Η φράση αυτή, που την είδα στον δρόμο γραμμένη με μπογιά στην πίσω πόρτα ενός φορτηγού(!), είναι ίσως η καλύτερη απάντηση του «λαού» στο γνωστότατο απόφθεγμα του Θεόδωρου Πάγκαλου. Πράγματι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, οι περισσότεροι Έλληνες είχαν κάποια συμμετοχή στο «φαγοπότι» που καθιέρωσε το πολιτικό σύστημα.
Ωστόσο, αυτός που άρπαξε ένα... ξεροκόμματο δεν μπορεί να έχει την ίδια ευθύνη, ηθική ή νομική, με εκείνους που όχι μόνο καθόριζαν πώς θα γίνει το φαγοπότι, αλλά έτρωγαν -και ενίοτε εξακολουθούν να τρώνε- τα «φιλέτα».
Στο μεγαλύτερο μέρος του ο «λαός» δεν έχει χάσει απλώς το όφελος από το πάλαι ποτέ «ξεροκόμματο», μέσα από τις συνέπειες της κρίσης των τριών τελευταίων ετών. Έχει χάσει τον μπούσουλα.
Πόσοι άραγε από τους μεγαλοσχήμονες αυτού του τόπου, εντός αλλά και εκτός πολιτικής, θα μπορούσαν να ισχυριστούν το ίδιο;
Κατά συνέπεια, η φράση «μαζί τα φάγαμε» απηχεί κυρίως την ανερμάτιστη φύση του πολιτικού ταγού που την ξεστόμισε.
Απεικονίζει όμως και μια όψη της πραγματικότητας. Σε ένα κράτος που κυριολεκτικά ανάγκαζε τον πολίτη να συνδιαλλαγεί, να παρανομίσει, εν ολίγοις να προσαρμοστεί στους... άγραφους κανόνες του παιχνιδιού, ελάχιστοι μπορούν, με το χέρι στην καρδιά, να δηλώσουν αναμάρτητοι.
Γι' αυτό κι έχει μεγάλη σημασία να γίνει μια καινούργια αρχή, χωρίς υποκρισίες. Σαφώς και πρέπει να τιμωρηθούν οι προταίτιοι στις προηγηθείσες αμαρτίες. Σαφώς και πρέπει να τελειώσουν τα φαγοπότια.
Υπάρχει όμως μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αναγκαία κάθαρση και στον εκφυλισμό της όλης προσπάθειας σε ένα κυνήγι μαγισσών, προς τέρψιν της συχνά αδηφάγου κοινής γνώμης. Αυτήν τη γραμμή νομίζω ότι κινδυνεύουμε να περάσουμε, εις βάρος όχι μόνο επώνυμων αλλά και... ανώνυμων πολιτών.
Στην περίπτωση των επωνύμων, και ιδιαίτερα των πολιτικών, ιδίως όταν πρόκειται για θέματα κατάχρησης εξουσίας ή κρατικού χρήματος και διαπλοκής, έχει μέγιστη σημασία όχι ο εξευτελισμός στα media, αλλά η σωστή και συστηματική έρευνα των επίμαχων υποθέσεων. Όσοι όντως εμπλέκονται θα πρέπει να βρεθούν δικαστικά αντιμέτωποι με τις ευθύνες τους. Κι εφόσον βρεθούν ένοχοι, να καταδικαστούν. Όχι απο τα media, αλλά από τα αρμόδια όργανα του κράτους. Κι όχι μόνο «κάποιοι» απόμαχοι.
Οτιδήποτε άλλο μπορεί να βολεύει τα συμφέροντα του συστήματος, δεν ξεγελά όμως την κοινή γνώμη.
Υπάρχουν όμως και οι απλοί πολίτες, ευκατάστατοι ή όχι. Που κινδυνεύουν να βρεθούν θύματα καταδίωξης, σε μια χώρα η οποία δυστυχώς έως σήμερα δεν σέβεται ιδιαίτερα το τεκμήριο της αθωότητας, ιδίως όταν αντίδικος είναι το κράτος.
Διότι ειδικά σε τέτοιες περιπτώσεις, είτε πρόκειται για δημοτική είτε για δημόσια αρχή και υπηρεσία, ο πολίτης καλείται να αποδείξει ότι είναι αθώος, κι όχι ο κατήγορός του ότι είναι ένοχος, ενώ το αποτέλεσμα πολλές φορές κρίνεται από την ικανότητα των... δικηγόρων - κι όχι από την αλήθεια.
Ας μην λησμονήσουμε λοιπόν την ουσία. Η επόμενη μέρα στην Ελλάδα θα έρθει μόνο μέσα από την καθιέρωση ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου, που θα αποτελέσει αφετηρία για πραγματική επιβολή των νόμων.
Χωρίς εξοντωτικά πρόστιμα, που όμως σχεδόν ποτέ δεν εισπράττονται, χωρίς διατάξεις που αλληλοαναιρούνται και θέτουν τον πολίτη στη διάθεση του κάθε «αρμοδίου». Με δημόσιες υπηρεσίες που λειτουργούν χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις. Με ισονομία και αναλογικότητα μεταξύ παράβασης και τιμωρίας.
Αλλιώς κινδυνεύουμε να βρεθούμε αντιμέτωποι όχι με κάτι καλύτερο, αλλά με κάτι χειρότερο. Με ένα κράτος-αφέντη και δυνάστη, που εν ονόματι της κρίσης και της «κάθαρσης» θα ταλαιπωρεί αμείλικτα τους... οιονεί παραβάτες, μέχρις αποδείξεως του εναντίου!
Ό,τι χειρότερο για μια κοινωνία, που ακόμη κι αν δεν «πεινάει» είναι βέβαιο ότι υποφέρει από τις συνέπειες της συνεχιζόμενης κρίσης, σε αντίθεση με εκείνους που φέρουν το μέγιστο μέρος της ευθύνης.
Γ.Παπανικολάου
