Σε ένα δείπνο με Έλληνες επιχειρηματίες, τραπεζίτες και τον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου, την περασμένη άνοιξη στην Αθήνα, ο μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος είχε εντυπωσιάσει τους παρευρισκομένους, αποκαλύπτοντάς τους έναν διάλογο που φέρεται να είχε η κ. Μέρκελ με τον κ. Γκάιτνερ...Σε εκείνη τη συνομιλία της Γερμανίδας καγκελαρίου με τον...Αμερικανό υπουργό Οικονομικών, τον περασμένο Μάρτιο στο Βερολίνο, η πρώτη φέρεται να είπε στον δεύτερο ότι η Ελλάδα θα ήταν Αυστρία και δεν θα είχε φτάσει σε αυτό το σημείο αν ήταν στη γερμανική σφαίρα επιρροής.
Η κ. Μέρκελ φέρεται να είπε στον κ. Γκάιτνερ ότι οι ΗΠΑ είχαν αφήσει τους Έλληνες να κάνουν ό,τι θέλουν, καθότι ήταν στην αμερικανική σφαίρα επιρροής.
Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε για την ανωτέρω ανταλλαγή μεταξύ της κ. Μέρκελ και του κ. Γκάιτνερ, όμως θα πρέπει να υποθέσουμε ότι οι πηγές του κ. Σόρος είναι πολύ καλές.
Αν πάντως κρίνουμε από τις τοποθετήσεις της πλειονότητας των Ελλήνων πολιτικών και πολιτών στο θέμα του ευρωομολόγου και του διευρυμένου ρόλου της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της κρίσης, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι είναι σαφώς πιο κοντά στις αμερικανικές παρά στις γερμανικές απόψεις.
Η κυρίαρχη γερμανική οικονομική σκέψη προτιμά τους κανόνες στην άσκηση πολιτικής και δεν εμπιστεύεται τον αυτοσχεδιασμό (discretion), ενώ φοβάται τον πληθωρισμό.
Υπό αυτήν την έννοια, η ανεξαρτησία της ΕΚΤ και η προσήλωσή της στην αντιπληθωριστική νομισματική πολιτική δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Η αντίθεση στην εκτύπωση χρήματος είναι κάθετη και ως εκ τούτου οι μαζικές αγορές ομολόγων χωρίς αποστείρωση (sterilization), δηλαδή την αφαίρεση ίσου ποσού από την αγορά με άλλους τρόπους.
Επίσης, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο μακροχρόνιο αποτέλεσμα, γεγονός που εξηγεί την αδιαφορία και την υποτίμηση γεγονότων, όπως ο πανικός στις αγορές ομολόγων, καθότι τα θεωρούν προσωρινά.
Η γερμανική οικονομική σκέψη δίνει επίσης μεγάλη βαρύτητα στον επονομαζόμενο ηθικό κίνδυνο.
Στην περίπτωση των πακέτων στήριξης, ο κίνδυνος είναι να μην αλλάξουν πολιτικές και συμπεριφορές οι χώρες που τα λαμβάνουν και να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο κι άλλες χώρες, θεωρώντας ότι θα τύχουν της ίδιας αντιμετώπισης.
Για τη μείωση του ηθικού κινδύνου κάθε πακέτο στήριξης θα πρέπει να συνοδεύεται από δεσμεύσεις για διαρθρωτικά μέτρα και μείωση του ελλείμματος, όπως έχει ζητηθεί από την Ελλάδα κι από άλλες χώρες.
Οι μέχρι σήμερα προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη είναι απόλυτα συμβατές με την κυρίαρχη γερμανική οικονομική σκέψη, αλλά όχι με την αμερικανική.
Η γερμανική άποψη είναι σωστή ως προς την εκτίμηση ότι το πρόβλημα του χρέους θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του, δηλαδή καθιστώντας την εθνική οικονομία πιο ανταγωνιστική και μειώνοντας το έλλειμμα, και ότι αυτό είναι μια πολύχρονη διαδικασία.
Όμως, η αμερικανική άποψη, που θεωρεί αφενός αναγκαία τη μείωση του δημοσίου χρέους μέσω αναδιάρθρωσης σε πιο λογικά επίπεδα ως προς το ΑΕΠ και αφετέρου σημαντικό η δημοσιονομική προσαρμογή να μη βασιστεί εξ ολοκλήρου σε πολιτικές λιτότητας, είναι επίσης σωστή.
