Με εντονότατο προβληματισμό παρακολουθούν οι παράγοντες της Κύπρου τις εξελίξεις του τελευταίου δεκαημέρου, καθώς φοβούνται πως ανεξάρτητα του τι θα αποφασιστεί απόψε στο Eurogroup από την Τρίτη ξεκινά μια βαθειά οικονομική ύφεση, που μάλιστα θα διαρκέσει για πολλά-πολλά χρόνια. «Πρέπει να αγωνιστούμε για τα... εγγόνια μας και όχι για τα παιδιά μας», αναφέρεται χαρακτηριστικά, από άτομα τα οποία προβλέπουν πως θα απαιτηθούν πολλά χρόνια, προκειμένου να επανέλθει η χώρα στα επίπεδα του 2009 και του 2010.
Το γεγονός που καθιστά ακόμη πιο ανησυχητική την όλη κατάσταση είναι το ότι η οικονομία αντιμετωπίζει ήδη σημαντικά προβλήματα, πριν δηλαδή ξεκινήσει ο νέος κύκλος της ύφεσης. Κάθε επισκέπτης στην Κύπρο διακρίνει τον μεγάλο αριθμό των «λουκέτων» στα εμπορικά καταστήματα, τις «ουρές» στα κοινωνικά παντοπωλεία και τη μεγάλη ανεργία, που ήδη έχει ανέλθει σε διψήφια ποσοστά.
Και όλα αυτά, ακόμη και αν στο σημερινό Eurogroup επέλθει συμφωνία (και αποφευχθεί η άτακτη χρεοκοπία της χώρας), ακόμη και αν οι συντονισμένες κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καταφέρουν να ομαλοποιήσουν την κατάσταση στις κυπριακές τράπεζες μέσα στις επόμενες ημέρες.
Θα έρθουν και νέα μέτρα
«Το επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τον κυπριακό λαό» σημείωσε με νόημα ο επίτροπος σε οικονομικά θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Όλι Ρεν. Να θυμίσουμε πως ο κ. Ρεν ήταν αυτός που είχε ευχηθεί στα ελληνικά «καλό κουράγιο» στους Έλληνες πολίτες, όταν υπογραφόταν το πρώτο μνημόνιο, το 2010.
«Σήμερα ξεκινά ένα άλλο μοντέλο για την κυπριακή οικονομία και ενός κακού, μύρια έπονται», δήλωσε ο βουλευτής της Δημοκρατικού Συναγερμού κ. Ανδρέας Κυπριανού, εκφράζοντας τον έντονο σκεπτικισμό του για τις μελλοντικές εξελίξεις.
«Είμαστε στην αρχή μιας καταστροφικής πορείας. Είναι βέβαιο ότι θα έρθουν και άλλα μέτρα» εκτίμησε ο βουλευτής του ΑΚΕΛ κ. Γιώργος Λουκαϊδης.
«Πέρα από τα επώδυνα μέτρα που ψηφίστηκαν, θα έρθουν και άλλα» υποστήριξε ο βουλευτής της ΕΔΕΚ κ. Γιώργος Βαρνάβα, συμπληρώνοντας πως τόσο το σπάσιμο της Λαϊκής σε καλή και κακή τράπεζα, όσο και η επιβολή νέων σκληρών μέτρων από την τρόικα, θα ερχόταν ακόμη και αν η κυπριακή Βουλή είχε ψηφίσει τις αποφάσεις του Eurogroup, από την πρώτη κιόλας μέρα.
Οι διαρθρωτικές αδυναμίες
Σύμφωνα με τοπικούς οικονομικούς παράγοντες, η Κύπρος καλείται να αλλάξει το οικονομικό της μοντέλο μέσα σε μία ημέρα και αυτό δεν μπορεί παρά να προκαλέσει σημαντικές αναταράξεις.
Και πέρα από το γεγονός ότι η οικονομία θα πρέπει να «ξεχάσει» τον έναν από τους δύο αναπτυξιακούς τους πυλώνες (ο άλλος είναι ο τουριστικός), η Κύπρος καλείται να «παλέψει» σήμερα και απέναντι στις μακροπρόθεσμες και δομικές της αδυναμίες, που είναι:
Πρώτον, το πολύ υψηλό ύψος των δανειστικών επιτοκίων, που υπήρχαν και πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Τα σημερινά επιτόκια χορηγήσεων (που πιθανότατα θα αυξηθούν περαιτέρω) είναι υπερδιπλάσια από αυτά της Ευρωζώνης.
Δεύτερον, το ιδιαίτερα μεγάλο ενεργειακό κόστος, το οποίο «πριονίζει» την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων.
Τρίτον, την υψηλή έκθεση (μεγαλύτερη σε σχέση με την Ελλάδα) των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στον τραπεζικό δανεισμό.
