Η τρέχουσα στρατηγική του «ξεζουμίσματος» δεν λειτουργεί. Υπάρχουν όρια στο πόσο γρήγορα μπορεί μία χώρα να προωθήσει μεταρρυθμίσεις.Υπάρχουν όρια στον πόνο, που μπορεί να αντέξει μία κοινωνία πριν χάσει την εμπιστοσύνη της στο πολιτικό σύστημα.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα αυτή πριν να είναι αργά.
Άρθρο του κ.Μπάρι Αιχενγκρίν
καθηγητή Οικονομικής και Πολιτικής Επιστήμης
στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια.
Θα πρέπει πλέον να είναι ξεκάθαρο ακόμη και στους παρατηρητές, που φορούν παρωπίδες, ότι η ελληνική οικονομία έχει απόλυτη ανάγκη βοηθείας.
Το ποσοστό της... ανεργίας είναι 16% και ανεβαίνει. Ακόμη και ύστερα από ένα χρόνο εξαντλητικών περικοπών κόστους, το δημοσιονομικό έλλειμμα υπερβαίνει το 10%. Οι πολίτες δεν πληρώνουν φόρους. Το σύστημα καταγραφής της ακίνητης περιουσίας είναι χαώδες. Ελάχιστη είναι η εμπιστοσύνη στις τράπεζες και ακόμη λιγότερη στην κυβέρνηση και τις πολιτικές της. Από τη στιγμή, που η οικονομία έχει ανάγκη βοηθείας, ορίστε μία καινοτόμος ιδέα: να την παρέχουμε. Τώρα είναι η ώρα για την Ευρωπαϊκή Ένωση να προωθήσει ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα.
Αντί να φορτώνει με δάνεια το ήδη μη διαχειρίσιμο χρέος, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να προσφέρει ένα πολυετές πρόγραμμα ξένης βοήθειας. Η ελληνική κυβέρνηση και οι δωρητές θα πρέπει να αποφασίσουν από κοινού τι είδους προγράμματα θα χρηματοδοτηθούν. Αυτά μπορεί να καλύπτουν μία ευρεία γκάμα τομέων, από τις υποδομές για παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας, ώστε να μετατραπεί η Ελλάδα σε μεγάλο εξαγωγέα ενέργειας, έως την αναβάθμιση των λιμανιών της, ώστε να καταστεί εμπορικός κόμβος της Ανατολικής Μεσογείου.
Η ξένη βοήθεια και τεχνογνωσία θα πρέπει να αξιοποιηθεί για τον εκσυγχρονισμό του πολεοδομικού και φορολογικού συστήματος. Τα κεφάλαια, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την αποπληρωμή μέρους του χρέους. Θα μπορούσαν να βοηθήσουν την κυβέρνηση να στηρίξει τους ανέργους, τους απόρους και τους ηλικιωμένους, που είναι μεταξύ των μεγαλύτερων θυμάτων της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να εξετάσει αυτή τη λύση, καταρχήν γιατί φέρει μέρος της ευθύνης για την κατάσταση της Ελλάδας. Προσέφερε ένταξη σε μία χώρα, με βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα. Στη συνέχεια αποδέχθηκε την Ελλάδα στη νομισματική της ένωση, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα δημοσιονομικά της μεγέθη, δεν ήταν αυτά που δήλωνε. Και έκανε τα στραβά μάτια, όταν οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες στήριξαν την ασωτία της ελληνικής κυβέρνησης.
Δεύτερον, η τρέχουσα στρατηγική του «ξεζουμίσματος» δεν λειτουργεί. Υπάρχουν όρια στο πόσο γρήγορα μπορεί μία χώρα να προωθήσει μεταρρυθμίσεις. Υπάρχουν όρια στον πόνο, που μπορεί να αντέξει μία κοινωνία πριν χάσει την εμπιστοσύνη της στο πολιτικό σύστημα. Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα αυτή πριν να είναι αργά.
Και, τέλος, η ιστορία διδάσκει ότι ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα θα μπορούσε πραγματικά να έχει αποτέλεσμα. Ας θυμηθούμε την κατάσταση των ευρωπαϊκών χωρών, που έλαβαν βοήθεια από τις ΗΠΑ μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Είχαν τεράστια χρέη. Οι προϋπολογισμοί τους είχαν βαθιά ελλείμματα. Είχαν πολύ λίγες εξαγωγές. Τα πνευματικά δικαιώματα ήταν αβέβαια. Η στήριξη προς τις κυβερνήσεις, που αντιμετώπιζαν αυτά τα προβλήματα, ήταν εξαιρετικά «εύθραυστη».
