυσίδα της παγκοσμιοποιημένης υφηλίου, όπως μας την παρουσιάζουν οι πολιτικοοικονομικές ηγεσίες της Ελλάδας, της Ευρώπης και της Αμερικής, μας λέει ότι η προσωπική απόφαση του έλληνα μικροσυνταξιούχου να συνεισφέρει η όχι το 1% κεφαλικό χαράτσι στα 8,000 ευρώ του ετησίου...
εισοδήματός του, που ζητά να επιβάλλει η κυβέρνηση Παπανδρέου για να καλυτερεύσει το έλλειμμα του ελληνικού προϋπολογισμού, έχει ένα άμεσο αντίκτυπο στην οικονομική υγεία μίας διεθνούς μεγαλοτράπεζας, με ετήσιο τζίρο εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ούτε στα παραμύθια της Χαλιμάς δεν βρίσκει κανείς τέτοιες απίστευτες καταστάσεις, αλλά στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα στο οποίο ζούμε την σήμερον ημέρα, είναι φαίνεται πραγματικότητα. Τουλάχιστον, έτσι μας λένε όλοι αυτοί που υποτίθεται ξέρουν, από τον διευθυντή της Τράπεζας της Ελλάδας, την ελληνική κυβέρνηση, την ευρωπαϊκή τραπεζική και πολιτική ηγεσία, και ακόμα και από τον πρόεδρο της Αμερικής.
Η όλη ιστορία έχει πιο αναλυτικά ως εξής.
Η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, το οποίο το χρωστάει σε διάφορους πιστωτές, ιδιώτες, κράτη και τράπεζες, ελληνικές και διεθνείς. Η χώρα μας δεν έχει αρκετά λεφτά να συνεχίσει να αποπληρώνει όλα αυτά τα χρέη.
Η ηγεσία της Ευρώπης, αφενός θέλει να δει την Ελλάδα να συνεχίζει να εξυπηρετεί το χρέος της, ιδιαίτερα τα χρέη προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες, και όχι μόνο.
Ακόμα πιο επιτακτικά, η Ευρώπη φοβάται ότι εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει τότε το τραπεζικό σύστημα και στην Ευρώπη και παγκοσμίως, θα σταματήσει να εξυπηρετεί τις διάφορες οικονομίες με χρηματική ρευστότητα, ή και θα υπάρξουν, ενδεχομένως, χρεοκοπίες πολλών τραπεζών.
Το ενδεχόμενο αποτέλεσμα είναι μία παγκόσμια οικονομική καταστροφή. Έτσι φτάσαμε, αναγκαστικά, πριν ένα χρόνο στο μνημόνιο, με την Ευρώπη να μας δίνει προσωρινά δάνεια για να μπορεί η χώρα μας να εξυπηρετεί τους δανειστές της, αλλά και να συνεχίζει να πληρώνει συντάξεις και μισθούς.
Αυτές τις μέρες, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει το επόμενο μνημόνιο, το οποίο, ανάμεσα σε πολλά άλλα μέτρα, συμπεριλαμβάνει και την κεφαλική εισφορά του 1% από έλληνες των οποίων το μηνιαίο εισόδημα είναι μόλις 667 Ευρώ.
Πολλοί από αυτούς τους έλληνες, πριν μία εβδομάδα, μαζί με διακόσιες χιλιάδες άλλους ανθρώπους, κατέβηκαν στο Σύνταγμα για να διαμαρτυρηθούν για παρόμοια ¨χαράτσια¨ που έχουν υποστεί τον τελευταίο χρόνο.
Η γεωπολιτική ζυγαριά, λοιπόν, αντιπαραθέτει και αντισταθμίζει, από τη μια πλευρά την ψυχική αντοχή πολλών φτωχών ανθρώπων, σαν τους έλληνες μικροσυνταξιούχους, να συνεχίσουν να ζουν στη φτώχεια, αντί να επαναστατήσουν, και από την άλλη πλευρά, την ψυχολογική αντοχή των διαφόρων μεγαλοτραπεζών, και των άλλων μεγάλων επενδυτών, να αντέξουν την στάση πληρωμών ενός μικρού κράτους και να συνεχίσουν να προσφέρουν πιστωτική ρευστότητα στην παγκόσμια οικονομία.
