Πριν ξεσπάσει η κρίση του 2008, τράπεζες και θεσμικοί επενδυτές από τις χώρες του πυρήνα της ευρωζώνης έσπευδαν να δανείσουν η να επενδύσουν στις χώρες της ευρωπεριφέρειας για να επωφεληθούν από τα υψηλότερα επιτόκια και τις αποδόσεις εκεί.
Οι νότιες χώρες απολάμβαναν την οικονομική τους ευμάρειά, καταναλώνοντας συνήθως προϊόντα και υπηρεσίες των χωρών του πυρήνα με αποτέλεσμα να... καταγράφουν υψηλότερα ελλείμματα στο εμπορικό ισοζύγιο έναντι αυτών.
Η κατάσταση άλλαξε άρδην όταν ενέσκηψε η κρίση.
Οι «βόρειοι» άρχισαν να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους με αποτέλεσμα η μια μετά την άλλη οι χώρες της περιφέρειας του ευρώ να δυσκολεύονται να δανεισθούν για να αναχρηματοδοτήσουν τα χρέη τους ενώ βρέθηκαν με μεγάλα ελλείμματα.
Ο συνήθης τρόπος προσαρμογής σε τέτοιες καταστάσεις είναι η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος ώστε να περιορισθεί η εσωτερική ζήτηση και να ενισχυθεί η εξωτερική, περιορίζοντας δραστικά το εξωτερικό έλλειμμα.
Όμως, κάτι τέτοιο δεν ήταν εφικτό γιατί οι χώρες-μέλη της ευρωζώνης έχουν κοινό νόμισμα, το ευρώ.
Αναπόφευκτα λοιπόν υιοθέτησαν το μοντέλο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της εσωτερικής υποτίμησης που συνοδεύθηκε από μειώσεις μισθών και αυξήσεις φόρων αλλά και σημαντική άνοδο της ανεργίας.
Όμως, οι χώρες της ευρωζώνης έχουν στενούς οικονομικούς δεσμούς μεταξύ τους.
Για να πετύχει λοιπόν το μοντέλο και να ανακάμψουν οι οικονομίες τους θα έπρεπε να βοηθηθούν από τον υπόλοιπο κόσμο μέσω σημαντικής αύξησης των εξαγωγών τους.
Τα στοιχεία για την πορεία του εμπορικού ισοζυγίου της ευρωζώνης συνολικά και των χωρών ατομικά για το διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου του 2012 είναι ενθαρρυντικά.
Όμως, δεν είναι τέτοια που να δικαιολογούν μεγάλη αισιοδοξία.
Η οικονομία των 10 τρισ. ευρώ περίπου είδε το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου έναντι μεγάλων εμπορικών εταίρων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες να αυξάνεται και άλλων, όπως η Κίνα και η Ιαπωνία να μειώνεται.
Επιπλέον, χώρες της ευρωπεριφέρειας, όπως η Ελλάδα, κατέγραψαν σημαντική πρόοδο.
Από την άλλη πλευρά, μια επιβράδυνση της ενίσχυσης των εξαγωγών το 4ο τρίμηνο του 2012 ήταν αρκετή για να βυθίσει την γερμανική οικονομία σε ύφεση το ίδιο διάστημα.
Η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης εκτιμάται πλέον ότι αναπτύχθηκε με ρυθμό 0,7% το 2012 έναντι 3% το 2011 και 4,2% το 2010.
Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να αποκλιμακωθεί περαιτέρω την φετινή χρονιά.
Με άλλα λόγια, το μοντέλο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και της εσωτερικής υποτίμησης που εφαρμόζεται σε αρκετές χώρες της ευρωζώνης ταυτόχρονα εμφανίζει προβλήματα που η καταγραφόμενη αύξηση των εξαγωγών δεν μπορεί να επιλύσει ώστε να ανακάμψουν οι χειμαζόμενες οικονομίες του νότου.
Για να συμβεί το τελευταίο και να αρχίσει να αποκλιμακώνεται η ανεργία θα πρέπει μερικές χώρες του πυρήνα, όπως η Γερμανία, να αλλάξουν πολιτική και στάση, ενθαρρύνοντας την ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης μέσω μείωσης των φόρων, μεγαλύτερης αύξησης των μισθών κ.τ.λ.
Μ’ αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν οι χώρες της ευρωπεριφέρειας να αυξήσουν τις εξαγωγές τους προς αυτές, δίνοντας ώθηση στις οικονομίες τους και μειώνοντας το υψηλό ποσοστό ανεργίας.
Η Γερμανία, η οποία κατέγραψε μικρό δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 0,1% του ΑΕΠ το 2012, έχει τις δυνατότητες να το κάνει χωρίς κραδασμούς, τονώνοντας την οικονομία της σε μια εκλογική χρονιά.
Δεν είμαστε όμως σίγουροι ότι η σημερινή ηγεσία της είναι πρόθυμη να το κάνει, τουλάχιστον στο βαθμό που απαιτείται.
Αν όμως δεν το κάνει τότε διακινδυνεύει αφενός την ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας και αφετέρου την εκ νέου ανάφλεξη της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη παρά την νηνεμία που επικρατεί στις αγορές τελευταία.
Σε μια τέτοια περίπτωση, οι «άρρωστες» χώρες στην ευρωζώνη μπορεί να αυξηθούν, συμπεριλαμβάνοντας την ναυαρχίδα.
Dr. Money
