Όπως αναφέρει, πρώτον, οι μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες των... τελευταίων τριών 10ετιών (των υπέρμετρα διογκωμένων και συνεχώς αυξανόμενων ελλειμμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας) έχουν αντιμετωπιστεί ριζικά και δεν θεωρούνται πλέον ανυπέρβλητα χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας.
Όπως τώρα γίνεται αποδεκτό και από την Τρόικα, το 2013 η Ελλάδα πέτυχε πρωτογενές πλεόνασμα στη γενική κυβέρνηση (ΓΚ) το οποίο υπερέβη κατά πολύ (with a substantial margin) τους στόχους που είχαν τεθεί, ενώ παράλληλα σημείωσε αντιστοίχου περίπου μεγέθους πλεόνασμα στo εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Είναι αξιοσημείωτο, ότι σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Κυβέρνησης το πρωτογενές πλεόνασμα το 2013 μπορεί να διαμορφωθεί τελικά στα επίπεδα των € 2,9 δισ. (1,6% του ΑΕΠ), δηλαδή πολύ πιο πάνω ακόμη και από τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις.
Επίσης, η Τρόικα εκτιμά σήμερα ότι και οι στόχοι της δημοσιονομικής προσαρμογής το 2014 (πρωτογενές πλεόνασμα στη ΓΚ 1,6% του ΑΕΠ) θα επιτευχθούν. Τέλος, είναι επίσης πολύ σημαντικό το ότι η Τρόικα αποδέχεται τώρα την αποφασιστικότητα της Κυβέρνησης για την συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος προσαρμογής όπως έχει ήδη σχεδιαστεί και κατά το 2015, για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στη ΓΚ ύψους 3,0% του ΑΕΠ στο έτος αυτό. Η εντυπωσιακά ικανοποιητική εκτέλεση του Π2013 απέτρεψε, προφανώς, κάθε σκέψη για προσδιορισμό από τώρα νέων μέτρων για την κάλυψη υποτιθέμενων δημοσιονομικών κενών το 2015-2016.
Δεύτερον, μετά από 6 χρόνια μεγάλης πτώσης του ΑΕΠ, η χώρα αιφνιδιάζει τώρα θετικά τους αναλυτές και τους δανειστές επιτυγχάνοντας ρυθμό ανάπτυξης που υπερβαίνει τις προσδοκίες τους. Η σημειωθείσα μεγαλύτερη του αναμενομένου αποκλιμάκωση του ρυθμού μείωσης του πραγματικού ΑΕΠ, από -7,0% το 2012, σε -3,85% το 2013 (-2,3% στο 4ο 3μηνο.2013), ενισχύει ουσιαστικά τις προοπτικές που υπάρχουν για είσοδο της χώρας σε θετική αναπτυξιακή πορεία από το 2014. Η πορεία αυτή θα επιτευχθεί με ένα παραγωγικό υπόδειγμα που θα στηρίζεται στα σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στην ανακτημένη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας και όχι στη συνεχή ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και των εισοδημάτων με ξένο δανεισμό, όπως συνέβαινε πριν από την δημοσιονομική εκτροπή του 2009. Έχει πράγματι αποκατασταθεί σε σημαντικό βαθμό η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας κυρίως με τις διαρθρωτικές αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντος και εργασίας που έλαβαν χώρα στα 4-έτη της υλοποίησης του Προγράμματος Προσαρμογής.
Ειδικότερα, η προοπτική για θετικό πρόσημο στο ρυθμό ανάπτυξης από το 1ο 3μηνο του 2014 και για την επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης άνω του 1,0% για το 2014 ως σύνολο, φαίνεται τώρα περισσότερο ισχυρή με βάση και τις ακόλουθες εξελίξεις:
(α) Στην πραγματική οικονομία σημειώνονται: (i) Τάσεις σημαντικής επιβράδυνσης της πτωτικής πορείας της ιδιωτικής κατανάλωσης όπως αυτό προκύπτει από την εξέλιξη των λιανικών πωλήσεων (4ο 3μηνο 2013: -2,4%, 4ο 3μηνο 2012: -13.7%) και από την ουσιαστική σταθεροποίηση (σε πολύ χαμηλά επίπεδα) της ιδιωτικής κατανάλωσης (4ο 3μηνο.2013: -0,2%, 3ο 3μηνο.2013: -7,8%, 4ο 3μηνο 2012: -9,6%). Επιπλέον σημειώνεται η αύξηση σε ετήσια βάση των πωλήσεων αυτοκινήτων τόσο στο 4ο 3μηνο.2013, όσο και στο 1ο 2μηνο.2014. (ii) Η αξιοσημείωτη ανάκαμψη του κύκλου εργασιών στον τουρισμό στο 4ο 3μηνο 2013, όπου σημειώθηκε αύξηση κατά +35,9% (4ο 3μηνο.2012: -21,7%).
