Πόλεμο και μάλιστα με χρήση... πυρηνικών όπλων ξεκίνησε η Ελβετία στις αγορές.
Η Τράπεζα της Ελβετίας (SNB) εξέδωσε μια ανακοίνωση με πρωτοφανές για κεντρική τράπεζα ύφος, όπου δεσμεύεται: «Να μην ανεχθεί πλέον μια... ισοτιμία ευρώ / ελβετικού φράγκου κάτω από το ελάχιστο όριο των 1,20 φράγκων», καθώς η «ισχυρή ανατίμηση του ελβετικού φράγκου αποτελεί άμεση απειλή για την ελβετική οικονομία και κρύβει κινδύνους αποπληθωριστικών εξελίξεων».
Προσθέτει, μάλιστα, ότι «θα εφαρμόσει αυτή την ελάχιστη ισοτιμία με τη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και είναι έτοιμη να αγοράσει ξένα νομίσματα σε απεριόριστες ποσότητες». Αφήνει, δε, ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμα και να «λάβει πρόσθετα μέτρα, αν οι προοπτικές της οικονομίας ή οι κίνδυνοι αποπληθωρισμού το απαιτήσουν».
Η... σταγόνα
Οι φόβοι για αποπληθωρισμό υπήρξαν και η... σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, καθώς χθες ανακοινώθηκε ότι τον Αύγουστο ο δείκτης τιμών υποχώρησε 0,3% σε μηνιαία βάση, ενώ οι αναλυτές προέβλεπαν υποχώρηση μόλις 0,1%. Η κυβέρνηση προβλέπει υποχώρηση της ανάπτυξης στο 1,5% το 2012, από 2,1% φέτος. Η επιβράδυνση αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην ανατίμηση το φράγκου (έναντι του ευρώ 13% το 2011 και 40% σε όρους ισοδυναμίας αγοραστικών δυνατοτήτων, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ), που επιβαρύνει τις ελβετικές εξαγωγές, από τις οποίες προέρχεται πάνω από το ένα τρίτο του ελβετικού ΑΕΠ.
Καθώς η κρίση στην Ευρωζώνη κλιμακώνεται και στις ΗΠΑ είναι όλο και πιθανότερος ένας τρίτος γύρος εκτύπωσης δολαρίων, στη SNB φοβούνται ότι οι ανατιμητικές πιέσεις θα ενταθούν, βυθίζοντας την οικονομία σε ύφεση. Ηδη στις αρχές Αυγούστου το φράγκο «δοκίμασε» το επίπεδο της ισοτιμίας «1 προς 1» με το ευρώ, αναγκάζοντας τότε την κεντρική τράπεζα να μειώσει στο μηδέν τα επιτόκια και στη συνέχεια να προχωρήσει σε σειρά μέτρων τόνωσης της ρευστότητας στη διατραπεζική. Αρχικά οι κινήσεις αυτές είχαν αποτέλεσμα, με το ευρώ να ενισχύεται στο επίπεδο των 1,2 φράγκων στα τέλη Αυγούστου.
Την προηγούμενη εβδομάδα, όμως, η ισοτιμία επέστρεψε στα 1,1 φράγκα, ανοίγοντας το δρόμο για τη χρήση των... πυρηνικών. Η αντίδραση της ισοτιμίας ήταν ενδεικτική της ισχύος του όπλου: Μέσα σε ελάχιστα λεπτά το ευρώ ενισχύθηκε πάνω από 8%, καταγράφοντας άλμα-ρεκόρ για ισοτιμία βασικού νομίσματος. «Τόσο απότομες κινήσεις ισοτιμιών δεν είδαμε ούτε τις ημέρες μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers», σχολίαζαν στελέχη τραπεζών στην αγορά συναλλάγματος.
Τρεις διαφορές
Θεωρητικά μία κεντρική τράπεζα μπορεί να εμποδίζει για πάντα την ανατίμηση του νομίσματός της, αγοράζοντας άλλα νομίσματα με φρεσκοτυπωμένο χρήμα -άρα βραχυπρόθεσμα η προσπάθεια ανάσχεσης της ανατίμησης δεν μπορεί να αποτύχει. Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, όμως, η εκτύπωση χρήματος υπονομεύει την αξία του νομίσματος. Αν οι πληθωριστικές πιέσεις ενταθούν, η κεντρική τράπεζα θα περιέλθει σε δύσκολη θέση: Αφενός θα είναι παράδοξο να συνεχίσει την εκτύπωση χρήματος, ενώ ο πληθωρισμός αυξάνεται. Αφετέρου, αν την εγκαταλείψει ουσιαστικά θα παραδεχθεί την ήττα της και τα συναλλαγματικά αποθέματα που έχει συγκεντρώσει θα υποτιμηθούν. Αυτό συνέβη την προηγούμενη διετία, όταν και τότε η SNB προσπάθησε να συγκρατήσει την ανατίμηση του φράγκου.
