Όταν για περισσότερα από είκοσι χρόνια με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η ανάπτυξη των χωρών αλλά και των επιμέρους κλάδων βασίζεται στο χαμηλού κόστους 'δανεικό' χρήμα, η μετάβαση σε μια νέα πραγματικότητα είναι επώδυνη.
Ήρθε όμως το τέλος του κόσμου;
Η απάντηση είναι μονολεκτική και ξεκάθαρη: όχι.
Ούτε καν το τέλος της... πραγματικότητας που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Η μετάβαση αυτή, ο απαραίτητος μετασχηματισμός θα διαρκέσει αρκετά. Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά ας μείνουμε σε εκείνους που ορίζουν την οικονομική διάσταση της ζωής μας.
Είναι σαφές ότι εξετάζεται με καχυποψία η διαρκής δανειοδότηση των κρατών. Άλλα κράτη το έχουν αντιμετωπίσει ήδη, άλλα θα το βιώσουν στο άμεσο μέλλον και όλος ο κόσμος θα οδηγηθεί σε μια διαδρομή απομόχλευσης. Με το υπάρχον κρατικό χρέος να χάνει αξία, αμφισβητείται η φερεγγυότητα του τραπεζικού συστήματος, με άμεσο αντίκτυπο τον περιορισμό της ρευστότητάς του. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ανάγκη για απομόχλευση του παραγωγικού ιστού των οικονομιών, που σημαίνει με απλά λόγια μείωση του μεγέθους των επιχειρήσεων, και κατά συνέπεια της ζήτησης για εργασία.
Όλα αυτά, όμως, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τα έχουμε αντιληφθεί, ενώ αρνούμαστε να εμπλακούμε στη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην έξοδο από την ύφεση. Αφού το μέγεθος περιορίζεται, για να διατηρηθεί το παραγόμενο προϊόν - αποτέλεσμα στο ίδιο επίπεδο, ο μόνος τρόπος είναι να αυξηθεί η παραγωγικότητα των συντελεστών.
Στο παραπάνω δεν υπάρχει καμία ιδιαίτερη σοφία και θα σημειώναμε ότι είναι τόσο νομοτελειακό όσο και μια απλή εξίσωση μαθηματικών. Άρα το πρόβλημα μετατρέπεται σε μια διαδρομή ταχύρρυθμης αύξησης της παραγωγικότητας, προσθέτοντας απλώς την ανάγκη για παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν μόνιμες αγορές ή αγοραστές και προσφέρονται σε καλύτερους όρους από τους ανταγωνιστές.
Ο διάλογος που λαμβάνει χώρα και αφορά στα δημόσια οικονομικά περιλαμβάνει αρκετό 'θόρυβο', ο οποίος δεν ωφελεί. Στις δημοκρατικές κοινωνίες, όμως, είναι αυτή η διαδικασία συγκέντρωσης τόσο της απαιτούμενης εμπιστοσύνης όσο και της συναίνεσης που θα οδηγήσει στην εξέλιξη. Η παγκόσμια οικονομία, όμως, δεν εξαρτάται μόνο από την πορεία των δημοσίων οικονομικών.
Πιστεύουμε ότι κυρίως οδηγείται από την ιδιωτική πρωτοβουλία, που, εξετάζοντας μόνιμα το περιβάλλον και τις αλλαγές του, ανακαλύπτει τις μεταβολές που πρέπει να γίνουν και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται. Η δημόσια συζήτηση έχει περιγράψει με λεπτομέρειες, πολλές φορές ανατριχιαστικές, ένα αύριο κάτω από διαφορετικές υποθέσεις.
Τελευταία μάλιστα έχει αποκτήσει μεγάλη δυναμική το θέμα της εθελοντικής διαγραφής μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού χρέους σε σχέση με αυτό που έχει γίνει γνωστό από το διεθνές πρόγραμμα ανταλλαγής - γνωστό και ως PSI. Οι συζητήσεις πολλές και το πρόβλημα πάντα ένα: πώς να παρουσιαστεί μια πολύπλοκη διαδικασία με απλά λόγια.
Η γνώμη μας είναι ότι οι αγορές ποτέ δεν αγάπησαν τη θεωρία. Το αντίθετο συνέβαινε πάντα. Οι αγορές αντιδρούν στις αναμενόμενες εξελίξεις, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών των συμμετεχόντων να λάβουν την κατάλληλη θέση σε σχέση με εκείνο που πρόκειται να συμβεί. Από τα πρώτα παιδικά μας χρόνια όλοι μάθαμε ότι το γκρέμισμα είναι μια γρήγορη διαδικασία.
Μάθαμε, όμως, ότι την ίδια άμμο μπορεί να τη χρησιμοποιήσεις και για να φτιάξεις κάτι ακόμα μεγαλύτερο και καλύτερο. Αργότερα μάθαμε να μη χτίζουμε καν πάνω στην άμμο και να οραματιζόμαστε κάτι ισχυρότερο, μεγαλύτερο και καλύτερο.
Έτσι είναι ενθαρρυντικό, αλλά και ενδεικτικό της μελλοντικής τάσης, ότι ο ιδιωτικός τομέας σε όλο τον κόσμο αυξάνει την παραγωγικότητά του και αναζητά τις ορθολογικές λύσεις που απαιτεί το νέο οικονομικό περιβάλλον.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι κλάδοι που θεωρούνταν μικρής σημασίας, όπως αυτός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αποτελούν κύριο σημείο αναφοράς της τεχνολογικής εξέλιξης σήμερα. Ταυτόχρονα, και σε συνδυασμό με την πλήρη επικράτηση των τεχνολογιών της πληροφορίας, η καινοτομία βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του επιχειρηματικού πολιτισμού.
Πιστεύουμε ότι τα προαναφερόμενα προμηνύουν σημαντικές εξελίξεις στο παγκόσμιο χωριό και οι επενδυτές πρέπει να αναζητούν κλάδους αλλά και μεμονωμένες επιχειρήσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει τη διαδρομή τους με βάση τα νέα δεδομένα που έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται. Αυτοί πιστεύουμε ότι θα είναι οι ηγέτες της εξέλιξης του κόσμου μας, που ήδη εκφράσαμε την άποψη ότι δεν τελειώνει.»
Θεόδωρος Ν. Κρίντας,
Ph.D.,διευθύνων σύμβουλος της Attica Wealth Management.