Ποιος από τους δύο αντιπάλους είναι πιο σθεναρός, ψυχολογικά;
Και ποιος έχει το δίκιο με το μέρος του;
Οι ηγεσίες της Ελλάδας και της Ευρώπης λένε ομόφωνα, ότι ο μικροσυνταξιούχος είναι πιο σθεναρός από την μεγαλοτράπεζα, (η οποία ψυχολογικά θεωρείται πολύ ευαίσθητη και πολύ ευάλωτη), και ότι η μεγαλοτράπεζα έχει το δίκιο με το μέρος της, το οποίο στην αγγλοσαξονική ορολογία ονομάζεται «moral hazard», η «ηθικός κίνδυνος». Αυτό είναι το εκπληκτικό πορτραίτο του πολιτικοοικονομικού συστήματος, μέσα στο οποίο ζούμε, και μέσα στο οποίο, πράγματι, αρκετοί, ευδοκιμούμε. (Ο υπογράφων είναι γέννημα και θρέμμα της ελληνικής καπιταλιστικής αστικής κοινωνίας, και δόξα τον Θεό, δεν βρίσκεται, και ούτε έχει ποτέ αντιμετωπίσει το δίλημμα του μικροσυνταξιούχου της ιστορίας μας).
Αυτά τα δύο σταθμά, οι ψυχικές δυνάμεις του πιστωτή και του οφειλέτη, και το ηθικό πρόβλημα μεταξύ των δύο, βρίσκονται στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης της χώρας μας. Οι πολιτικές ηγεσίες φαίνονται πολύ πιο πρόθυμες να προκαλούν και να πιέζουν τις ψυχικές αντοχές των ψηφοφόρων, παρά να θέλουν να πιέζουν, (με την μοναδική εξαίρεση της κυβέρνησης της Γερμανίας), τις ψυχικές αντοχές των διεθνών πιστωτών. Αυτή η αντιδιαστολή ψυχικής αντοχής, μεταξύ ενός απλού ανθρώπου και μίας τεράστιας οικονομικής επιχείρησης φαίνεται απίθανη, και πολύ ακαταλαβίστικη, έως ότου προσπαθήσει κανείς να εξηγήσει γιατί να είναι άραγε αυτές οι τεράστιες τράπεζες τόσο ευάλωτες.
Μία εξήγηση βρίσκεται στη συμφωνία Βασιλεία ΙΙΙ (Basel III).
Η «Βασιλεία ΙΙΙ» είναι ένας διεθνής τραπεζικός διακανονισμός για πρακτικές τραπεζών στο διεθνές επίπεδο, ο οποίος αποφασίστηκε στο συνέδριο που διεξήχθη τον Σεπτέμβριο του 2010 στην Βασιλεία της Ελβετίας, από τα 27 κράτη μέλη, και ο οποίος κανονισμός περιέχει τραπεζικές στρατηγικές και πρακτικές, με τις οποίες οφείλουν να συμμορφωθούν οι διεθνείς τράπεζες έως το 2019.
Το Βασιλεία ΙΙΙ έρχεται να αντικαταστήσει το Βασιλεία ΙΙ, ο οποίος κανονισμός είναι ακόμα εν ενεργεία την σήμερον ημέρα. Ο νέος κανονισμός του Βασιλεία ΙΙΙ προσδιορίζει ότι οι τράπεζες οφείλουν να υψώσουν το υποχρεωτικό απόθεμα κεφαλαίου το οποίο χρειάζονται να έχουν έναντι ενδεχομένων ζημιών και άλλων απροσδόκητων χρηματικών απωλειών, από 2% στο 7.5% του ολικού πιστωτικού «τζίρου» στον οποίο είναι εκτεθειμένη η εκάστοτε τράπεζα.
Αυτό σημαίνει, ότι οι τράπεζες που συντηρούν την χρηματική ρευστότητα ανά την υφήλιο, την συντηρούν, βασικά, με πολλή (άϋλη) πίστη και σχεδόν καθόλου πραγματικό χρηματικό απόθεμα για ώρα ανάγκης. Έτσι, με το παραμικρό πρόβλημα, π.χ. μία στάση πληρωμών ενός, έστω και μικρού, κράτους, σαν την Ελλάδα, δύναται να αφήσει πολλές τράπεζες αιφνιδιαστικά εκτεθειμένες, και ανήμπορες να αντιδράσουν και να εξυπηρετήσουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους.
Έτσι καταλαβαίνουμε λοιπόν γιατί οι τράπεζες είναι τόσο ευάλωτες, και, ένεκα τούτου, «ψυχολογικά» τόσο ευαίσθητες.