Υπάρχουν, όμως, τρεις σημαντικές διαφορές σε σχέση με την περίοδο 2009-10, που επιτρέπουν στους Ελβετούς να αισιοδοξούν: Πρώτον, την προηγούμενη φορά η SNB δεν είχε καθορίσει σαφώς κάποιο όριο για την ισοτιμία.
Η τωρινή δέσμευση είναι τόσο ξεκάθαρη, ώστε αν τελικά η ισοτιμία υποχωρήσει κάτω από τα 1,2 φράγκα, η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας θα έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα. Δεύτερον, τότε ο πληθωρισμός αυξανόταν και στη SNB γνώριζαν ότι σύντομα θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε νομισματική σύσφιξη. Σήμερα, αντίθετα, υπάρχει κίνδυνος αποπληθωρισμού.
Τέλος, προ διετίας η ισοτιμία ήταν στα 1,5 φράγκα, επίπεδο που πολλοί αναλυτές θεωρούσαν υπερβολικά... κολακευτικό για το ευρώ. Τα 1,2 φράγκα, αντιθέτως, θεωρούνται από τους περισσότερους αναλυτές προσωρινή υπερβολή, που αποδίδεται στην κρίση εμπιστοσύνης για ευρώ και δολάριο.
Ευελιξία
Αν, όμως, είναι τόσο σίγουρη η επιτυχία, τότε γιατί μέχρι σήμερα η SNB απέφευγε να υιοθετήσει τη συγκεκριμένη πολιτική; Επειδή πρόκειται για ένα μέτρο που περιορίζει σημαντικά τα περιθώρια ευελιξίας, δεσμεύοντας την κεντρική τράπεζα «να νικήσει ή να πεθάνει». Ηδη πάνω από τα μισά συναλλαγματικά αποθέματα της SNB είναι σε ευρώ και το ποσοστό πιθανότατα θα αυξηθεί. Η πλειοψηφία των τοποθετήσεων στο κοινό νόμισμα αφορά ομόλογα των κρατών με αξιολόγηση «ΑΑΑ». Αν η κρίση χρέους επιδεινωθεί, οι πιέσεις στο ευρώ θα ενταθούν αναγκάζοντας τη SNB να παρεμβαίνει όλο και περισσότερο. Σε βάθος χρόνου, θα πρέπει να «απορροφήσει» όλες τις πωλήσεις ευρώ από κατοίκους της Ευρωζώνης, οι οποίοι θα προτιμούν το καταφύγιο του φράγκου. Άλλωστε στην παρούσα φάση το... στοίχημα δείχνει ασφαλές: Το φράγκο μπορεί να ανατιμηθεί (αν η SNB ηττηθεί), αλλά θεωρείται απίθανο να υποτιμηθεί έναντι του ευρώ.
Ισχυροί λόγοι
Πλέον οι Ελβετοί έχουν εξαιρετικά ισχυρούς λόγους να επιθυμούν την αποκλιμάκωση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Εχουν, μάλιστα, την ικανότητα να συμβάλλουν σε αυτή, αν αντί για ομόλογα «ΑΑΑ» επιλέξουν τίτλους της Ισπανίας ή της Ιταλίας. Ουσιαστικά η SNB με τη χθεσινή της απόφαση «έδεσε» το μέλλον του φράγκου στο άρμα της Ευρωζώνης. Κάτι που υπό τις παρούσες συνθήκες φαντάζει άκρως επικίνδυνο...
«Ο,τι πιο ύποπτο...»
Εντονη φημολογία κυκλοφόρησε χθες το απόγευμα στα dealing room των τραπεζών, ότι κάποιοι γνώριζαν για την απόφαση της SNB προτού αυτή δημοσιοποιηθεί. Ο επικεφαλής της SNB διάβασε το σύντομο ανακοινωθέν την ώρα που άνοιγε η ελβετική αγορά (11:00 ώρα Ελλάδος). Το ευρώ, όμως, είχε μυστηριωδώς αρχίσει να ανατιμάται ήδη τουλάχιστον μία ώρα νωρίτερα, κάνοντας έμπειρο τραπεζίτη να δηλώνει στη Wall Street Journal «ήταν ότι πιο ύποπτο έχω δει τα 30 χρόνια που δουλεύω».
Ημερησία.