Η ανάκαμψη αυτή συνεχίζεται και στο 1ο 3μηνο του 2014, όπου οι αφίξεις ξένων τουριστών ήταν σημαντικά αυξημένες κατά 28,8% στο 2μηνο Ιαν.-Φεβρ.2014 (1ο 2μηνο.2012 -10,1%). Συνολικά, οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό ήταν αυξημένες κατά 14,9% το 2013, έναντι της ελάχιστης πτώσης τους κατά -0,6% το 2012. (iii) Οι πρώτες ενδείξεις σταθεροποίησης στην αγορά ακινήτων, όπου σημειώθηκε κάποια σταθεροποίηση (σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα) του όγκου των εκδοθεισών αδειών οικοδομών στο 4ο 3μηνο 2013, με αύξησή τους κατά 2,2%, έναντι της πτώσης τους κατά -44,1% στο 4ο 3μηνο 2012. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε οικοδομές σημείωσαν ρεκόρ πτώσης κατά -40,4% στο 4ο 3μηνο.2013 (-37,3% το 2013 ως σύνολο). (iv) Η σταθεροποίηση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας, όπου σημειώνεται η αύξησή της κατά 1,0% τον Ιαν.2014, μετά την πτώση της κατά -2,0% τον Ιαν.2013. Ειδικότερα σημειώνεται η αύξηση της παραγωγής στον σημαντικό κλάδο των τροφίμων κατά 1,2% τον Ιαν.2014, μετά την αύξησή της κατά 2,4% τον Ιαν.2013. Επίσης, σημειώνεται η αύξηση της παραγωγής τον Ιαν.2014 στους κλάδους των χημικών προϊόντων (+6,3), των βασικών φαρμακευτικών προϊόντων (+3,7%), στα προϊόντα από ελαστική και πλαστική ύλη (+4,3%), στα βασικά μέταλλα (+8,4%), στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και ηλεκτρονικά και οπτικά προϊόντα (+131,6%), στα μηχανήματα και είδη εξοπλισμού (+26,1%), στα μηχανοκίνητα οχήματα (+269,7%), στον λοιπό εξοπλισμό μεταφορών (+2,5%), στα έπιπλα (+14,3%), στην επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού (+16,2%). Από την άλλη πλευρά μεγάλη πτώση σημειώθηκε τον Ιαν.2014 στην παραγωγή των παραδοσιακών κλάδων της κλωστοϋφαντουργίας, των ειδών ένδυσης και των υποδημάτων, καθώς και στους κλάδους του καπνού (-20,9%) και των μη μεταλλικών ορυκτών (Ιαν.2014: -8,1%, Ιαν.2013: +38,4%). (v) Στον τομέα της απασχόλησης σημειώνεται η αύξηση της εξαρτημένης (μισθωτής) απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα ακόμη και στους χειμερινούς μήνες του 2014, κατά +26,31 χιλ. στο 2μηνο Ιαν-Φεβ.2014, έναντι -17,8 χιλ. στο 2μηνο Ιαν-Φεβ.2013.
β) Στο τομέα της αποκατάστασης της επενδυτικής, επιχειρηματικής και καταναλωτικής εμπιστοσύνης στην ελληνικής οικονομία, όπως προκύπτει: (i) από τις αντιδράσεις του διεθνούς επενδυτικού κοινού στις προσπάθειες αναζήτησης κεφαλαίων ή δανεισμού από τις ελληνικές τράπεζες, (ιι) από την μεγάλη πτώση των επιτοκίων των ελληνικών κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, (iii) από την εντυπωσιακή πορεία αύξησης των τιμών των μετοχών στο ελληνικό χρηματιστήριο με αξιοσημείωτο όγκο συναλλαγών και (iv) από την αξιοσημείωτη βελτίωση του δείκτη οικονομικού κλίματος που καταρτίζεται από το ΙΟΒΕ και δημοσιεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο 94,8 τον Φεβ.2014, από 92,6 τον Ιαν.2014 και από 85,8 τον Ιαν.2013.
Ομόλογα
Ειδικότερα, όσον αφορά την επιστροφή της επενδυτικής εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία, αυτή αντικατοπτρίζεται και στην πορεία των περιθωρίων απόδοσης των ελληνικών 10ετών κρατικών ομολόγων έναντι των αντίστοιχων γερμανικών που τώρα κινούνται στην περιοχή των 505-520 μονάδων βάσης, πολύ κοντά στα επίπεδα του Απριλίου του 2010 και πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τις 1000 μονάδες που διαμορφώνονταν ένα χρόνο πριν.
