Ενώ η αγωνία αρκετών για την επόµενη µέρα των εκλογών κορυφώνεται ας εξετάσουμε όλα τα πιθανά σενάρια των φετινών κρίσιµων εκλογών: - Ο νόµος του πρώην υπουργού Εσωτερικών κ. Προκόπη Παυλόπουλου, που για πρώτη φορά εφαρµόζεται σ’ αυτές τις εκλογές, προβλέπει ότι όσο πιο µεγάλο είναι το ποσοστό των κοµµάτων εκτός Βουλής, τόσο πιο εύκολα θα προκύψει συγκυβέρνηση των δύο µεγάλων κοµµάτων.
Το ποσοστό των πολύ µικρών κοµµάτων που θα µείνουν εκτός Βουλής θα αποτελέσει τον... καταλύτη των εκλογών.
Ο νόµος του πρώην υπουργού Εσωτερικών κ. Προκόπη Παυλόπουλου, που για πρώτη φορά εφαρµόζεται σ’ αυτές τις εκλογές, προβλέπει ότι όσο πιο µεγάλο είναι το ποσοστό των κοµµάτων εκτός Βουλής, τόσο πιο εύκολα θα προκύψει συγκυβέρνηση των δύο µεγάλων κοµµάτων.
Το πρώτο κόµµα παίρνει πενήντα έδρες επιπλέον, εις βάρος κυρίως του δεύτερου κόµµατος.
Αν το 2009 οι εκλογές είχαν διεξαχθεί µε το νόµο Παυλόπουλου, το ΠΑΣΟΚ ίσως να επιβίωνε περισσότερο της κρίσης, αφού θα είχε επιπλέον πέντε βουλευτές και η Νέα ∆ηµοκρατία τρεις λιγότερους. Ο κ. Παυλόπουλος θεωρεί ότι ο νόµος του στοχεύει στην κυβερνητική σταθερότητα. Κάτι που, υπό τις υπάρχουσες συνθήκες, δεν µπορεί ούτως ή άλλως να επιτευχθεί λόγω της κρίσης που παρουσιάζουν οι µέχρι πρότινος πυλώνες του πολιτικού συστήµατος, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα ∆ηµοκρατία.
1
Περίπτωση µεγάλου ποσοστού σε κόµµατα εκτός Βουλής
Παραδοσιακά τα κόµµατα εκτός Βουλής λαµβάνουν γύρω στο 4% συνολικά. Στο περιβάλλον πολιτικής ρευστότητας, στο οποίο διεξάγονται οι εκλογές αυτές, δεν αποκλείεται τα πολύ µικρά κόµµατα να συγκεντρώσουν ακόµα και 10%, δεδοµένου ότι στις τελευταίες δηµοσκοπήσεις εκείνα που κινούνται οριακά στο όριο του 3% (που θα τους επιτρέψει να µπουν στην Βουλή) συγκεντρώνουν σταθερά άθροισµα 10% µε 8%. Σ’ αυτή την περίπτωση το άθροισµα των δύο µεγάλων κοµµάτων θα πρέπει να είναι 36,3%, για να µπορέσουν να σχηµατίσουν κυβέρνηση, κάτι που σύµφωνα µε τα τελευταία δηµοκοπικά δεδοµένα το καταφέρνουν.
2
Περίπτωση να µην µπορούν να συγκυβερνήσουν ΠΑΣΟΚ - Ν∆
Υπό «κανονικές συνθήκες», όπως τις περιγράφουν οι δηµοσκοπήσεις πλέον, τα δύο κόµµατα, ΠΑΣΟΚ - Ν∆, θα µπορέσουν να συνεργαστούν χωρίς τη βοήθεια τρίτου κόµµατος, µόνο εάν συγκεντρώσουν από 37,17% και πάνω, ανάλογα πάντα µε το ποσοστό των κοµµάτων εκτός Βουλής. Έτσι αν αυτά τα κόµµατα πάρουν (κάτι τελείως απίθανο) 0%, τότε το άθροισµα ΠΑΣΟΚ - Ν∆ θα πρέπει να είναι 40,40%. Αν οι «µικροί» συγκεντρώσουν 6%, τότε τα δύο µεγαλύτερα κόµµατα πρέπει µαζί να έχουν σχεδόν 40%, αριθµό που φαίνεται να τον ξεπερνάνε, αλλά οριακά.
