.
Πολλές δεκαετίες πριν, όταν τα μέσα ενημέρωσης ήταν λιγοστά και δεν κατακάλυπταν τον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο, ευκολότερο ήταν να διαστρεβλωθεί η πραγματικότητα κατά την έντυπη αναπαράστασή της παρά να διασταυρωθε
ί μια είδηση. Είναι αρκετά γνωστό, λ.χ., το ψεματάκι που σκαρφίστηκε το 1940 κάποιος δημοσιογράφος αθηναϊκής εφημερίδας που είχε αναλάβει να πάει στην Τήνο για να καλύψει τον Δεκαπενταύγουστο. Παρά να μπει στον μπελά του ταξιδιού, προτίμησε άλλον προορισμό, κοντινότερο και τερπνότερο. Εστειλε ωστόσο στην εφημερίδα του ένα τηλεγράφημα όπου περιέγραφε γλαφυρά τα συμβάντα (όσα υπέθετε ότι είχαν λάβει χώρα), κλείνοντας την «ανταπόκρισή» του με μια θρησκευτικώς ορθή φρασούλα, με την οποία διαβεβαίωνε ότι «έγιναν τα συνήθη θαύματα». Είχε χάσει βέβαια, ως απών, τον τορπιλισμό της «Ελλης» από τους Ιταλούς. Λιγότερο γνωστό είναι ένα εθνικώς ορθό ψεματάκι που είχαν συναποφασίσει να γράφουν στις εφημερίδες τους όσοι συνόδευαν τα παλιά τα χρόνια, προ φαξ, τηλεοράσεως, κινητών και Γιουροσπόρ, την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου σε φιλικούς αγώνες στο εξωτερικό. Αδύνατη ήταν τότε η ομάδα μας, λογικό ήταν να πέφτουν βροχή τα γκολ στο τέρμα της· άλλωστε, ο Νίκος Εγγονόπουλος δεν είχε γράψει ακόμα το σχετικό προειδοποιητικό του ποίημα. Για να μην πλήττεται όμως το εθνικό φρόνημα (και με το δεδομένο ότι η διασταύρωση ήταν αδύνατη), οι αθλητικογράφοι δεν ανέφεραν στις ανταποκρίσεις τους το πραγματικό σκορ (10–0, ας πούμε) αλλά ένα πολύ τιμητικότερο, 3–1 λ.χ., προσέχοντας να γράφουν το ίδιο, ώστε να μην αυτοπροδοθούν, και προσθέτοντας επικολυρικές περιγραφές φάσεων που δεν είχαν γίνει καν – τι «υπέροχες κατεβασιές», τι «μελέ μες στη μικρή περιοχή», τι «γρανιτένια άμυνα» και «αίλουροι τερματοφύλακες». Το ξέρουμε κι από τον Οδυσσέα Ελύτη: την αλήθεια τη φτιάχνει κανείς όπως φτιάχνει και το ψέμα. Και ξέρουμε από τους εθνολόγους ότι οι μύθοι ωφελούν, μέχρις ενός σημείου φυσικά, τους λαούς.Αυτά τότε. Στην πρωτόγονη μιντιακή εποχή. Σήμερα το ψέμα αποκαλύπτεται γρήγορα. Οταν λοιπόν είκοσι κάμερες και πενήντα μαγνητόφωνα καταγράφουν τη δήλωσή σου, όσα λες αλλά και το ύφος που φοράς λέγοντάς τα, είναι δύσκολο να αλλοιωθούν τα λεγόμενά σου και να μη γίνουν γρήγορα τα αποκαλυπτήρια. Κι όμως, οι πολιτικοί μας, όταν δηλώνουν κάτι «σκανδαλιστικό» ή «ρηξικέλευθο», και μπλέκουν έπειτα με το κόμμα τους και με τον αρχηγό τους, τι κάνουν, με τρόπο που δικαιώνει έναν άλλον ποιητή, τον Κ.Π. Καβάφη, που μιλάει για των δειλών τα παρακάλια και τα καμώματα; Σπεύδουν να αυτοαναιρεθούν. Ενώ είχαν αυτοσκηνοθετηθεί σαν τολμηροί, πρωτοπόροι και αδιάφοροι για το πολιτικό κόστος, βγάζουν μια ανακοίνωση και λένε, τι πιο τολμηρό, ότι οι δηλώσεις τους «αλλοιώθηκαν», «παραποιήθηκαν» ή «διαστρεβλώθηκαν»· τόσα ρήματα έχει να προσφέρει η ελληνική σε όσους τα έχουν ανάγκη για να δείξουν ότι συνεμορφώθησαν προς τας υποδείξεις των ανωτέρων τους. Αυτοακυρώνονται βέβαια αλλά οι φιλοδοξίες έχουν και το τίμημά τους. Κι ύστερα μπορούν πάντοτε να ποντάρουν στο πιο γερό χαρτί τους: στη συλλογική αμνησία, η οποία ωστόσο ενίοτε είναι το άλλο όνομα της αποφασισμένης αδιαφορίας ή και αποστροφής προς την πολιτική, προς τους επαγγελματίες πολιτικούς μάλλον.