Το Σχέδιο Μάρσαλ, χρηματοδοτώντας στρατηγικές επενδύσεις, βοήθησε τις χώρες αυτές να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους. Η στηριζόμενη από το σχέδιο ανοικοδόμηση μετέτρεψε το Ρότερνταμ σε εμπορικό κέντρο της Βορείου Ευρώπης. Η αμερικανική βοήθεια στήριξε τις εισαγωγές άνθρακα και τις επενδύσεις στην υδροηλεκτρική ενέργεια, που απαιτούνταν για να αρχίσει να λειτουργεί και πάλι η βιομηχανία. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτή της Γαλλίας, τα αμερικανικά κεφάλαια χρησιμοποιήθηκαν για να μειωθεί το δημόσιο χρέος.
Το σημαντικό είναι ότι τα αναπτυξιακά προγράμματα δεν υπεδείχθησαν από τους δωρητές, ούτε επελέγησαν από τις χώρες, που έλαβαν τη βοήθεια, αλλά αποφασίστηκαν από κοινού. Οι δικαιούχοι της βοήθειας, επιπλέον, έπρεπε να συμβάλλουν με ανάλογα κεφάλαια για κάθε ένα από τα προγράμματα. Μία επιπλέον προϋπόθεση για τη λήψη της βοήθειας ήταν ότι η κυβέρνηση έπρεπε να ακολουθήσει μια μακροοικονομική σταθεροποίηση. Αυτό ήταν όμως πολιτικά εφικτό, γιατί η βοήθεια ενίσχυε τα κρατικά ταμεία, περιορίζοντας το βάθος των απαιτούμενων περικοπών και τον πόνο, που αυτές συνεπάγονται. Η στήριξη προς τις κεντρώες κυβερνήσεις, που προωθούσαν τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις, ήταν βεβαίως ισχυρότερη.
Πράγματι η παγίωση της πολιτικής στήριξης για πολιτικές σταθεροποιήσεις και μεταρρυθμίσεις ήταν ίσως η πλέον σημαντική συμβολή του σχεδίου Μάρσαλ. Έχοντας τη στήριξη αυτή, οι χώρες, που ελάμβαναν βοήθεια, μπορούσαν να κάνουν τα υπόλοιπα. Η Ευρώπη κατάφερε έτσι να ορθοποδήσει.
Οι κυνικοί- δηλαδή οι οικονομολόγοι- θα ανησυχήσουν για το «προηγούμενο», που δημιουργεί ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα. Θα θελήσουν να προειδοποιήσουν ότι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Πορτογαλία, θα αρνηθούν να προχωρήσουν σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις και αποπληρωμή των χρεών τους, έως ότου λάβουν αντίστοιχη βοήθεια.
Οι οικονομολόγοι έχουν εκπαιδευθεί να ανησυχούν για αυτό το πρόβλημα, το οποίο είναι γνωστό ως "ηθικός κίνδυνος". Αλλά το κοινωνικό χάος και η κοινωνική ανυποληψία, που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, είναι ένα σοβαρό αντικίνητρο, ώστε να μην ακολουθήσουν αυτό το δρόμο. Και ενώ υπάρχει ο ηθικός κίνδυνος, υπάρχει και ο κίνδυνος μίας κατάρρευσης. Ο κίνδυνος μίας συνολικής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κατάρρευσης της Ελλάδας. Εάν η κατάρρευση αυτή δεν αποτραπεί, μπορεί να συμπαρασύρει και την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ένα Σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα θα απαιτούσε από τους Ευρωπαίους ηγέτες να κάνουν κάτι, που δεν έχει προηγούμενο: να ηγηθούν. Αυτό, βεβαίως, είναι που έκαναν οι ΗΠΑ μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με το Σχέδιο Μάρσαλ. Οι Ευρωπαίοι μπορεί να κοιτάξουν 60 χρόνια πίσω, σε μία περίοδο, που οι ίδιες τους οι χώρες βρέθηκαν στο χείλος της κατάρρευσης, αλλά έλαβαν την απαραίτητη βοήθεια για να ανακάμψουν- βοήθεια, που της έχει φέρει στη θέση να κάνουν σήμερα κάτι παρόμοιο για την Ελλάδα..
Copyright: Project Syndicate, 2011.
