"Αναβάλλοντας μια ελληνική χρεοκοπία για δύο χρόνια, οι πολιτικοί της Ευρώπης ευελπιστούν ότι θα δώσουν σε Ισπανία και Ιταλία τον χρόνο να αποδείξουν ότι είναι οικονομικά βιώσιμες. Αλλά ο πιο άμεσος κίνδυνος είναι ότι μπορεί να μην έχουν στη διάθεσή τους αυτά τα δύο χρόνια για να το διαπιστώσουν..."
Project Syndicate.
Ο μόνος τρόπος να γλιτώσει η Ελλάδα από την απίστευτη κατάσταση στην οποία έχει παγιδευτεί σήμερα είναι η χρεοκοπία, υποστηρίζει σε.... άρθρο του στο Project Syndicate που αναδημοσιεύει το Reuters, ο οικονομολόγος Μάρτιν Φέλντσταϊν, και για να το πράξει τούτου πρέπει να απομειώσει την αξία του χρέους της τουλάχιστον κατά 50%. Ωστόσο, η Ευρώπη κάνει, για τους δικούς της λόγους, ό,τι μπορεί για να αποτρέψει αυτήν την πιθανότητα...
Αν η Ελλάδα εγκαταλείψει το ευρώ μετά τη χρεοκοπία της, μπορεί να προχωρήσει σε υποτίμηση του νέου της νομίσματος, τονώνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη ζήτηση και περνώντας τελικά σε εμπορικό πλεόνασμα. Αυτή η στρατηγική, υποστηρίζει ο Φέλντσταϊν, της "χρεοκοπίας και υποτίμησης" υπήρξε μια στάνταρ διαδικασία για τις χώρες σε άλλα μέρη του κόσμου που βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Δεν έχει γίνει στην Ελλάδα, επειδή η Ελλάδα είναι παγιδευμένη στο κοινό νόμισμα.
Οι αγορές, συνεχίζει, γνωρίζουν καλά ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει κάποια στιγμή και αυτό φαίνεται από τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων. Γιατί, λοιπόν, οι πολιτικοί ηγέτες σε Γαλλία και Γερμανία καταβάλλουν τόσο μεγάλη προσπάθεια να αποτρέψουν - ή, για την ακρίβεια, να αναβάλλουν για αργότερα - το αναπόφευκτο; Υπάρχουν δύο λόγοι σημειώνει.
Ο πρώτος είναι ότι οι τράπεζες και άλλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί στη Γερμανία και στη Γαλλία έχουν μεγάλο άνοιγμα σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, τόσο άμεσα όσο και μέσα από τις πιστώσεις που έχουν χορηγήσει σε ελληνικές τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρωζώνης. Η αναβολή μιας χρεοκοπίας δίνει στα γαλλικά και γερμανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα το χρόνο να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους, να μειώσουν την έκθεσή τους στις ελληνικές τράπεζες και να πουλήσουν ελληνικά ομόλογα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Ο δεύτερος, και σημαντικότερος, λόγος είναι ότι ο κίνδυνος μιας ελληνικής χρεοκοπίας θα πυροδοτούσε χρεοκοπίες και σε άλλες χώρες και σοβαρά προβλήματα στα τραπεζικά συστήματα, ιδίως στην Ισπανία και στην Ιταλία. Και εάν χρεοκοπήσει κάποια από αυτές τις δύο χώρες, οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές για τις τράπεζες και τα λοιπία χρηματοοικονομικά ιδρύματα σε Γαλλία και Γερμανία. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (το EFSF) είναι αρκετά μεγάλο για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας, αλλά δεν έχει τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσει την Ιταλία και την Ισπανία εάν χάσουν την πρόσβασή τους στις αγορές.
Επομένως, καταλήγει, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ευελπιστούν ότι δείχνοντας πως η Ελλάδα μπορεί να αποφύγει τη χρεοκοπία, οι αγορές θα πιστέψουν και πάλι στη βιωσιμότητα της Ιταλίας και της Ισπανίας και θα συνεχίσουν να δανείζουν στις κυβερνήσεις τους με λογικά επιτόκια και να χρηματοδοτούν τις τράπεζές τους.
Αντιθέτως, αν η Ελλάδα αφεθεί να χρεοκοπήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες, οι αγορές θα δουν ως πολύ πιο πιθανό το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ισπανίας και της Ιταλίας, με αποτέλεσμα να αυξηθούν κατακόρυφα τα επιτόκια και το εθνικό χρέος τους, φέρνοντας πιο κοντά αυτήν την πιθανότητα. Αναβάλλοντας μια ελληνική χρεοκοπία για δύο χρόνια, οι πολιτικοί της Ευρώπης ευελπιστούν ότι θα δώσουν σε Ισπανία και Ιταλία τον χρόνο να αποδείξουν ότι είναι οικονομικά βιώσιμες.
Αν, όμως, η Ισπανία και η Ιταλία δεν πείσουν τις αγορές μέσα στα επόμενα δύο χρόνια ότι είναι οικονομικά εύρωστες, τα επιτόκια για τις κυβερνήσεις και τις τράπεζές τους θα αυξηθούν απότομα και το αποτέλεσμα θα είναι, σε γενικές γραμμές, το ίδιο. Παράλληλα, θα είναι αδύνατο, τουλάχιστον για ένα διάστημα, να δανειστούν και θα μπουν στον πειρασμό να εγκαταλείψουν το ευρώ.
Υπάρχει, όμως, και ένας μεγαλύτερος και πιο άμεσος κίνδυνος: Ακόμη και αν η Ισπανία και η Ιταλία είναι θεμελιωδώς υγιείς, μπορεί να μην έχουμε στη διάθεσή μας τα δύο χρόνια που απαιτούνται για να το διαπιστώσουμε, υπογραμμίζει. Το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται τα ελληνικά επιτόκια δείχνουν ότι οι αγορές πιστεύουν πως η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει πολύ σύντομα. Και υπάρχει ακόμη η πιθανότητα, πριν έρθει καν η ώρα της χρεοκοπίας, τα επιτόκια των ομολόγων του ισπανικού ή του ιταλικού Δημοσίου να αυξηθούν σημαντικά, οδηγώντας τις χώρες αυτές σε οικονομικά μη βιώσιμες ατραπούς. Οι πολιτικοί της Ευρωζώνης μπορεί να μάθουν με σκληρό τρόπο ότι το να προσπαθούν να κοροϊδέψουν τις αγορές είναι μια επικίνδυνη στρατηγική.
Ε.Κ.
*Ο Μάρτιν Φέλντσταϊν είναι οικονομολόγος, καθηγητής Οικονομικών στο Χάρβαρντ και επίτιμος πρόεδρος του National Bureau of Economic Research (NBER).
