Εκτίναξη της ανεργίας, μαζικές πτωχεύσεις επιχειρήσεων αλλά και νοικοκυριών, ύφεση και πληθωρισμό σε ιλιγγιώδη ποσοστά εκτιμάται πως θα επιφέρει μια επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή.
Το περίγραμμα των πιθανών εξελίξεων σκιαγραφούν οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις που ακολουθούν.
– Πώς μπορεί να συμβεί η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ;
Οι συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν προβλέπουν αποπομπή ενός κράτους-μέλους της.. Ευρωζώνης. Στην πράξη, όμως, μπορεί η Ελλάδα να βγει με δικό της αίτημα από το ευρώ. Αν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση, θα διακοπεί η χρηματοδότησή της τόσο από τον προσωρινό μηχανισμό στήριξης (EFSF) όσο και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Στην περίπτωση αυτή δεν θα μπορεί να χρηματοδοτηθεί η οικονομία και θα πρέπει να κοπεί νόμισμα.
-Η αποχώρηση από το ευρώ συνεπάγεται αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Θεσμικά, δεν προβλέπεται μια χώρα-μέλος να αποχωρήσει μόνον από την Ευρωζώνη παρά μόνον αν εγκαταλείψει την Ε.Ε. Γι’ αυτό και το πιθανότερο θα είναι να αποχωρήσει πλήρως και να διαπραγματευτεί εκ νέου την ένταξή της στην Ε.Ε. Εν όψει, πάντως, μιας αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ, έχει διατυπωθεί από επίσημα χείλη, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίδας καγκελαρίου, πως μια αποχώρηση από το ευρώ δεν συνεπάγεται αποχώρηση από την Ε.Ε.
-Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις μιας επιστροφής στη δραχμή για τις ελληνικές τράπεζες;
Η είδηση της επιστροφής της δραχμής θα οδηγήσει σε μαζικές αναλήψεις και μεγάλες εκροές κεφαλαίων. Παράλληλα, οι ελληνικές τράπεζες που έχουν ήδη πληγεί από το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους θα δεχθούν νέο πλήγμα από την αδυναμία του ελληνικού κράτους να αποπληρώσει και το υπόλοιπο χρέος. Κι ενώ αντιμετωπίζουν ήδη πρόβλημα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα καταγράψουν μεγάλες ζημίες από τις ιδιωτικές χρεοκοπίες και τις χρεοκοπίες επιχειρήσεων που αναμένεται να ακολουθήσουν μια έξοδο από το ευρώ. Εξ αιτίας, άλλωστε, των δανείων που έχουν λάβει από την ΕΚΤ, τα δικά τους χρέη θα είναι σε ευρώ ενώ τα χρέη των δανειοληπτών προς τις τράπεζες είναι πολύ πιθανόν να έχουν μετατραπεί σε δραχμές.
-Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της επιστροφής στη δραχμή για τις ελληνικές επιχειρήσεις;
Οι ελληνικές επιχειρήσεις θα χάσουν την πρόσβαση σε διεθνή χρηματοδότηση, ενώ θα κληθούν να καταβάλουν πληρωμές σε ρευστό για εισαγωγές. Θα αντιμετωπίσουν υπερβολικά υψηλό κόστος δανεισμού εφ’ όσον πριν από τη σύγκλιση που επετεύχθη με το ευρώ τα επιτόκια δανεισμού των επιχειρήσεων έφθαναν στο 15% με 20%. Θα αντιμετωπίσουν, άλλωστε, έλλειψη ρευστότητας, καθώς οι τράπεζες θα διακόψουν τον δανεισμό ενώ τα δάνεια που έχουν ήδη λάβει θα παραμείνουν σε ευρώ. Οπως επισημαίνει ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch, το αποτέλεσμα θα είναι χιλιάδες επιχειρήσεις να καταλήξουν στην πτώχευση.
-Θα σημειωθεί υποτίμηση της νέας δραχμής και σε τι ποσοστό;
Η υποτίμηση είναι αυτονόητη για την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Διίστανται οι απόψεις ως προς το ποσοστό της. Σε παλαιότερη συνέντευξή του στην «Κ», ο καθηγητής του Χάρβαρντ Μάρτιν Φέλνσταϊν μιλάει για υποτίμηση της τάξης του 25% με 30%, ενώ η Κάρμεν Ρέινχαρντ από το Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ έχει διαπιστώσει πως ιστορικά απαιτείται υποτίμηση 20% έως 25% για να δοθεί ώθηση σε μια οικονομία. Δεν λείπουν, όμως, οι εκτιμήσεις που μιλούν για υποτίμηση έως και 50%.
