- Εκνευρισμό και αμηχανία προκαλεί στην κυβέρνηση το νέο φαινόμενο στην τουρκική εξωτερική πολιτική, με την αμφισβήτηση της συνθήκης της Λωζάνης και τις προκλητικές δηλώσεις για την κυριότητα νησιών του Αιγαίου.
Μέγαρο Μαξίμου και... Υπουργείο Εξωτερικών επιλέγουν την εύκολη και συνήθη ερμηνεία περί «εξαγωγής των εσωτερικών πολιτικών προβλημάτων» προς την πλευρά του Αιγαίου, όμως η επιμονή, η ένταση και το εύρος της νέας τακτικής εκ μέρους της Άγκυρας απαιτούν, όπως λένε έμπειροι παράγοντες, μία πιο ενδελεχή, βαθιά και αποφασιστική προσέγγιση.
Η κυβέρνηση δείχνει έτσι κι αλλιώς αιφνιδιασμένη από τις κινήσεις της Τουρκίας. Στις αρχικές δηλώσεις Ερντογάν για την συνθήκη της Λωζάνης απάντησε μέσω διαρροών και πέρασε μία ολόκληρη μέρα για να αποφασιστεί η σύγκλιση του ΚΥΣΕΑ, ώστε να δοθεί απάντηση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα.
Η επίμαχη δήλωση Ερντογάν
Στην ανακοίνωση του υπουργείου ΥΠΕΞ με την οποία για πρώτη φορά η τουρκική διπλωματία θέτει θέμα κυριότητας σε νησίδες του Αιγαίου, ισχυριζόμενη ότι για το θέμα των λεγόμενων γκρίζων ζωνών υπάρχει σε εξέλιξη συζήτηση μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών! Και σε αυτή την ανακοίνωση χρειάστηκε να περάσουν αρκετές ώρες για να εκδοθεί απάντηση από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, παρότι είχε προηγηθεί της κίνησης του τουρκικού ΥΠΕΞ παρέμβαση του αρχηγού της τουρκικής αντιπολίτευσης, ο οποίος ισχυριζόταν ότι η Τουρκία χάρισε 16 νησιά στην Ελλάδα με την συνθήκη της Λωζάνης! Ακολούθησε δε όλων αυτών ο δήμαρχος της Άγκυρας, που κυκλοφόρησε χάρτη «χρωματίζοντας» δεκάδες νησιά του Αιγαίου ως να ανήκουν στην Τουρκία και «χαρίστηκαν» στην Ελλάδα με τη συγκεκριμένη συνθήκη -μεταξύ αυτών η Αίγινα, η Εύβοια κ.α.!
Πολλά για τη διαμόρφωση περαιτέρω του κλίματος ίσως φανούν τις αμέσως επόμενες ημέρες, καθώς σήμερα ξεκινά στο Αιγαίο, η άσκηση Παρμενίων και αναμένεται η συμπεριφορά των Τούρκων. Η τουρκική Πολεμική Αεροπορία έχει ζητήσει από τριημέρου να μην συμπεριλάβει η χώρα μας στις ασκήσεις νησιά, τα οποία η ίδια... θεωρεί ότι πρέπει να είναι αποστρατιωτικοποιημένα. Μάλιστα οι τουρκικές αρχές είχαν εκδώσει δύο νόταμ, με τις οποίες ισχυρίζονταν ότι η ελληνική αναγγελία παραβιάζει την υποχρέωση της Ελλάδας για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.