Παράλληλα, συνεχίζονται οι ανακοινώσεις μεγάλων ξένων πολυεθνικών εταιριών για εγκατάσταση στην Ελλάδα μέρους της παραγωγικής τους διαδικασίας, ή κέντρων διανομής και πωλήσεων προϊόντων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Είναι ενδεικτικό ότι μια σειρά σημαντικών διαγωνισμών αποκρατικοποιήσεων βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη, μεταξύ άλλων τα τέσσερα περιφερειακά αεροδρόμια, η πρώτη ομάδα από τις τέσσερεις προς αποκρατικοποίηση μαρίνες και οι εταιρείες Τραινοσέ και Rosco.
Θετική εξέλιξη αποτελεί η είσοδος σε τελικό στάδιο ολοκλήρωσης της διαδικασίας αποκρατικοποίησης για την αξιοποίηση και ανάπλαση της έκτασης του πρώην αεροδρομίου των Αθηνών. Σχετικά, σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ (βλέπε εδάφιο «πραγματική οικονομία»), η αξιοποίηση του Ελληνικού, για το οποίο η κατασκευαστική περίοδος αναμένεται να επεκταθεί από το 2014 έως το 2025, θα δημιουργήσει σταδιακά 35.000 θέσεις εργασίας ενώ το ΑΕΠ της χώρας στο τέλος της περιόδου κατασκευής του έργου θα είναι κατά +1,2% υψηλότερο από αυτό που θα ήταν χωρίς την αξιοποίηση της περιοχής.
Παράλληλα, υπογράφηκε αυτήν την εβδομάδα συμφωνία μεταξύ της εταιρίας τηλεπικοινωνιών ΖΤΕ, ενός από τους πέντε μεγαλύτερους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους παγκοσμίως και της Cosco, για τη χρήση των εγκαταστάσεων του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά ως διαμετακομιστικού κέντρου για τα προϊόντα της μεγάλης αυτής κινεζικής εταιρίας. Τα προϊόντα της ΖΤΕ θα προωθούνται, μέσω του λιμανιού του Πειραιά, σε 12 σημαντικές αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η συγκεκριμένη συμφωνία αναμένεται να δημιουργήσει 600 νέες θέσεις εργασίας μέχρι την ολοκλήρωσή της. Γενικότερα, η παρατηρούμενη επιτάχυνση των αποκρατικοποιήσεων δείχνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στην ελληνική οικονομία.
Τέλος, η άνοδος της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, όπως συχνά έχουμε αναδείξει σε αυτό το δελτίο, έχει καλύψει πλήρως της απώλειες ανταγωνιστικότητας της περιόδου 2000-2009. Η οικονομική εξωστρέφεια της χώρας έχει σημαντικά βελτιωθεί με το μερίδιο των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στο ΑΕΠ να ανέρχεται στο 26,9% το 2013, από μόλις 20,1% το 2009 και η προοπτική είναι να ανέλθει στο 28,0% το 2015 και άνω του 30% του ΑΕΠ από το 2018. Το μερίδιο, μάλιστα, των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στις χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει σχεδόν διπλασιαστεί ενώ το μερίδιο της χώρας στο παγκόσμιο εμπόριο αναμένεται επίσης να ανέλθει ουσιαστικά στα επόμενα έτη σε συνδυασμό με την ανάκαμψη και της ελληνικής οικονομίας.
Μετά την επιτευχθείσα συμφωνία με την Τρόικα για τη συνέχιση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων,το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας εισέρχεται σε μια νέα φάση, στην οποία μεγάλη έμφαση δίδεται αφενός στην εξασφάλιση της ανάκαμψης και της υγιούς ανάπτυξης της οικονομίας και, αφετέρου, στην έναρξη της διαδικασίας αποκατάστασης των αρνητικών επιπτώσεων και των ενδεχόμενων υπέρμετρων επιβαρύνσεων που επιβλήθηκαν σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού στην περίοδο της προσαρμογής.