3
Περίπτωση αυτοδυναµίας
Για να µπορεί ένα κόµµα να σχηµατίσει αυτοδύναµη κυβέρνηση, µε δεδοµένο το πριµ των πενήντα εδρών που προβλέπεται από τον συγκεκριµένο νόµο, θα πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 101 έδρες. Αν τα κόµµατα εκτός Βουλής έχουν 4%, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, τότε το πρώτο κόµµα δεν θα έχει 151 βουλευτές µε λιγότερο από 38,78%. Τώρα, όµως, ούτε τόσα κόµµατα θα µείνουν εκτός Βουλής, ούτε η δυναµική των δύο κοµµάτων είναι τέτοια που να δικαιολογεί τόσο µεγάλα ποσοστά.
4
Περίπτωση πολυκοµµατικής Βουλής
Όσο περισσότερα κόµµατα µπουν στη Βουλή, οχτώ ή ακόµα και δέκα, τόσο θα µειωθεί το ποσοστό των κοµµάτων εκτός Βουλής. Το γεγονός αυτό θα ανέβαζε το απαιτούµενο ποσοστό που θα έπρεπε να συγκεντρώσουν τα δύο µεγάλα κόµµατα για να συγκυβερνήσουν. Επίσης θα µπορούσε να οδηγήσει στην κατάργηση των επιπλέον πενήντα εδρών που παίρνει το πρώτο κόµµα και να πάρει λιγότερες από πενήντα, µπροστά στο ενδεχόµενο να παραβιάζεται η αναλογικότητα που προβλέπει το Σύνταγµα.
5
Περίπτωση συγκυβέρνησης όπου δεν συµµετέχει το πρώτο κόµµα
Όταν ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας δώσει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του πρώτου κόµµατος για να σχηµατίσει κυβέρνηση συνεργασίας, υπάρχει πάντα η εκδοχή να µην συµφωνήσει µε ένα από τα υπόλοιπα κόµµατα σε κάποιο πρόγραµµα. Τότε ο αρχηγός του δεύτερου κόµµατος παίρνει διερευνητική εντολή. Θα πρέπει τα δικά του ποσοστά αθροιστικά µε των πρόθυµων µικρότερων να αγγίξουν από 37,57% µέχρι 38,78%, αν τα κόµµατα εκτός Βουλής θα έχουν ποσοστά από 4% µέχρι 7%. Σύµφωνα µε τη µέχρι στιγµής εικόνα, ο δεύτερος θα πρέπει να βρει και να συνεργαστεί, για να σχηµατίσει κυβέρνηση, άλλα δύο κόµµατα ή και περισσότερα, κάτι που δύο εβδοµάδες προ των εκλογών δεν δείχνει να έχει πολλές πιθανότητες. Αλλά, επί του πρακτέου, λίγα αριστερά κόµµατα θα µπορούσαν να συνεργαστούν µε το κυβερνητικό ΠΑΣΟΚ. Και από την Κεντροδεξιά, εάν η Νέα ∆ηµοκρατία είναι δεύτερο κόµµα, µετά και την κάθετη αντίθεση Καµµένου για συνεργασία, ΛΑΟΣ και ∆ηµοκρατική Συµµαχία (εάν µπουν στη Βουλή και βάσει ποσοστών) δεν µπορούν να δώσουν ακόµα και τεχνητή πλειοψηφία σε έναν κεντροδεξιό συνασπισµό…
6
Περίπτωση συγκυβέρνησης κοµµάτων της Αριστεράς
Η συγκεκριµένη συγκυβέρνηση θα είναι δύσκολο να πραγµατοποιηθεί, αλλά όχι απίθανο. Αν η Κοινωνική Συµφωνία της Λούκας Κατσέλη µπει στη Βουλή, ή αν συµπράξουν τα κόµµατα της ευρύτερης Αριστεράς (συµπεριλαµβανοµένων των Οικολόγων) µε τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καµµένου, τότε ίσως σχηµατιστεί η πρώτη κυβέρνηση συνεργασίας «αριστερών» κοµµάτων στην ελληνική ιστορία. Η κυβέρνηση αυτή θα σχηµατιζόταν, αφού δεν θα µπορούσαν να τα βρουν οι δύο µεγάλοι, οπότε ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας θα έδινε τη διερευνητική εντολή στο τρίτο κόµµα.
7
Περίπτωση ακυβερνησίας
Ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στους αρχηγούς των τριών πρώτων κοµµάτων. Σε περίπτωση που δεν σχηµατιστεί κυβέρνηση που να µπορεί να εξασφαλίσει την εµπιστοσύνη της Βουλής, τότε καλεί όλα τα κόµµατα και καταβάλλει τελευταία προσπάθεια σχηµατισµού κυβέρνησης. Αν δεν ευοδωθεί, τότε προκηρύσσει εκλογές.
