- Οι σύμβουλοι Επικρατείας υπογραμμίζουν ότι η παράταση των προθεσμιών παραγραφής που επήλθαν με νόμους, αντιβαίνει στις αρχές της ασφάλειας δικαίου και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου που επιβάλλουν τη σαφή διατύπωση των κανόνων δικαίου.
Με αφορμή την παραγραφή του προστίμου των 375.329,08 ευρώ που έχει επιβληθεί στον... τέως αντιπρόεδρο της Βουλής Αλέξη Μητρόπουλο, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, βάζει «φρένο» στην τακτική του υπουργείου Οικονομικών να παρατείνει συνεχώς και αλόγιστα τον χρόνο παραγραφής των φορολογικών παραβάσεων, αφετέρου ευνοούνται χιλιάδες φορολογούμενοι πολίτες οι οποίοι έχουν δεχθεί φορολογικούς ελέγχους (είτε επειδή περιλαμβάνονται τα ονόματά τους σε διάφορες «λίστες», είτε ξέχασαν να δηλώσουν κάποιο εισόδημά τους) και τους έχουν επιβληθεί ήδη υψηλά πρόστιμα. Αντίθετα ζημιώνεται το ελληνικό δημόσιο καθώς δεν μπορεί να εισπράξει φόρο και πρόστιμα, λόγω των φορολογικών παραβάσεων.
Η περίπτωση Μητρόπουλου
Ο κ. Μητρόπουλος είχε προσφύγει στο ΣτΕ και ζητούσε να αναιρεθούν δύο αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου (677/2015 και 3792/2015) με τις οποίες είχε απορριφθεί η προσφυγή του κατά της υπ' αριθμ. 482/2013 πράξης του προϊσταμένου της Δ΄ Δ.Ο.Υ. Αθηνών με την οποία του επιβλήθηκε το επίμαχο πρόστιμο των 375.329,08 ευρώ για παράβαση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων κατά το έτος 1999.
Κατ' αρχάς, το πρόστιμο ανερχόταν σε 942.136,60 ευρώ, αλλά με απόφαση της επιτροπής διοικητικής επίλυσης φορολογικών διαφορών του άρθρου 70Α του ν. 2238/94, το πρόστιμο περιορίσθηκε στο ποσό των 375.329,08 ευρώ.
Το Β' Τμήμα του ΣτΕ, με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Ειρήνη Σάρπ και εισηγήτρια την πάρεδρο Κωνσταντίνα Λαζαράκη, εξέδωσαν την υπ' αριθμ. 1623/2016 απόφασή του, με την οποία κρίθηκε ότι οι δύο εν λόγω Εφετειακές αποφάσεις έκριναν μη νομίμως για την 10ετή παραγραφή που παρατάθηκε, αρχικά με το νόμο 3888/2010 και περαιτέρω με τους νόμους 4002/2011 και 4098/2012.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας υπογραμμίζουν ότι η παράταση των προθεσμιών παραγραφής που επήλθαν με τους επίμαχους νόμους, αντιβαίνει στις αρχές της ασφάλειας δικαίου και της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου που επιβάλλουν τη σαφή διατύπωση των κανόνων δικαίου.
Η λογική της απόφασης του ΣτΕ
Ειδικότερα, μεταξύ των άλλων, η επίμαχη απόφαση του ΣτΕ, αναφέρει κατ΄ αρχάς, ότι «δεν εμποδίζεται η φορολογική αρχή, έχοντας διενεργήσει στο παρελθόν έλεγχο στα βιβλία και στοιχεία του επιτηδευματία για ορισμένη χρήση (και έχοντας ακόμη εκδώσει και πράξη επιβολής προστίμου για παραβάσεις που διαπιστώθηκαν κατά τη χρήση αυτή), να επανέλθει και ανεξάρτητα από την οριστικοποίηση της φορολογικής εγγραφής στις προβλεπόμενες φορολογίες, να διενεργήσει επαναληπτικό έλεγχο των βιβλίων και στοιχείων για την ίδια χρήση και ακολούθως να εκδώσει (και άλλη) πράξη επιβολής προστίμου για άλλες παραβάσεις που τυχόν διαπιστώνονται κατά τον έλεγχο αυτό».