Αξιοσημείωτα στοιχεία της συμφωνίας είναι η διανομή μέρους του πρωτογενούς πλεονάσματος, ύψους έως € 525 εκατ. για την οικονομική ενίσχυση των ενστόλων, των χαμηλοσυνταξιούχων, των ανέργων, των αστέγων, καθώς και των οικογενειών που λαμβάνουν οικογενειακά επιδόματα. Επίσης, ένα σημαντικό μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος (εκτιμώμενου ύψους € 700 εκατ.) θα διατεθεί για την αντιστάθμιση των απωλειών στα κρατικά έσοδα από τη μείωση των εισφορών στα ασφαλιστικά ταμεία κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες για τους εργοδότες και κατά 1,0 π.μ. για τους εργαζόμενους. Το μέτρο αυτό έχει πολύ σημαντικό αναπτυξιακό χαρακτήρα και θα συμβάλλει ουσιαστικά στην αύξηση της απασχόλησης και στη μείωση της ανεργίας από το 2014 και στα επόμενα έτη. Τέλος, ένα σημαντικό μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος, ύψους € 1,0 δις θα χρησιμοποιηθεί για την πληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα χωρίς αυτό να συνεπάγεται αύξηση του δημοσίου χρέους.
Μετά την συμφωνία με την Τρόικα, αναμένεται η έγκρισή της από την Ελληνική Βουλή προκειμένου να αποφασιστεί από το Eurogroup και από το ΔΝΤ η εκταμίευση της δόσης της χρηματοδοτικής ενίσχυσης της χώρας, ύψους € 11,8 δις, που θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση των σημαντικών δανειακών υποχρεώσεών της τον Μάιο και τον Ιούνιο 2014. Μέσα στον Απρίλιο θα επισημοποιηθεί από τη Eurostat και το πρωτογενές πλεόνασμα του 2013. Επίσης, εντός του Απριλίου αναμένεται η υποβολή των σχεδίων ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών με βάση τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους που θα καταθέσουν στην ελληνική εποπτική αρχή εξασφαλίζοντας την ευστάθειά τους ακόμη και σε συνθήκες πρόσθετων μελλοντικών ζημιών σε περίπτωση ακραίως αρνητικών οικονομικών εξελίξεων στα επόμενα έτη, όπως εκτίμησαν η 2η Διαγνωστική Μελέτη της BlackRock και η Τράπεζα της Ελλάδος.
Βέβαια, η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς ήδη έχουν ανακοινώσει την προσφυγή τους στις αγορές για άντληση ιδίων κεφαλαίων ύψους € 1,2 δις και € 1,7 δις αντίστοιχα, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν όχι μόνο για την κάλυψη των κεφαλαιακών αναγκών που προέκυψαν από την Διαγνωστική Μελέτη της BlackRock που προαναφέρθηκε, αλλά και για την εξαγορά των προνομιούχων μετοχών τους που είχαν αγοραστεί από το ελληνικό δημόσιο το 2009.
Η χώρα λοιπόν βρίσκεται σε ένα νέο σταυροδρόμι με πολύ ευνοϊκές προοπτικές αυτή τη φορά, αν βέβαια εκμεταλλευτεί τη θετική αυτή συγκυρία, που προέκυψε, ασφαλώς, ως αποτελέσματα σημαντικών των θυσιών του ελληνικού λαού. Αναμένεται ότι οι νέες προκλήσεις θα αντιμετωπιστούν με αποφασιστικότητα και με εμπιστοσύνη στις πραγματικές δυνατότητες ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Ειδικότερα, υπάρχουν τώρα ευνοϊκές προοπτικές για την αξιοποίηση της αυξημένης εμπιστοσύνης προς την ελληνική οικονομία και το ενδιαφέρον των επενδυτών να επενδύσουν σε ελληνικά χρηματοοικονομικά μέσα. Αυτή η αξιοποίηση μπορεί να γίνει με έγκαιρη έξοδο και του ελληνικού Δημοσίου στις αγορές για άντληση κεφαλαίων και για ακύρωση κάθε εκτίμησης περί χρηματοδοτικών κενών για τη χώρα το 2014-2015.
Επιπλέον, αναμένεται η αξιοποίηση του ισχυρού διαπραγματευτικού όπλου της κυβέρνησης, δηλαδή του αναπάντεχα υψηλού εκτιμώμενου πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013, για έναρξη της συζήτησης στο Eurogroup για την περαιτέρω ελάφρυνση του ελληνικού χρέους σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012.
Τέλος, αναμένεται και η αναβάθμιση του συστήματος κοινωνικής προστασίας, όπως επισημαίνει σε πρόσφατη μελέτη του και ο ΟΟΣΑ (βλέπε εδάφιο «πραγματική οικονομία»), έτσι ώστε να θεραπευθούν τα προβλήματα που προκάλεσε η οικονομική κρίση στον κοινωνικό ιστό. Αυτή η αναβάθμιση θα πρέπει να προσανατολιστεί στην ανάπτυξη σύγχρονων τεχνικών διοίκησης στην ελληνική κρατική μηχανή και όχι σε πρακτικές μη αποδοτικής διάθεσης πόρων, όπως σε μεγάλο βαθμό συνέβαινε στο παρελθόν
