Όταν η έλλειψη πληροφοριών αφήνει ένα πραγματικό κενό μετά από ένα προβεβλημένο γεγονός, οι συνωμοσιολόγοι σπεύδουν να το καλύψουν. Στην περίπτωση της πτήσης MH370 της Malaysia Airlines, υπάρχουν θεωρίες σχετικά εύλογες (όπως η αεροπειρατεία, ή η βόμβα) έως παράλογες (όπως η απαγωγή από εξωγήινους ή ότι έγινε αόρατο χάρη στην προηγμένη τεχνολογία).
- Είμαστε επιρρεπείς στο να βλέπουμε την πρόθεση παρά το ατύχημα στο ανεξήγητο. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Ο... ψυχολόγος Rob Brotherton, που ασχολείται με θεωρίες συνωμοσίας, μαζί με τους συναδέλφους του Chris French και Christopher Thresher-Andrews από το Goldsmiths, University of London, θέλησαν να διαπιστώσουν πόσοι άνθρωποι είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι παίζεται κάποιο βρώμικο παιχνίδι. Ρωτήσαμε πάνω από 400 άτομα να αξιολογήσουν έξι πιθανά σενάρια για την εξαφάνιση του τζετ - τρία σχετικά με ατύχημα και τρία συνωμοτικά - από το περισσότερο, στο λιγότερο πειστικό.
Το πιο δημοφιλές σενάριο δεν περιελάμβανε καμία συνωμοσία: οι μισοί από τους ερωτηθέντες θεώρησαν την τυχαία συντριβή ως το πιο πιθανό. Ωστόσο, το ένα πέμπτο σχεδόν πίστευε ότι μια αεροπειρατεία είναι το πιο πιθανό σενάριο, η δεύτερη πιο δημοφιλής επιλογή.
Μια συντριβή που οφείλεται σε λάθος του πιλότου ήρθε τρίτη, προτιμήθηκε από το 14 τοις εκατό. Μια πιο αλλόκοτη ιδέα - ότι η εξαφάνιση είχε ενορχηστρωθεί κρυφά από τις κυβερνήσεις της Κίνας, της Μαλαισίας ή των ΗΠΑ- προτιμήθηκε από λιγότερο από το 7 τοις εκατό. Τέλος, μόλις πάνω από το 5 τοις εκατό κατέταξε μια αυθόρμητη έκρηξη ως την πιο αξιόπιστη εξήγηση και ένας παρόμοιο αριθμός είπε ότι μια τρομοκρατική βομβιστική επίθεση είναι το πιο πιθανό.
Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι θεωρίες συνωμοσίας είναι λάθος. Το θέμα είναι ότι κανείς δεν έχει αρκετές πληροφορίες για να πει κάτι με βεβαιότητα. Οι άνθρωποι βασίζουν τις εικασίες τους στην κοσμοθεωρία τους.
Κοσμοϊστορικά γεγονότα
Οι ψυχολόγοι υποθέτουν ότι ένας λόγος που τόσοι πολλοί σκέφτονται με αυτόν τον τρόπο είναι επειδή είμαστε όλοι προκατειλημμένοι για να βλέπουμε τα διφορούμενα γεγονότα ως προϊόν της πρόθεσης κάποιου και όχι ως απλό ατύχημα. Επιπλέον, όταν κάτι έχει κοσμοϊστορικές συνέπειες θα είναι και πάλι πιο πιθανό να το θεωρούμε ως αποτέλεσμα κάτι εξίσου κοσμοϊστορικού, όπως μια συνωμοσία. Γι 'αυτό ίσως οι πιο επιτυχημένες θεωρίες συνωμοσίας αφορούν ιστορικά, συχνά συγκλονιστικά γεγονότα – όπως η εκτέλεση του JFK, ο θάνατος της πριγκίπισσας Νταϊάνα και η 9/ 11.
Μια μελέτη του 2010, της Anna Ebel-Lam από το Queen's University στο Οντάριο, απέδειξε τη συλλογιστική αυτή στο πλαίσιο ενός αεροπορικού δυστυχήματος. Οι ερευνητές επινόησαν μια ιστορία στην οποία υπήρξε μια έκρηξη στο αεροπλάνο.
Ο πιλότος αγωνίστηκε να διατηρήσει τον έλεγχο και να κάνει αναγκαστική προσγείωση, αλλά το αεροσκάφος συνετρίβη και σκοτώθηκαν όλοι οι επιβαίνοντες. Οι άνθρωποι που διάβασαν αυτή την ιστορία είχαν την τάση να υποθέσουν ότι η έκρηξη ήταν το αποτέλεσμα μιας τρομοκρατικής επίθεσης ή ενδημικά αμέλειας.
Ωστόσο, μια άλλη ομάδα άκουσε ένα διαφορετικό τέλος στην ιστορία. Οι περισσότερες λεπτομέρειες - η έκρηξη, η προσπάθεια του χειριστή να ελέγξει το κατεστραμμένο αεροπλάνο – παρέμειναν οι ίδιες. Η μόνη διαφορά ήταν ότι ο πιλότος προσγείωσε με επιτυχία το αεροσκάφος. Αυτή η ομάδα είχε την τάση να δικαιολογήσει την έκρηξη βάσει μιας πιο κοσμικής αιτίας, όπως μια ηλεκτρική δυσλειτουργία. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι θεωρίες συνωμοσίας για την MH370 έχουν εξαπλωθεί τόσο γρήγορα.
Οι θεωρίες συνωμοσίας φαίνεται πως είναι ένα αναπόφευκτο χαρακτηριστικό του πώς λειτουργεί μερικές φορές το μυαλό μας.
Πηγή: newscientist.com
