Στο (πολύ πιθανό) ενδεχόμενο αποτυχίας της Ελλάδος να επανέλθει σε ισορροπία μετά το γερμανικής εμπνεύσεως και επιβολής πιθανολογούμενο "κούρεμα" και αν αναγκαστεί να επανέλθει στη δραχμή,
δεν θα μπορεί να διαγράψει ούτε να περιορίσει πολύ μεγάλο μέρος του εξωτερικού της χρέους,
...πράγμα το οποίο σήμερα μπορεί να κάνει ευκολότερα!
Φαινομενικά, το κούρεμα είναι μια λύση που θα συνέφερε την ελληνική πλευρά σε σχέση με το χρέος της.
Η αλήθεια είναι οτι ουδείς γνωρίζει τους ακριβείς όρους του κουρέματος ούτε φυσικά ποιό είναι το πραγματικό.. βάθος των επιπτώσεων αυτής της επιλογής. Το βέβαιον είναι οτι το κούρεμα περιορίζει τις ζημιές των ευρωπαικών τραπεζών αλλά αφήνει έκθετους όλους τους υπόλοιπους στο πολύ κοντινό ενδεχόμενο της πτώχευσης.
Ταυτόχρονα ενδέχεται να εκθέτει την Ευρώπη σε νέες κερδοσκοπικές επιθέσεις, αφού οι αγορές θα θεωρήσουν οτι μετά το ελληνικό κούρεμα, θα υπάρξει πορτογαλικό, ιταλικό, ισπανικό και ίσως γαλλικό και θα σπεύσουν να ξεπουλήσουν τα ομόλογα αυτών των χωρών.
Παράλληλα, με το κούρεμα θα υπάρξουν παράπλευρες απώλειες.
Πρώτη και σημαντικότερη η ζημιά που θα υποστούν τα ασφαλιστικά ταμεία, εφόσον αυτά δεν στηριχθούν απο το κράτος που όμως δεν έχει τα κεφάλαια για να τα στηρίξει.
Δεύτερον διότι στο (πολύ πιθανό) ενδεχόμενο αποτυχίας της Ελλάδος να επανέλθει σε ισορροπία μετά το κούρεμα και αν αναγκαστεί να επανέλθει στη δραχμή, δεν θα μπορεί να διαγράψει ούτε να περιορίσει πολύ μεγάλο μέρος του εξωτερικού της χρέους, πράγμα το οποίο σήμερα μπορεί να κάνει ευκολότερα.
Ας δούμε το ζήτημα πιο αναλυτικά:
Το κούρεμα του ελληνικού χρέους, αφορά πρωτίστως τις ελληνικές τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ευρωπαικές τράπεζες. Αυτές έχουν τα ομόλογα που θα συμπεριληφθούν στο λεγόμενο haircut και αυτές θα υποστούν πρώτες και τις συνέπειες μιας τέτοιας λύσης. Εφόσον το κούρεμα δεν θα αφορά το σύνολο του ελληνικού χρέους, δηλαδή τα ομόλογα που έχουν οι ιδιώτες επενδυτές, αυτοί δεν θα υποστούν άμεσα τις συνέπειες. Θα πρέπει να περιμένουν να λήξουν τα ομόλογα τους για να τα πληρωθούν στην ονομαστική τους αξία, αν στο μεταξύ δεν έχει πτωχεύσει η χώρα, ή αν δεν υπάρξει άλλο κούρεμα που θα αφορά όλους τους επενδυτές.
Οι τράπεζες
Για τις τράπεζες οι συνέπειες θα είναι άμεσες. Καταρχήν θα μειωθεί η αξία των ομολόγων που έχουν στα χαρτοφυλάκια τους ανάλογα με το ποσοστό του κουρέματος. Αυτό σημαίνει οτι οι τράπεζες θα χρειαστούν κεφάλαια για να επανέλθουν στο βαθμό φερρεγγυότητας που είχαν πριν το κούρεμα. Τα κεφάλαια αυτά εφόσον δεν τα βάλουν οι μέτοχοι τους, θα πρέπει να τα βάλει το κράτος μέσω του Ταμείου στήριξης και αυτό ίσως προκαλέσει την κρατικοποίηση κάποιων ή όλων των ελληνικών τραπεζών. Αν αυτό συμβεί, οι μετοχές των τραπεζών θα περάσουν στα χέρια του ταμείου το οποίο θα πρέπει να τις εξυγιάνει και να τις ξαναπουλήσει σε ιδιώτες μέσα στην επόμενη διετία. Σε αυτή την περίπτωση ίσως οι τράπεζες να περάσουν σε ξένα χέρια, δηλαδή οι ξένοι να αποκτήσουν τον έλεγχο παραδοσιακά ελληνικών ιδρυμάτων.
