Σε αντίθεση με τα όσα σήμερα εφαρμόζονται στην
Ευρώπη, η Ισλανδία άφησε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν, προκειμένου να
σώσει το κράτος.
Eίπε ένα περήφανο "όχι" στους τραπεζίτες και τους ..."διασώστες"τους, γυρίζοντας την πλάτη στο διεθνές κερδοσκοπικό κεφάλαιο,προχώρησε σε σκληρά αλλά δίκαια μέτρα και τώρα ατενίζει γεμάτη αισιοδοξία το μέλλον καθώς η ανάπτυξη επέστρεψε σε χρόνο ρεκόρ!- Η νησιωτική χώρα αποπληρώνει πρόωρα και τα δάνεια διάσωσης που πήρε από το ΔΝΤ..
να επαναφέρει την πιστοληπτική ικανότητά της στην επενδυτική κατηγορία,
ακόμα και να αποπληρώσει νωρίτερα από ό,τι όφειλε μέρος από τα δάνεια διάσωσης που πήρε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Όμως, οι Ισλανδοί δεν έχουν ξεχάσει την οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα τους, την «παρ’ ολίγον θανατηφόρα εμπειρία», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Πολ Τόμσεν, του ΔΝΤ. Για αυτό και στις εκλογές της 30ης Ιουνίου, ψήφισαν τον Όλαφουρ Γκρίμσον, για την πέμπτη του θητεία ως προέδρου.
Ο πολιτικός που κάποτε ενθάρρυνε την απερίσκεπτη και επικίνδυνη γιγάντωση του ισλανδικού τραπεζικού συστήματος, έγινε τελικά ο μοναδικός που ύψωσε το ανάστημα των Βίκινγκς απέναντι στους ξένους πιστωτές, με αποτέλεσμα να θεωρείται ένας από τους λιγοστούς παράγοντες σταθερότητας σε μία χώρα που είδε τα πάντα να καταρρέουν.
Ο Γκρίμσον, 69 χρόνων σήμερα, είχε διατελέσει υπουργός Οικονομικών της Ισλανδίας στο διάστημα 1988-1991.
Υπέρμαχος της εντυπωσιακής για τα δεδομένα εκείνων των χρόνων, αλλά ανόητης, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, επέλασης των ισλανδικών τραπεζών και επιχειρηματικών ομίλων στο εξωτερικό, επικρίθηκε έντονα για τη στάση του αυτή, μετά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το 2008. Όμως, κατά τη διάρκεια της κρίσης, κατάφερε να κερδίσει ξανά τη συμπάθεια και την υποστήριξη των Ισλανδών.
Δύο φορές, έσπασε την παράδοση που θέλει το ρόλο του προέδρου στην Ισλανδία να είναι κυρίως διακοσμητικός, για να αλλάξει τις τύχες των 320.000 πολιτών της χώρας του. Όταν Βρετανία και Ολλανδία ζήτησαν από την Ισλανδία να τις αποζημιώσει για τα 5 δισ. δολάρια των καταθέσεων που έχασαν οι πολίτες τους κατά την κατάρρευση της Icesave, της ιντερνετικής μονάδας της χρεοκοπημένης τράπεζας Landsbanki, ο Γκρίμσον είπε όχι.
Αρνούμενος να υπογράψει τις συμφωνίες στις οποίες είχαν καταλήξει οι ξένοι με την ισλανδική κυβέρνηση, έστειλε το ζήτημα σε δημοψήφισμα.
Οι πολίτες καταψήφισαν τη συμφωνία, και παρότι η Ισλανδία έχει αρχίσει να πληρώνει τις αποζημιώσεις αυτές, τα διεθνή δικαστήρια είναι πλέον αρμόδια για να κρίνουν τη νομιμότητα των πληρωμών.
Αυτό το «όχι» του Γκρίμσον, πάντως, τον ανέδειξε σε έναν από τους λιγοστούς πολιτικούς που εμπνέουν εμπιστοσύνη στους Ισλανδούς.
Πρόεδρος από το 1996, ο 69χρονος πολιτικός είχε ξεκαθαρίσει με το πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του ότι δεν θα επεδίωκε την επανεκλογή του και μία ακόμα τετραετή θητεία.
Όμως, όταν οι Ισλανδοί συγκέντρωσαν 30.000 υπογραφές, ζητώντας του να είναι και πάλι υποψήφιος, εκείνος άλλαξε γνώμη.
Στις εκλογές του περασμένου Σαββάτου, έλαβε το 52,8% των ψήφων, έναντι του 33,2% της αντιπάλου του, Θόρα Αρνόρσντοτιρ, μιας 37χρονης τηλεοπτικής δημοσιογράφου, που διέκοψε την προεκλογική της καμπάνια για να γεννήσει.