Προς το παρόν η Αθήνα προτιμά αυτή την εξήγηση, ότι δηλαδή έχουμε απλώς την εκδήλωση ενός εσωτερικού πολιτικού προβλήματος στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Και ότι περίπου όλα αυτά είναι αποτέλεσμα μίας πλειοδοσίας που γίνεται στην πολιτική σκηνή της Άγκυρας, εξαιτίας των αδιεξόδων της τουρκικής ηγεσίας. Και πώς ο Ερντογάν θέλει περισσότερο να στρέψει αλλού την προσοχή από την δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα του μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Αυγούστου. Δεν είναι όμως διόλου βέβαιο ότι η ερμηνεία αυτή επαρκεί. Ιδίως όταν είναι γνωστό ότι ήδη από το 2010 κύκλοι της Άγκυρας θέτουν τέτοιου είδους θέματα κυριαρχίας στο Αιγαίο. Δεν επαρκεί αυτή η εξήγηση επίσης όταν είναι δεδομένο ότι η εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία πιθανόν θα χειροτερεύει, άρα και η ίδια η ανάγκη «εξαγωγής» προβλημάτων μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτη ένταση, ακόμη και «θερμό» ή «θερμά» επεισόδια. Μοιάζει σε κάθε περίπτωση μάλλον δύσκολο να είναι όλο αυτό το σκηνικό απλή πίεση στην Ελλάδα για την έκδοση όλων των αντιφρονούντων, που κατέφυγαν στην Ελλάδα για πολιτικό άσυλο μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος – η Αθήνα έχει ήδη δώσει δείγματα γραφής ότι θέλει συνεργασία με την Άγκυρα προς τούτο. Άρα πιθανόν πρόκειται όντως για μία αρκετά επικίνδυνη νέα διάσταση στην τουρκική πολιτική έναντι της Ελλάδας.
Στην ανακοίνωσή του το ελληνικό ΥΠΕΞ αναφέρει πως «είναι προφανές ότι συμπολίτευση και αντιπολίτευση στην Τουρκία τσακώνονται για ξένο αχυρώνα» και εκτιμά ότι «κάποιοι στο εσωτερικό της γείτονος θέλουν να σύρουν την Τουρκία σε συμπεριφορές αντίθετες προς το διεθνές δίκαιο που σε καμία περίπτωση δεν αρμόζουν σε ευρωπαϊκή χώρα». Επισημαίνει ότι «αναθεωρητικές λογικές, ως γνωστόν, ανέκαθεν οδήγησαν σε αρνητικές ατραπούς και πάντοτε ηττήθηκαν» και ξεκαθαρίζει ότι «το μοναδικό αντικείμενο των διερευνητικών επαφών ήταν και είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, σύμφωνα με τις προβλέψεις και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου».
Ιδιαίτερα ανήσυχη εμφανίστηκε πάντως η αντιπολίτευση:
«Το γεγονός ότι θέμα Αιγαίου μπαίνει στο δημόσιο διάλογο της Τουρκίας, είναι εξέλιξη που οφείλουμε να αξιολογήσουμε με ιδιαίτερη προσοχή και σοβαρότητα», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ, Γιώργος Κουμουτσάκος, σημειώνοντας ότι η νέα εξέλιξη έρχεται στον απόηχο των δηλώσεων του Tούρκου προέδρου Ερντογάν για τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Το ΠΑΣΟΚ ανακοίνωσε ότι «οι δηλώσεις του κ. Ερντογάν και η ανακοίνωση του Τουρκικού ΥΠΕΞ είναι απολύτως απαράδεκτες και προκλητικές. Απορρέουν από αντιλήψεις, που είναι αντίθετες με το διεθνές δίκαιο και τις αρχές της καλής γειτονίας, μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνα αδιέξοδα και σε εντάσεις που ζημιώνουν τις διμερείς σχέσεις και κλονίζουν τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».
Το Ποτάμι τονίζει ότι «οι τελευταίες δηλώσεις Ερντογάν και όσα ακολούθησαν είναι μία προσπάθεια παραβίασης του διεθνούς δικαίου και καταστρατήγησης των συμφωνιών που η χώρα του έχει κάνει» και καλεί την ελληνική κυβέρνηση να αποκρούσει με σθεναρό τρόπο τις τουρκικές επιδιώξεις προβαίνοντας στις κατάλληλες ενέργειες σε διεθνή φόρα. Σχολιάζει όμως και επικριτικά για τον πρωθυπουργό ότι «δυστυχώς, δηλώσεις όπως αυτές του κ. Τσίπρα ότι δεν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο βλάπτουν τα εθνικά συμφέροντα».