Αυτή είναι η επίπτωση στις τράπεζες και αυτή η επίπτωση δημιουργεί αλλεπάλληλες επιπτώσεις σε όλους τους υπόλοιπους. Καταρχήν στις επιχειρήσεις που δανειοδοτούνται απο τις τράπεζες. Οι επιχειρήσεις δεν γνωρίζουν τι θα τους συμβεί, δηλαδή αν θα συνεχιστούν οι δανειοδοτήσεις, αν οι τράπεζες θα τους ζητήσουν νέες εγγυήσεις, αν θα απαιτήσουν πίσω τα δάνεια που έχουν δώσει. Όπως και να έχει το πράγμα, η ρευστότητα θα επηρεαστεί αρνητικά και η ασφυξία στην αγορά θα ενταθεί.
Σε αυτή την περίπτωση είναι άγνωστο αν το κούρεμα δημιουργεί νομικό προηγούμενο για να γίνει ανάλογη μείωση και στα ιδιωτικά χρέη. Πράγμα που σήμερα ακούγεται μάλλον απίθανο, αλλά ουδείς γνωρίζει με βεβαιότητα πως θα κινηθεί η κυβέρνηση εφόσον οι τράπεζες θα έχουν κρατικοποιηθεί. Μια πολιτική απόφαση για σεισάχθεια δεν μπορεί να αποκλείεται μελλοντικά.
Οι συντάξεις
Το σημαντικότερο όμως είναι τι θα γίνει με τα ασφαλιστικά ταμεία τα ομόλογα των οποίων θα κουρευτούν. Αν τα ταμεία χρειασθούν κεφάλαια ποιός θα τα βάλει; Θα τα βάλει το Ταμείο στήριξης, όπως στις τράπεζες ή όχι; Οι απόψεις διίστανται. Αν τα βάλει το Ταμείο, τι θα αποκτήσει; Τον έλεγχο των ασφαλιστικών ταμείων; Και πώς θα πάρει πίσω τα λεφτά του αφού τα ασφαλιστσικά ταμεία δεν πουλιούνται; Το ζήτημα είναι μπερδεμένο και μπερδεύεται ακόμη περισσότερο αν σκεφτούμε οτι το Τ αμείο στήριξης δεν θα βάλει κεφάλαια στα ασφαλιστικά ταμεία, οπότε δεν θα έχουν χρήματα να πληρώσουν τις συντάξεις. Ποιός θα βάλει λεφτά για τις συντάξεις; Το δημόσιο; Ούτε λόγος να γίνεται αφού δεν υπάρχει φράγκο στο δημόσιο ταμείο. Θα μείνουν απλήρωτοι οι συνταξιούχοι, και για πόσο καιρό; Και πώς θα βρεθεί λύση τελικά σε αυτό, ουδείς γνωρίζει.
Οι ιδιώτες ομολογιούχοι
Πέραν όμως της επίπτωσης στα ασφαλιστικά ταμεία, υπάρχουν και άλλου είδους απορίες: Για παράδειγμα, αν κάποιος ιδιώτης έχει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, τα οποία δεν εντάσσονται στο κούρεμα, τι θα γίνει; Θα τα πληρωθεί στην ονομαστική τους αξία στη λήξη τους; Θα υπάρξει άλλο κούρεμα στο μέλλον για τους υπόλοιπους κατόχους ομολόγων ή ακόμη και για τα υπόλοιπα ομόλογα των τραπεζών που δεν εντάχθηκαν στο κούρεμα; Ούτε αυτό το γνωρίζει κανείς. Αυτό που είναι όμως πιθανότερο είναι οτι με το κούρεμα αυτό, η υπόθεση δεν τελειώνει. Το μέγεθος του χρέους δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς. Η κυβέρνηση αν δεν καταφέρει να περάσει σε πρωτογεννή πλεονάσματα, σύντομα θα βρεθεί σε αδυναμία πληρωμής των υπολοίπων ομολόγων και θα αναγκαστεί να προχωρήσει ξανά σε νέο κούρεμα, αυτή τη φορά μάλλον χωρίς τη συνεργασία της ΕΕ. Και αυτό αλλάζει σημαντικά το σκηνικό και τις σχέσεις μας με τους εταίρους.