Τέταρτον, τη «φούσκα» του πολυέξοδου δημοσιονομικού τομέα, η οποία μέχρι σήμερα καλυπτόταν από τα υψηλά κρατικά έσοδα που προέκυπταν από τον τομέα των τομέα των διεθνών εργασιών.
Οι άμεσες επιπτώσεις
• Περίπου τα μισά νοικοκυριά της Κύπρου κατέχουν μετοχές των τριών μεγάλων κυπριακών τραπεζών. Όπως δείχνουν τα πράγματα, η αξία των τίτλων της Λαϊκής θα μηδενιστεί και των άλλων δύο τραπεζικών τίτλων θα μειωθεί δραστικά.
• Στην Κύπρο δεν υπάρχει ο θεσμός των αμοιβαίων κεφαλαίων, ωστόσο μεγάλη έκταση έχουν πάρει τα ασφαλιστικά προγράμματα τύπου unit linked, οι αποδόσεις των οποίων επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία των τραπεζικών μετοχών. Πλήγμα φυσικά θα υπάρξει και για τις ασφαλιστικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους γενικούς κλάδους.
• Οι εκδόσεις των ομολογιών των δύο μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων της Κύπρου υπερβαίνουν τα 500 εκατ. ευρώ (ποσό πολύ μεγάλο για τα τοπικά δεδομένα). Υψηλό ποσοστό αυτών κατέχονται από Κύπριους πολίτες.
• Το «κούρεμα» των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες θα προκαλέσει παρενέργειες τόσο στην κατανάλωση των νοικοκυριών, όσο και στην ικανότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων να αποπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες.
Οι έμμεσες επιπτώσεις
• Από την Τρίτη ξεκινά μια περίοδος έντονης στενότητας στη ρευστότητα της πραγματικής οικονομίας, καθώς οι νέες χορηγήσεις θα «παγώσουν» και η δυνατότητα πρόσβασης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στις -κουρεμένες έστω- τραπεζικές τους καταθέσεις θα είναι πολύ περιορισμένη. Υπάρχει ο φόβος μάλιστα, πως θα υπάρξουν περιπτώσεις όπου οι τράπεζες θα ανακαλέσουν μονομερώς κάποιες δανειακές συμβάσεις. Η μειωμένη ρευστότητα θα οδηγήσει σε χαμηλότερο ΑΕΠ και σε αύξηση των επισφαλειών σε ολόκληρη την οικονομία.
• Παράγοντες της κυπριακής αγοράς φοβούνται δραστική υποχώρηση των τιμών και των ενοικίων στην κτηματαγορά. Ήδη οι εκπρόσωποι των επιχειρηματιών έχουν καταστήσει απαραίτητη προϋπόθεση τη μείωση των ενοικίων προκειμένου οι εταιρείες να μπορέσουν να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα. Επιπλέον, αναμένεται έντονη συρρίκνωση των τραπεζικών καταστημάτων, άρα και το «άδειασμα» πολλών εμπορικών κτιρίων σε κεντρικά σημεία των μεγάλων πόλεων.
• Κοινή πεποίθηση είναι πως η επιβάρυνση των καταθέσεων δεν θα υποκαταστήσει οριζόντια μέτρα σε μισθούς και συντάξεις, αλλά θα αποτελέσει τον προπομπό τους. Όλα δείχνουν πως η χώρα μπαίνει στον φαύλο κύκλο ελλειμμάτων-ύφεσης στον οποίον βρίσκεται η Ελλάδα από το 2010.
• Αναμφίβολα, μετά τις τελευταίες εξελίξεις οι διεθνείς εργασίες (international business) της Κύπρου θα μπουν σε μια έντονα πτωτική πορεία. Οι άμεσα απασχολούμενοι σε τέτοιες θέσεις (ορκωτοί λογιστές, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, κρατικοί λειτουργοί, τραπεζικοί υπάλληλοι) ανέρχονται σήμερα σε αρκετές δεκάδες χιλιάδες σε έναν πληθυσμό της τάξεως των 750.000 κατοίκων.
Πέραν όμως αυτών των θέσεων που θα τεθούν σε κίνδυνο, θα προκύψουν και μεγάλες έμμεσες παρενέργειες στις μεταφορές, στον τουρισμό, στα ακίνητα, στον τζίρο των εμπορικών καταστημάτων, γενικότερα. Και αυτό, γιατί οι υπεύθυνοι των ξένων εταιρειών που χρησιμοποιούσαν ως έδρα την Κύπρο, την επισκέπτονταν αρκετές φορές τον χρόνο, προκαλώντας ζήτηση για μεταφορές, για διασκέδαση, για ξενοδοχειακές και λοιπές υπηρεσίες. Αρκετοί από αυτούς μάλιστα, είχαν προχωρήσει και σε αγορές κατοικιών/Του Στέφανου Κοτζαμάνη
.