-Τι σημαίνουν αυτά για τους μισθούς και τις συντάξεις;
Η αγοραστική δύναμη εργαζόμενων και συνταξιούχων θα περιοριστεί κατά το ποσοστό της υποτίμησης. Αυτό θα γίνεται αντιληπτό όταν οι καταναλωτές θα αγοράζουν εισαγόμενα προϊόντα ή θα ταξιδεύουν στο εξωτερικό. Ούτε οι τιμές των εγχώριων προϊόντων θα μειωθούν, καθώς θα επηρεάζονται από πρώτες ύλες και καύσιμα που θα πληρώνονται σε συνάλλαγμα.
-Η επιστροφή στη δραχμή θα σημάνει ανάπτυξη ή περαιτέρω ύφεση;
Η έξοδος από το ευρώ θεωρείται βέβαιο ότι σε πρώτη φάση θα επιφέρει δραματική συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ, με τις εκτιμήσεις να κυμαίνονται γύρω στο 20% ή ενδεχομένως και πολύ περισσότερο. Ο οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπινί, που σημειωτέον είναι υπέρμαχος της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, προβλέπει πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 30%. Ο λόγος είναι το μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας, που το περασμένο έτος έφθασε στο 10%. Η έξοδος από το ευρώ σημαίνει πως το έλλειμμα αυτό δεν θα χρηματοδοτηθεί και επομένως θα χρειαστεί να μηδενιστεί ή ακόμη και να μετατραπεί σε πλεόνασμα για να καλύψει τις αναπόφευκτες εκροές κεφαλαίων
-Η έξοδος από το ευρώ θα απομακρύνει την ανάγκη για λήψη δημοσιονομικών μέτρων και πολιτική λιτότητας;
Αντιθέτως, η ανάγκη να μηδενιστεί το πρωτογενές έλλειμμα ή και να μετατραπεί σε πρωτογενές πλεόνασμα θα γίνει πιο επιτακτική και άμεση. Θα πρέπει να επισπευσθούν οι μεταρρυθμίσεις με συρρίκνωση του δημόσιου τομέα, απολύσεις και κατάργηση φορέων καθώς και ιδιωτικοποιήσεις. Αυτό συνεπάγεται περαιτέρω εκτίναξη της ανεργίας και μαζική μετανάστευση των νέων.
-Η επιστροφή στη δραχμή συνεπάγεται αύξηση του πληθωρισμού;
Ο μοναδικός τρόπος να καλυφθεί το έλλειμμα θα είναι η αυξημένη κοπή χρήματος, που επιφέρει άνοδο του πληθωρισμού. Ορισμένες εκτιμήσεις οικονομολόγων και τραπεζών μιλούν ακόμη και για πληθωρισμό 50% με 60%.
-Πώς θα διαμορφωθεί το χρέος της χώρας από μια επιστροφή στη δραχμή;
Η αναμενόμενη υποτίμηση της νέας δραχμής σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση του ΑΕΠ θα οδηγήσει σε διόγκωση του εξωτερικού χρέους, που, κατά την εκτίμηση της γαλλικής επενδυτικής τράπεζας ΒΝΡ Paribas, θα φθάσει το 200% του ΑΕΠ.
-Κανένας τομέας της ελληνικής οικονομίας δεν θα ευεργετηθεί από την επιστροφή στη δραχμή;
Θεωρητικά, μια υποτιμημένη δραχμή θα μπορούσε να τονώσει τον τουρισμό αφού θα καθιστούσε το τουριστικό προϊόν φθηνότερο. Είναι, ωστόσο, αμφίβολο αν θα λειτουργούσε πράγματι έτσι, δεδομένης της ανασφάλειας που θα ενέπνεε η αστάθεια που θα επικρατούσε στη χώρα. Προκειμένου, άλλωστε, να γίνει πιο ανταγωνιστικός ο τουρισμός στην Ελλάδα, θα πρέπει να βελτιωθεί και η ποιότητα του τουριστικού προϊόντος..