Όπως και να έχει το πράγμα, το κούρεμα αυτό γίνεται για να στηριχθούν οι τράπεζες της ευρωζώνης, για να υλοποιηθεί σε πραγματική βάση η κεφαλαιακή τους ενίσχυση και να θωρακιστεί το ευρωπαικό τραπεζικό σύστημα απο το ενδεχόμενο ελληνικής χρεοκοπίας. Εφόσον αυτό διασφαλισθεί, η ΕΕ θα είναι πολύ πιο πρόθυμη να δεχθεί μια ελληνική χρεοκοπία χωρίς να ανησυχεί τόσο για τις επιπτώσεις στο τραπεζικό της σύστημα.
Σενάρια τρόμου
Το κούρεμα του ελληνικού χρέους, στο οποίο η Γερμανία καταφεύγει πιέζοντας και τη Γαλλία, ενδέχεται να γυρίσει ώς μπούμερανγκ σε ολόκληρη την Ευρώπη. Γιατί; Διότι οι αγορές θα θεωρήσουν οτι εφόσον η Ευρώπη αντιμετωπίζει με κούρεμα το ελληνικό πρόβλημα, θα αντιμετωπίσει με τον ίδιο τρόπο και το πρόβλημα της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Δηλαδή με κούρεμα. Και θα σπεύσουν οι αγορές να επιτεθούν στα ομόλογα αυτών των χωρών, θεωρώντας οτι ακολουθούν στη σειρά για κούρεμα. Η Ευρώπη θα υποφέρει απο αυτή την εξέλιξη και θα έχει εμπλακεί με δική της υπαιτιότητα σε μια ιστορία πολύ χειρότερη απο αυτή που πάει να λύσει.
Τελικά απο αυτό το κούρεμα, το μόνο βέβαιον όφελος θα είναι αυτό των ευρωπαικών τραπεζών και το ποσό των 15 δις ευρώ περίπου αν το κούρεμα φτάσει το 50%, που θα γλυτώσει η Ελλάδα απο το χρέος της. Όμως αρκούν αυτά τα δεκαπέντε δις σε ένα τόσο δυσβάσταχτο χρέος;
Δεν αρκούν και ενδέχεται η Ελλάδα να κινδυνεύει μελλοντικά περισσότερο απο ότι σήμερα. Και αυτό διότι σήμερα θα έχει πρόβλημα κυρίως με τις συντάξεις αλλά αύριο, αν ο μη γένοιτο και βρεθεί στη δραχμή, θα έχει μόνιμο πρόβλημα αποπληρωμής του χρέους της. Και αυτό είναι ενα πολύ λεπτό σημείο.
Τα ελληνικά ομόλογα μέχρι σήμερα υπάγονται στους ελληνικούς νόμους. Θα μπορούσε αν ήθελε η Ελλάδα να τα διαγράψει με μια απλή απόφαση της Βουλής (δεν λέμε οτι αυτό θα έπρεπε να κάνει, αλλά λέμε οτι νομικά, αν ήθελε θα μπορούσε). Μετά το μνημόνιο και το κούρεμα, το ένα τρίτο του χρέους θα υπάγεται πλέον σε διεθνή δικαστήρια. Και το ένα τρίτο είναι περίπου 120 δις ευρώ. Αν αυτό το ποσό φαίνεται μικρό σήμερα σε σχέση με τα 360 δις του χρέους, θα είναι κολοσσιαίο αν πάμε στη δραχμή. Διότι το υπόλοιπο χρέος που δεν έχει υποστεί κούρεμα μπορούμε να το περιορίσουμε ή να το εκμηδενίσουμε με αποφάσεις της Βουλής, αλλά αυτά τα 120 δις ευρώ ( που περιλαμβάνουν τα δανεικά του μνημονίου και το κούρεμα) θα τα χρωστάμε σε ευρώ για πάντα. Και αν μετά το κούρεμα καταλήξουμε σε πτώχευση και εκτός ΟΝΕ, τότε δεν θα μπορούμε με κανέναν τρόπο να το εξυπηρετήσουμε. Σε αυτή την περίπτωση δεν πάμε απλώς για πτώχευση, αλλά ουσιαστικά για εξαφάνιση.
Γ.Νικολόπουλος