Οι δύο απόψεις θα μπορούσαν να συγκεραστούν σε αυτά τα σημεία.
Όμως, δεν μπορεί να υπάρξει συγκερασμός απόψεων στο κατά πόσον η κατάσταση που επικρατεί στις αγορές είναι προσωρινή και θα εξομαλυνθεί σύντομα.
Η Γερμανία φαίνεται να πιστεύει ότι οι αποδόσεις των ομολόγων της Ιταλίας, της Ισπανίας και των άλλων θα υποχωρήσουν αν οι χώρες της ευρωζώνης δεσμευτούν για στενότερο συντονισμό και εποπτεία των δημοσιονομικών πολιτικών τους, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της δύναμης πυρός του EFSF.
Από την άλλη πλευρά, η αμερικανική και γενικότερα η αγγλοσαξονική πλευρά υιοθετεί την άποψη ότι ο σημερινός πανικός στις αγορές ομολόγων της ευρωζώνης δεν είναι κάτι προσωρινό, που θα εξαφανιστεί με τέτοιες πρωτοβουλίες και μέτρα.
Αντίθετα, θεωρεί ότι μπορεί να οδηγήσει στη διάσπαση της ευρωζώνης αν η ΕΚΤ δεν αναλάβει δράση γρήγορα.
Το γεγονός ότι μια χώρα όπως η Βρετανία, που έχει χειρότερα νούμερα να επιδείξει στο έλλειμμα και στο δημόσιο χρέος σε σχέση με χώρες της ευρωζώνης, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, δανείζεται φθηνότερα και από τις δύο σημαίνει πολλά, αλλά κυρίως ένα πράγμα:
Έχουμε πλέον μετακινηθεί από το σημείο όπου οι αγορές κοιτούσαν το έλλειμμα και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ για να καθορίσουν το κόστος δανεισμού μιας χώρας.
Κοινώς, οι αγορές τιμολογούν κάτι άλλο κι αυτό είναι οι αυξημένες πιθανότητες διάσπασης της ευρωζώνης.
Επομένως, είτε οι Γερμανοί θα αλλάξουν ρότα, είτε οι Αγγλοσάξονες θα δικαιωθούν.
Το οξύμωρο είναι ότι πολλοί στην Ελλάδα πίστευαν μέχρι πρότινος ότι οι Αγγλοσάξονες είχαν βάλει στόχο να καταστρέψουν το ευρώ μέσω της Ελλάδας.
Dr. Money
Η κ. Μέρκελ φέρεται να είπε στον κ. Γκάιτνερ ότι οι ΗΠΑ είχαν αφήσει τους Έλληνες να κάνουν ό,τι θέλουν, καθότι ήταν στην αμερικανική σφαίρα επιρροής.
Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε για την ανωτέρω ανταλλαγή μεταξύ της κ. Μέρκελ και του κ. Γκάιτνερ, όμως θα πρέπει να υποθέσουμε ότι οι πηγές του κ. Σόρος είναι πολύ καλές.
Αν πάντως κρίνουμε από τις τοποθετήσεις της πλειονότητας των Ελλήνων πολιτικών και πολιτών στο θέμα του ευρωομολόγου και του διευρυμένου ρόλου της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της κρίσης, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι είναι σαφώς πιο κοντά στις αμερικανικές παρά στις γερμανικές απόψεις.
Η κυρίαρχη γερμανική οικονομική σκέψη προτιμά τους κανόνες στην άσκηση πολιτικής και δεν εμπιστεύεται τον αυτοσχεδιασμό (discretion), ενώ φοβάται τον πληθωρισμό.
Υπό αυτήν την έννοια, η ανεξαρτησία της ΕΚΤ και η προσήλωσή της στην αντιπληθωριστική νομισματική πολιτική δεν είναι διαπραγματεύσιμη.
Η αντίθεση στην εκτύπωση χρήματος είναι κάθετη και ως εκ τούτου οι μαζικές αγορές ομολόγων χωρίς αποστείρωση (sterilization), δηλαδή την αφαίρεση ίσου ποσού από την αγορά με άλλους τρόπους.
Επίσης, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο μακροχρόνιο αποτέλεσμα, γεγονός που εξηγεί την αδιαφορία και την υποτίμηση γεγονότων, όπως ο πανικός στις αγορές ομολόγων, καθότι τα θεωρούν προσωρινά.
