Αν θέλει να δει κανείς τι είδους μεταχείριση θα έχει η Ελλάδα από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, δεν έχει παρά να ρίξει μια ματιά στη «βαθμολογία» άλλων χωρών όπως ...η Τουρκία.
Οι τρεις μεγάλοι διεθνείς οίκοι που αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα των χωρών και των επιχειρήσεων, δηλαδή η Moody’s, S&P και η Fitch, έχουν γίνει συχνά στόχος επικρίσεων για τη... «βαθμολογία» τους.
Οι επικρίσεις και οι διαμαρτυρίες συνήθως προέρχονται από τις χώρες που θίγονται, κοινώς υποβαθμίζονται, αφού καμία δεν διαμαρτύρεται όταν αναβαθμίζεται.
Οι επικρίσεις σε περίπτωση υποβάθμισης μιας χώρας είναι εύλογες.
Η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας έχει συνήθως κόστος αφού αυξάνει ή παγιώνει το κόστος δανεισμού του δημοσίου και των ιδιωτικών επιχειρήσεων της χώρας, επηρεάζοντας τον ρυθμό ανάπτυξης.
Είναι ιδιαίτερα δυσάρεστη όταν δεν είναι αναμενόμενη και πιάνει άπαντες εξαπίνης όπως συνέβη με την πολυεπίπεδη υποβάθμιση της Ελλάδας από τη Moody’s το 2010.
Άλλες φορές, οι υποβαθμίσεις ή οι αναβαθμίσεις έρχονται κατόπιν εορτής, επιβεβαιώνοντας την ετυμηγορία των αγορών, με αποτέλεσμα να μην προκαλούνται αξιοσημείωτες μεταβολές στα επιτόκια δανεισμού.
Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι αποφάσεις των μεγάλων οίκων αξιολόγησης θα έχουν αντίκτυπο στην έξοδό της στις αγορές για δανεισμό, που θεωρείται σταθμός για την απεξάρτησή της από τους θεσμικούς δανειστές της.
Όμως, μια ματιά στις αξιολογήσεις άλλων κρατών δείχνει ότι δεν είναι μόνο τα θεμελιώδη μακροοικονομικά δεδομένα που κάνουν τη διαφορά.
Αν ήταν μόνο αυτά, δεν θα περίμενε κανείς να υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στην αξιολόγηση μεταξύ χωρών, συχνά εις βάρος εκείνων με το χαμηλότερο δημοσιονομικό έλλειμμα και δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Κι όμως.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Τουρκίας ανήλθε στο 2% του ΑΕΠ πέρυσι, ενώ το δημόσιο χρέος αντιστοιχούσε στο 37,7% του ΑΕΠ και η οικονομία αναπτύχθηκε με ταχύ ρυθμό.
Όμως, η S&P και η Fitch Ratings αξιολογούν την Τουρκία με «ΒΒ» και «ΒΒΒ-».
Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι οίκοι αξιολογούν την Πορτογαλία με «ΒΒ» και «ΒΒ+» αντίστοιχα.
Η Πορτογαλία κατέγραψε δημοσιονομικό έλλειμμα ίσο με 5,1% του ΑΕΠ το 2012 και είδε το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να σκαρφαλώνει στο 119% του ΑΕΠ.
Μια εξήγηση είναι πιθανόν το ιστορικό κάθε χώρας αναφορικά με την εκπλήρωση ή μη των υποχρεώσεών της προς τους δανειστές στο παρελθόν.
Ας μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία αντιμετώπισε οξύ χρηματοοικονομικό πρόβλημα στις αρχές του 2000, που την οδήγησε στην αγκαλιά του ΔΝΤ.
Δυστυχώς, αυτό δεν είναι καλός οιωνός για την Ελλάδα, που προχώρησε στη μεγαλύτερη αναδιάρθρωση δημοσίου χρέους (PSI) στην Ιστορία στις αρχές του 2012.
Υπενθυμίζεται ότι η S&P αξιολογεί την Ελλάδα με «Β-», ενώ η Fitch με ακόμη χαμηλότερο βαθμό, στο «CCC».
Όλα λοιπόν δείχνουν ότι η επαναφορά της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας σε επίπεδα συμβατά με εκείνα των επενδύσεων χαμηλού ρίσκου (investment grade) θα πάρει πολύ χρόνο.
Επομένως, δεν θα ήταν σοφό να υπολογίζει κανείς σε αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στην κατηγορία των επενδύσεων χαμηλού ρίσκου από τους ξένους οίκους αξιολόγησης το επόμενο 12μηνο.
Ακόμη κι αν η βελτίωση στα δημόσια οικονομικά συνεχιστεί και η οικονομία εμφανίσει σημάδια σταθεροποίησης.
Δυστυχώς, οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης έχουν ισχυρή μνήμη όταν υπεισέρχεται θέμα μη εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων προς τρίτους, κι η Ελλάδα φιγουράρει ψηλά στη σχετική κατάταξη.
Dr. Money