Καλπάζει η οικονομία, παλεύουν με τα χρέη οι Ισλανδοί
Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων διάσωσης που έδωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην Ισλανδία, αποτελεί την καλύτερη απόδειξη της εντυπωσιακής οικονομικής ανάκαμψης της χώρας.
Τον περασμένο μήνα, το Ρέικιαβικ αποπλήρωσε στο ΔΝΤ δάνεια ύψους 483,7 εκατ. δολαρίων, έχοντας καταβάλει άλλα 900 εκατ. δολάρια το Μάρτιο. Οι πληρωμές, που μάλιστα γίνονται νωρίτερα από ό,τι ήταν προγραμματισμένο, αποτελούν ένα σημαντικό συμβολικό βήμα προς την πλήρη έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα του ΔΝΤ και την ανάκαμψη.
Υπενθυμίζεται ότι οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Ισλανδίας, Glitnir, Kaupthing και Lansbanki, κατέρρευσαν το 2008 μέσα σε διάστημα μίας εβδομάδας. Έχοντας μοιράσει δάνεια 10πλάσια από το μέγεθος της ισλανδικής οικονομίας, οι τράπεζες κατέρρευσαν σαν πύργος από τραπουλόχαρτα όταν η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση οδήγησε στο «πάγωμα» της διατραπεζικής αγοράς.
Σε αντίθεση με τα όσα σήμερα εφαρμόζονται στην Ευρώπη, η Ισλανδία άφησε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν, προκειμένου να σώσει το κράτος.
Έλαβε δάνεια διάσωσης 2,1 δισ.δολαρίων από το ΔΝΤ, όμως, δεν απέφυγε αυτό που ο Τόμσεν έχει περιγράψει σαν μία «παρ’ ολίγον θανατηφόρα εμπειρία». Έως τα τέλη του 2008, το νόμισμα της χώρας, η ισλανδική κορώνα έχασε τα δύο τρίτα της αξίας της. Στο χρηματιστήριο, εξανεμίστηκαν τα τρία τέταρτα της κεφαλαιοποίησης. Η ανεργία εκτινάχθηκε στο 12%, καθώς η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 11% από το 2010 έως το 2011.
Όμως, η πτώση του νομίσματος αποδείχθηκε σωτήρια για μία χώρα που εμφανίζει εξαγωγές ίσες με το 1/2 του ΑΕΠ της.
Οι εξαγωγές ψαριών και αλουμινίου έλαβαν μεγάλη ώθηση από τη φθηνή ισοτιμία. Αλλά και ο τουρισμός της Ισλανδίας τα πήγε περίφημα, και όχι μόνο εξαιτίας της υποτίμησης του νομίσματος. Η έκρηξη του ισλανδικού ηφαιστείου, που το 2010 παρέλυσε τις διεθνείς αερομεταφορές για μέρες, αποτέλεσε μια πολύτιμη, αλλά και δωρεάν διαφήμιση για τη χώρα. Για μέρες, η Ισλανδία αποτελούσε την πρώτη είδηση για τα τηλεοπτικά δίκτυα σχεδόν όλου του κόσμου.
Πλέον, η οικονομία τρέχει με ρυθμούς άνω του 4% και το ΑΕΠ της απέχει μόλις 6% από τα προηγούμενα υψηλά του. Η ανεργία έχει πέσει στο 5,6% και το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώνεται με ταχείς ρυθμούς.
Βέβαια, για την πλειοψηφία των 320.000 Ισλανδών, που την εποχή της φούσκας δανείστηκαν για να αγοράσουν σπίτια, πολυτελή αυτοκίνητα και να πληρώσουν εξωτικές διακοπές σε μακρινές χώρες, η ανάκαμψη δεν συνεπάγεται και τη λύτρωσή τους από τα τεράστια χρέη που τους βαραίνουν.
Η κυβέρνηση εφάρμοσε μεν κάποια προγράμματα για την ελάφρυνση των υπερχρεωμένων νοικοκυριών (το κόστος τους εκτίναξε το δημόσιο χρέος κοντά στο 100% του ΑΕΠ), όμως, για πολλούς, η προσπάθεια να αποπληρώσουν σταδιακά τα χρέη τους φαντάζει μάταιη, εάν συνυπολογιστούν οι επιπτώσεις της υποτίμησης του νομίσματος και της μείωσης των μισθών.
Μετά από όλα αυτά, η ασφάλεια του ευρώ, παρά τα πολλά προβλήματα του κοινού νομίσματος, φαντάζει ελκυστική για πολλούς από τους Ισλανδούς. Για αυτό και η υπουργός Οικονομικών της χώρας προωθεί την ένταξή της όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στην Ευρωζώνη...
Κορ.Σαμαρκου
