Οι τελευταίοι μιας γενιάς φεύγουν σιγά σιγά και αφήνουν ένα κενό πίσω τους.
Είναι η γενιά που έζησε κορυφαίες και τραγικές στιγμές της Ιστορίας μας: τον πόλεμο, την κατοχή, τον εμφύλιο, την πολιτική κρίση της δεκαετίας του ’60 και τη δικτατορία.
Τα έζησαν στο πετσί τους και γι’ αυτό ήταν σοφότεροι από όλους εμάς που μεγαλώσαμε στην εποχή της αφθονίας και των ανεξέλεγκτων προσδοκιών.
Θυμάμαι ακόμη έναν σημαντικό άνθρωπο να μου λέει στην αρχή του ελληνικού κραχ το 2009:
«Το πρόβλημα με εσάς είναι πως θεωρείτε βέβαιο ότι κάθε χρονιά θα είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Ε λοιπόν, δεν θα είναι πάντα, πάρτε το απόφαση»...
Οι αριστεροί αυτής της γενιάς είχαν πολλά να πουν.
Οι περισσότεροι δεν είχαν μετανιώσει ούτε για τις περιπέτειες ούτε για τις ταλαιπωρίες που πέρασαν. Οσοι προχώρησαν στη ζωή τους μπορούσαν πια να δουν με καθαρή ματιά και ψυχραιμία πού θα είχε πάει ο τόπος αν είχαν κερδίσει τότε.
Ετρεμαν καθώς έβλεπαν τη χώρα να κατρακυλάει στον διχασμό και στη βία την εποχή του αντιμνημονιακού επεισοδίου, αλλά και μετά.
Ηξεραν καλά πού μπορεί να οδηγήσει το σαράκι του εμφύλιου σπαραγμού, ο φανατισμός όσων πιστεύουν ότι κατέχουν τη μοναδική αλήθεια.
Αλλοι έμειναν κολλημένοι στο παρελθόν και ανέθρεψαν μια γενιά που θέλει να πετύχει μια φαντασιακή ρεβάνς για τη Βάρκιζα. Ολοι όμως έζησαν πράγματα που δεν φανταζόμαστε και που δεν πρέπει να ξαναζήσουμε.
Ενα άλλο κομμάτι αυτής της γενιάς ξανάκτισε την Ελλάδα, κυριολεκτικά.
Την πήρε από τα συντρίμμια της και την έκανε μια μοντέρνα δυτική χώρα, που βρισκόταν έτη φωτός μπροστά από τους γείτονές της.
Με λάθη, με αμαρτίες.
Αλλά την πήγε μπροστά.
Η γενιά αυτή είχε δημοσίους υπαλλήλους που ήξεραν τι θα πει καθήκον πέρα από κόμματα, καθηγητές που ήξεραν γράμματα και ενέπνεαν, καλλιτέχνες που άφησαν έργο που αντέχει απίστευτα στον χρόνο.
Λυπάμαι που καθώς φεύγουν ένας ένας σημαντικοί, ο καθένας με τον τρόπο του, άνθρωποι δεν αφήνουν κάπου τις μικρές και μεγάλες ιστορίες που έχουν ζήσει.
Παίρνουν τόσo πολλά μαζί τους.
Αν έχω κάτι να σας προτρέψω να κάνετε, σήμερα, αύριο, είναι να πάρετε ένα μαγνητόφωνο ή μια κάμερα και να καταγράψετε κάποια από αυτά που έζησαν.
Αναζητήστε επιστολές, ημερολόγια, φωτογραφίες, κομμάτια της Ιστορίας μας που μπορεί να βρίσκονται καταχωνιασμένα, έτοιμα για πέταμα. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς, για τα παιδιά μας, για μια χώρα που στερείται θεσμικής μνήμης, καθώς παθιάζεται και ξεχνάει εύκολα. Με αποτέλεσμα να περνάει σε τακτά χρονικά διαστήματα περιπέτειες και τραγωδίες, να μοιάζει με καράβι χωρίς έρμα και πυξίδα στην πρώτη καταιγίδα.