Η γερμανική οικονομική σκέψη δίνει επίσης μεγάλη βαρύτητα στον επονομαζόμενο ηθικό κίνδυνο.
Στην περίπτωση των πακέτων στήριξης, ο κίνδυνος είναι να μην αλλάξουν πολιτικές και συμπεριφορές οι χώρες που τα λαμβάνουν και να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο κι άλλες χώρες, θεωρώντας ότι θα τύχουν της ίδιας αντιμετώπισης.
Για τη μείωση του ηθικού κινδύνου κάθε πακέτο στήριξης θα πρέπει να συνοδεύεται από δεσμεύσεις για διαρθρωτικά μέτρα και μείωση του ελλείμματος, όπως έχει ζητηθεί από την Ελλάδα κι από άλλες χώρες.
Οι μέχρι σήμερα προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη είναι απόλυτα συμβατές με την κυρίαρχη γερμανική οικονομική σκέψη, αλλά όχι με την αμερικανική.
Η γερμανική άποψη είναι σωστή ως προς την εκτίμηση ότι το πρόβλημα του χρέους θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του, δηλαδή καθιστώντας την εθνική οικονομία πιο ανταγωνιστική και μειώνοντας το έλλειμμα, και ότι αυτό είναι μια πολύχρονη διαδικασία.
Όμως, η αμερικανική άποψη, που θεωρεί αφενός αναγκαία τη μείωση του δημοσίου χρέους μέσω αναδιάρθρωσης σε πιο λογικά επίπεδα ως προς το ΑΕΠ και αφετέρου σημαντικό η δημοσιονομική προσαρμογή να μη βασιστεί εξ ολοκλήρου σε πολιτικές λιτότητας, είναι επίσης σωστή.
Οι δύο απόψεις θα μπορούσαν να συγκεραστούν σε αυτά τα σημεία.
Όμως, δεν μπορεί να υπάρξει συγκερασμός απόψεων στο κατά πόσον η κατάσταση που επικρατεί στις αγορές είναι προσωρινή και θα εξομαλυνθεί σύντομα.
Η Γερμανία φαίνεται να πιστεύει ότι οι αποδόσεις των ομολόγων της Ιταλίας, της Ισπανίας και των άλλων θα υποχωρήσουν αν οι χώρες της ευρωζώνης δεσμευτούν για στενότερο συντονισμό και εποπτεία των δημοσιονομικών πολιτικών τους, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της δύναμης πυρός του EFSF.
Από την άλλη πλευρά, η αμερικανική και γενικότερα η αγγλοσαξονική πλευρά υιοθετεί την άποψη ότι ο σημερινός πανικός στις αγορές ομολόγων της ευρωζώνης δεν είναι κάτι προσωρινό, που θα εξαφανιστεί με τέτοιες πρωτοβουλίες και μέτρα.
Αντίθετα, θεωρεί ότι μπορεί να οδηγήσει στη διάσπαση της ευρωζώνης αν η ΕΚΤ δεν αναλάβει δράση γρήγορα.
Το γεγονός ότι μια χώρα όπως η Βρετανία, που έχει χειρότερα νούμερα να επιδείξει στο έλλειμμα και στο δημόσιο χρέος σε σχέση με χώρες της ευρωζώνης, όπως η Γαλλία και η Ισπανία, δανείζεται φθηνότερα και από τις δύο σημαίνει πολλά, αλλά κυρίως ένα πράγμα:
Έχουμε πλέον μετακινηθεί από το σημείο όπου οι αγορές κοιτούσαν το έλλειμμα και το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ για να καθορίσουν το κόστος δανεισμού μιας χώρας.
Κοινώς, οι αγορές τιμολογούν κάτι άλλο κι αυτό είναι οι αυξημένες πιθανότητες διάσπασης της ευρωζώνης.
Επομένως, είτε οι Γερμανοί θα αλλάξουν ρότα, είτε οι Αγγλοσάξονες θα δικαιωθούν.
Το οξύμωρο είναι ότι πολλοί στην Ελλάδα πίστευαν μέχρι πρότινος ότι οι Αγγλοσάξονες είχαν βάλει στόχο να καταστρέψουν το ευρώ μέσω της Ελλάδας.
Dr. Money