Οι πιθανές συνεργασίες, ο πληγωµένος δικοµµατισµός και τα µπαλαντέρ
Εν τοις πράγµασι τώρα, ασφαλή συµπεράσµατα δεν µπορούµε να βγάλουµε από τις τελευταίες δηµοσκοπήσεις που είχαν δει το φως της δηµοσιότητας αν και η κατεύθυνση που δίνουν είναι ότι στη Βουλή θα µπουν περισσότερα από 7 κόµµατα. Επίσης, µε το που θα πλησιάζουν οι εκλογές, είναι αυτονόητο, βάσει και προηγούµενης εµπειρίας, ότι θα ενισχύεται ο δικοµµατισµός.
Σ’ αυτό συγκλίνουν, άλλωστε, οι κρυφές δηµοσκοπήσεις που φτάνουν στα κοµµατικά επιτελεία, αν µπορούµε τουλάχιστον να εµπιστευτούµε αυτές τις πηγές. Επίσης, κύριο γνώρισµα αυτών των δηµοσκοπήσεων είναι ότι δείχνουν ένα ξεφούσκωµα δύο κοµµάτων διαµαρτυρίας, που ίσως είναι και προφητικό για το τελικό αποτέλεσµα, αυτών του Πάνου Καµµένου και του Φώτη Κουβέλη.
Η περίπτωση των συνεργασιών, πέραν αυτής που λέγεται για τη Νέα ∆ηµοκρατία και το ΠΑΣΟΚ, είναι πολύ δύσκολη. ∆ιότι κυρίως πολιτικά δεν µπορεί ένα από τα δύο κόµµατα εξουσίας που έχει εφαρµόσει µνηµονιακή πολιτική να δηµιουργήσει συµµαχία µε τα κόµµατα της Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ, ∆ηµοκρατική Αριστερά, ΚΚΕ, Κοινωνική Συµφωνία). Εδώ δεν µπορούν να τα βρουν µεταξύ τους πού διαφωνούν µε το µνηµόνιο.
Για παράδειγµα η περίπτωση σύµπραξης ΣΥΡΙΖΑ - ΚΚΕ προσκρούει σε κεντρικό επίπεδο δυσκολεύοντας ακόµα και την περίπτωση αριστερής διακυβέρνησης, η οποία διαγράφεται σαν προσδοκία αρκετά ψηλά. ∆εν βοηθάει, άλλωστε, και ο εκλογικός νόµος που δίνει ένα µεγαλύτερο µπόνους εδρών στο πρώτο κόµµα. Άρα έµµεσα βοηθάει τον δικοµµατισµό.
Βάσει αυτού είναι δύσκολη και η περίπτωση, η δεύτερη διερευνητική εντολή µε δεύτερο κόµµα το ΠΑΣΟΚ να καταλήξει σε επιτυχία καθώς ο Βαγγέλης Βενιζέλος θα πρέπει να στραφεί στα κόµµατα της Αριστεράς και να συνεργαστεί µε πάνω από 2 κόµµατα για να δηµιουργήσει έναν συµπαγή κυβερνητικό σχηµατισµό και να υπερκεράσει το παραπάνω µπόνους.
Εκτός, βέβαια, αν βγει πρώτο κόµµα και πάρει εκείνη το µπόνους.
Από την άλλη, η Νέα ∆ηµοκρατία εφόσον δεν µπορεί να έρθει σε συµφωνία µε τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καµµένου που έχουν µεγαλύτερη ποσοστιαία δυναµική, θα πρέπει να στραφεί στα άλλα κόµµατα της «πολυκατοικίας» που βάσει ποσοστών δεν θα µπορέσουν να του δώσουν µία ασφαλή κοινοβουλευτική αυτοδυναµία. Οπότε µοιραία έρχεται η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - Νέας ∆ηµοκρατίας µε τη συµµετοχή ίσως και άλλων δύο κοµµάτων που έχουν εκδηλώσει διάθεση σύµπραξης ενώ σαν «µπαλαντέρ» λειτουργεί το κόµµα των Οικολόγων-Πράσινων που µπορούν να «ταιριάξουν» µε κάθε κυβερνητικό σχηµατισµό βάσει περιορισµένης ατζέντας.
Ωστόσο, οι όροι της σύνθεσης µίας κυβέρνησης πολλών κοµµάτων και κυρίως της επιλογής του πρωθυπουργού κοινής αποδοχής, θα προέλθουν από τα ποσοστά των δύο πρώτων κοµµάτων.
Αν ξεπεράσουν το 50% και τα δύο, θα µπορούν να εξασφαλίσουν τουλάχιστον 180 έδρες, κάτι που όπως υποστηρίζουν οι δύο πολιτικοί αρχηγοί δίνει µία ισχυρή πολιτική νοµιµοποίηση και κατ’ επέκταση ένα σταθερό πολιτικό τοπίο…
Περικλής Σωτηρίου.