Είναι η γενιά που έζησε κορυφαίες και τραγικές στιγμές της Ιστορίας μας: τον πόλεμο, την κατοχή, τον εμφύλιο, την πολιτική κρίση της δεκαετίας του ’60 και τη δικτατορία.
Τα έζησαν στο πετσί τους και γι’ αυτό ήταν σοφότεροι από όλους εμάς που μεγαλώσαμε στην εποχή της αφθονίας και των ανεξέλεγκτων προσδοκιών.
Θυμάμαι ακόμη έναν σημαντικό άνθρωπο να μου λέει στην αρχή του ελληνικού κραχ το 2009:
«Το πρόβλημα με εσάς είναι πως θεωρείτε βέβαιο ότι κάθε χρονιά θα είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Ε λοιπόν, δεν θα είναι πάντα, πάρτε το απόφαση»...
Οι αριστεροί αυτής της γενιάς είχαν πολλά να πουν.
Οι περισσότεροι δεν είχαν μετανιώσει ούτε για τις περιπέτειες ούτε για τις ταλαιπωρίες που πέρασαν. Οσοι προχώρησαν στη ζωή τους μπορούσαν πια να δουν με καθαρή ματιά και ψυχραιμία πού θα είχε πάει ο τόπος αν είχαν κερδίσει τότε.
Ετρεμαν καθώς έβλεπαν τη χώρα να κατρακυλάει στον διχασμό και στη βία την εποχή του αντιμνημονιακού επεισοδίου, αλλά και μετά.
Ηξεραν καλά πού μπορεί να οδηγήσει το σαράκι του εμφύλιου σπαραγμού, ο φανατισμός όσων πιστεύουν ότι κατέχουν τη μοναδική αλήθεια.
Αλλοι έμειναν κολλημένοι στο παρελθόν και ανέθρεψαν μια γενιά που θέλει να πετύχει μια φαντασιακή ρεβάνς για τη Βάρκιζα. Ολοι όμως έζησαν πράγματα που δεν φανταζόμαστε και που δεν πρέπει να ξαναζήσουμε.
Ενα άλλο κομμάτι αυτής της γενιάς ξανάκτισε την Ελλάδα, κυριολεκτικά.
Την πήρε από τα συντρίμμια της και την έκανε μια μοντέρνα δυτική χώρα, που βρισκόταν έτη φωτός μπροστά από τους γείτονές της.
Με λάθη, με αμαρτίες.
Αλλά την πήγε μπροστά.
Η γενιά αυτή είχε δημοσίους υπαλλήλους που ήξεραν τι θα πει καθήκον πέρα από κόμματα, καθηγητές που ήξεραν γράμματα και ενέπνεαν, καλλιτέχνες που άφησαν έργο που αντέχει απίστευτα στον χρόνο.
Λυπάμαι που καθώς φεύγουν ένας ένας σημαντικοί, ο καθένας με τον τρόπο του, άνθρωποι δεν αφήνουν κάπου τις μικρές και μεγάλες ιστορίες που έχουν ζήσει.
Παίρνουν τόσo πολλά μαζί τους.
Αν έχω κάτι να σας προτρέψω να κάνετε, σήμερα, αύριο, είναι να πάρετε ένα μαγνητόφωνο ή μια κάμερα και να καταγράψετε κάποια από αυτά που έζησαν.Αναζητήστε επιστολές, ημερολόγια, φωτογραφίες, κομμάτια της Ιστορίας μας που μπορεί να βρίσκονται καταχωνιασμένα, έτοιμα για πέταμα. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς, για τα παιδιά μας, για μια χώρα που στερείται θεσμικής μνήμης, καθώς παθιάζεται και ξεχνάει εύκολα. Με αποτέλεσμα να περνάει σε τακτά χρονικά διαστήματα περιπέτειες και τραγωδίες, να μοιάζει με καράβι χωρίς έρμα και πυξίδα στην πρώτη καταιγίδα.