Και βλέπουμε επίσης, γιατί το «moral hazard», ο «ηθικός κίνδυνος» είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στον ναό της θρησκείας του μοντέρνου καπιταλισμού. Η χρηματοπιστωτική κεφαλαιαγορά δεν επιτρέπει καμία στάση πληρωμών, καμία χρεοκοπία οφειλέτη, διότι ακριβώς, διαθέτει τόσα ισχνά αποθέματα κεφαλαίου στην άμεση διάθεση της, έτσι ώστε, ένα και μοναδικό βότσαλο στην λίμνη δημιουργεί τέτοια τρικυμία που πολλοί πιστωτικοί οργανισμοί πανικοβάλλονται, η και χρεοκοπούν, αλλά Lehman Bothers. Το «moral hazard» απαγορεύει στον οφειλέτη την επιλογή χρεοκοπίας, χρησιμοποιώντας μία πολύ αμφισβητήσιμη ηθικολογία η οποία πρεσβεύει ότι όταν ο ένας οφειλέτης του επιτραπεί να χρεοκοπήσει χωρίς βαριά τιμωρία, τότε όλοι οι άλλοι οφειλέτες, (και στον καπιταλισμό ζούμε πια όλοι, μικροί και μεγάλοι, με σημαντικές έντοκες οφειλές), θα θελήσουν να δηλώσουν και αυτοί χρεοκοπία, οπότε θα γίνει η γης μαδιάμ!
Αυτή η αυστηρή απαγόρευση της χρηματοπιστωτικής χρεοκοπίας ενός οφειλέτη δεν υπάρχει στο υπόλοιπο καπιταλισμό.
Στην πραγματικότητα το καπιταλιστικό σύστημα είναι ακριβώς βασισμένο στην αντίθετη φιλοσοφία, δηλαδή στην απόλυτη ελευθερία (τουλάχιστον θεωρητικά) του οποιοδήποτε ατόμου να επιχειρήσει οποιαδήποτε επιχείρηση η μια οποιαδήποτε εμπορική συναλλαγή και να αποτύχει οικτρά, χωρίς άλλα πρόσθετα επακόλουθα πέραν της οικονομικής αποτυχίας. Η ελεύθερη, ανεξέλεγκτη, οικονομική αποτυχία ενός ατόμου, η μίας επιχείρησης, είναι από τις βασικές αρχές του καπιταλιστικού συστήματος, και υποτίθεται ότι είναι μία από τις βασικές αιτίες της συγκριτικής επιτυχίας του καπιταλισμού, εν σχέση με άλλα οικονομικά συστήματα, στην μοντέρνα ανθρώπινη κοινωνία. Ο κάθε εργοστασιάρχης μπορεί να χάσει όλα τα λεφτά του και να καταστραφεί, αλλά κανείς δεν τον ενοχλεί όταν αναγκαστεί να κλείσει το εργοστάσιό του και να απολύσει τους υπαλλήλους του. Και όσοι επενδυτές είχαν επενδύσει στο εργοστάσιο, απλώς χάνουν τα λεφτά τους. Ούτε γάτα, ούτε ζημιά!
Μόνο στην χρηματική πίστωση, μας λένε τώρα όλοι, ότι οφείλουμε να υπηρετήσουμε την υποχρέωση μας, έως το τελευταίο Ευρώ και έως την τελευταία ανάσα, όσο και να έχουμε αποτύχει, σαν οφειλέτες, στην οικονομική μας προσπάθεια που προκάλεσε την εν λόγω χρηματική πίστωση, όποια και αυτή να ήταν.
Ο πιστωτής δεν επιτρέπεται να χάσει με κανένα τρόπο! Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος , ο οποίος όμως, και αντιτίθεται, η σχεδόν ανατρέπει το υπόλοιπο καπιταλιστικό σύστημα, και παραμένει, κατά κάποιο τρόπο, ένα μνημείο της παλιάς, προκαπιταλιστικής εποχής, όταν τα χρήματα και η ισχύς ήταν κληρονομικές καταστάσεις, και δεν μπορούσε κανείς, που τις κατείχε, να τις χάσει, ότι και να γινόταν.
Και ερχόμαστε πάλι, για να κλείσει ο κύκλος, στα εν οίκω, όπου το έθνος μπορεί να αναγκαστεί να καταφύγει στην κάλπη για να αποφασίσει τι θέλει να κάνει με το μεσοπρόθεσμο μνημόνιο.
Και υπάρχει πιθανότητα ο έλληνας μικροσυνταξιούχος να καταψηφίσει το μνημόνιο, το οποίο μπορεί να σπρώξει την Ευρώπη να σταματήσει τα δάνεια, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να κηρύξει στάση πληρωμών, και να αναταράξει την παγκόσμια οικονομία.
Δηλαδή, γυρνώντας πάλι στην αντιπαράθεση του φτωχού μικροσυνταξιούχου με την πλούσια πολυεθνική τράπεζα, ο Δαβίδ θα τιμωρήσει τον Γολιάθ, με αποτέλεσμα να πέσουμε όλοι μαζί στον γκρεμό.
Ο Θεός, η κάποιος, τέλος πάντων, να βάλει το χέρι του....
Ν.Κουτσολιούτσος