Στην συνέχεια το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, υπογραμμίζει: «Η αρχή της ασφάλειας δικαίου, η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και ιδίως από τις διατάξεις των άρθρων 2 παρ.1 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος και ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, επιβάλλει, ιδίως, τη σαφήνεια και την προβλέψιμη εφαρμογή των διατάξεων και πρέπει να τηρείται με ιδιαίτερη αυστηρότητα, όταν πρόκειται για διατάξεις που μπορούν να έχουν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στους ενδιαφερόμενους. Η ως άνω θεμελιώδης αρχή απαιτεί η κατάσταση του φορολογουμένου, όσον αφορά την εκ μέρους του τήρηση των κανόνων της φορολογικής νομοθεσίας, να μην μπορεί να τίθεται επ΄ αόριστον εν αμφιβόλω».
Και συνεχίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας: «Συνακόλουθα, για τον καταλογισμό παραβάσεων των κανόνων της φορολογικής νομοθεσίας και περαιτέρω για την επιβολή στον παραβάτη σχετικών κυρώσεων, όπως τα πρόστιμα για παραβάσεις των διατάξεων του ΚΒΣ, απαιτείται να εφαρμόζεται προθεσμία παραγραφής, η οποία προκειμένου να εκπληρώνει τη συνιστάμενη στη διασφάλιση της ως άνω αρχής λειτουργίας της, πρέπει να ορίζεται εκ των προτέρων και να είναι επαρκώς προβλέψιμη από τον ενδιαφερόμενο, δύναται δε, κατ΄ εξαίρεση -υπό τον όρο της συνδρομής ειδικώς τεκμηριωμένων περιστάσεων- οποία είναι στενώς ερμηνευτέα, να παραταθεί.
Η παραγραφή αυτή πρέπει, επίσης, να έχει συνολικά εύλογη διάρκεια, δηλαδή να συνάδει προς την αρχή της αναλογικότητας, ώστε αφενός να επιτρέπει τον αποτελεσματικό έλεγχο της εκ μέρους των φορολογουμένων τήρησης των φορολογικών τους υποχρεώσεων, χωρίς όμως να ενθαρρύνει απραξία των φορολογικών αρχών και αφετέρου να μην αφήνει τους μέν φορολογουμένους έκθετους σε μακρά περίοδο ανασφάλειας δικαίου -που αποτελεί παράγοντα αποτρεπτικό για την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων με δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη, γενικότερα, και της εθνικής οικονομίας- και στον κίνδυνο να μην είναι πλέον σε θέση, μετά την παρέλευση μακρού χρόνου από το γεγονός που γεννά τη φορολογική υποχρέωση και την κτήση του διαφυγόντος τη φορολογία περιουσιακού οφέλους, να αμυνθούν προσηκόντως έναντι σχετικού ελέγχου, το δε Δημόσιο έκθετο στον κίνδυνο αδυναμίας είσπραξης τυχόν βεβαιουμένων ποσών προστίμων».
Ως προς την περίπτωση του κ. Μητρόπουλου, οι σύμβουλοι Επικρατείας, επισημαίνουν ότι «μπορούσε η φορολογική αρχή να εκδώσει και κοινοποιήσει πράξη επιβολής προστίμου για παραβάσεις του ΚΒΣ, διαπιστούμενες από συμπληρωματικά στοιχεία που περιήλθαν σε γνώση της μετά την πάροδο πενταετίας από το τέλος της διαχειριστικής περιόδου(2000) που έπεται εκείνης στην οποία αφορά η αποδοθείσα στον κ. Μητρόπουλο παράβαση (1999), εντός δεκαετίας από το τέλος της ανωτέρω διαχειριστικής περιόδου (2000), συμπληρούμενης στις 31.12.2010».
Τέλος, το ΣτΕ αναίρεσε τις δύο εφετειακές αποφάσεις που αφορούσαν τον πρώην αντιπρόεδρο της Βουλής και ακυρώνει την από 17.12.2913 απόφαση της επιτροπής διοικητικής επίλυσης φορολογικών διαφορών σχετικά με το επίμαχο πρόστιμο.