Ο κ. Δ. Αβραμόπουλος, που μετά τον αυστηρό ενδοκομματικό έλεγχο «απέσυρε» τα λεγόμενά του περί μη υπάρξεως εθνικού σχεδίου δράσεως για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και ανακοίνωσε ότι «αλλοιώθηκαν οι δηλώσεις του», δεν είναι ο πρώτος που αναγκάζεται να αυτοδιαψευσθεί. Και δεν θα είναι ο τελευταίος. Δεκάδες πολιτικοί διαφόρων κομμάτων, άλλοτε μαγνητισμένοι από τη δημοσιότητα και άλλοτε παρασυρμένοι από το ενθουσιώδες ακροατήριό τους, αφήνουν τη γλώσσα τους να τρέχει πριν από τον νου τους. Κηρύσσουν τότε τις μικρές τους επαναστάσεις και επιχειρούν με κάμποση αυτολατρία να αρθούν στο ύψος ενός εθνικού ηγέτη, ενός δελφίνου ή έστω ενός τοπάρχη. Υστερα, όταν τους περιλαβαίνει η πραγματικότητα, αδιάφορη για τους «υψηλούς στοχασμούς» τους, μπαίνουν στο πρόβλημα να μαζέψουν τα αμάζευτα· το «είπα–ξείπα» ομοιοκαταληκτεί με την «τσίπα» αλλά, τι κρίμα, η συγγένειά τους τελειώνει στη ρίμα.Εκείνο πάντως που εντυπωσιάζει με τον «ειπαξειπαϊσμό» είναι ότι δεν ορρωδεί προ ουδενός ούτε καν τώρα, οπότε όλα συντελούνται υπό το φως του ήλιου, ή έστω του τηλεοπτικού προβολέα. Παράδειγμα, όχι και τόσο λαμπρό, ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Χρ. Μαρκογιαννάκης. Μιλώντας στην Κρήτη, σε ομοϊδεάτες του, έδωσε στην κάμερα (και για την κάμερα) τη διαβεβαίωση ότι αν οι συντοπίτες του αγρότες ανέβουν στην Αθήνα, μα με τρακτέρ, μα με θεριζοαλωνιστικές, θα τους καλωσορίσει με ανοιχτή αγκαλιά. Κι ανέβηκαν. Και τους καλωσόρισε τρατάροντάς τους χημικά, διότι, όπως είπε στη Βουλή αυτός ο «γνώστης της αγροτικής ζωής», «επιτέθηκαν στους αστυνομικούς με κάτι τεράστια τρακτέρ που είχαν μπροστά κάτι σαν πιρούνες»· σκέτα δρεπανηφόρα. Κι έπαιζαν έπειτα στη μικρή οθόνη τα δύο βιντεάκια, στο ένα μισό με τη διαβεβαίωση του καλωσορίσματος και στο άλλο μισό με τις φρέσκες δηλώσεις του υπουργού, υπέρ «τάξεως και ασφαλείας» αυτές. Και ο κ. Μαρκογιαννάκης, ανενδοίαστα, για να αποδείξει ότι «αλλοιώθηκαν οι δηλώσεις του», διέψευδε τον πρότερο εαυτό του, προσπαθώντας αναποτελεσματικά να δικαιώσει τον ύστερο και πέφτοντας από το ένα ψεματάκι στο άλλο. Και να σκεφτεί κανείς ότι η ομιλία του στην Κρήτη ήταν επισήμως και νομίμως καταγεγραμμένη και δεν επρόκειτο για αθυροστομίες στο μαγνητοφωνάκι του κ. Ξεκουκουλωτάκη.Αν έχουμε να κάνουμε με τα λόγια που εκστομίζει ένα πολιτικός σε ιδιωτική στιγμή του, στο κέφι απάνω ή επειδή νιώθει ασφαλής ανάμεσα στους δικούς του, αν δηλαδή δεν τα προορίζει για την αγορά, έχει το δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί ότι εκτίθεται δίχως να φταίει. Οταν όμως λέει όσα λέει εν γνώσει του ότι θα δημοσιευτούν, καλό θα ήταν να προσέχει λίγο περισσότερο το περιεχόμενο των λεγομένων του και να μη σαγηνεύεται από το ρητορικό του στυλ. Οταν, ας πούμε, ο κ. Πάγκαλος που δεν έχει πιει ακόμα τον πρωινό του καφέ, ακούγεται να λέει στους καιροφυλακτούντες ρεπόρτερ διάφορα βωμολοχικά, δεν έχουμε το δικαίωμα να στύψουμε τις βωμολοχίες για να βγάλουμε «πολιτικό νόημα». Οταν όμως ο κ. Πάγκαλος, ως υπουργός των Εξωτερικών τότε, κατήγγελλε τη Γερμανία σαν γίγαντα με πήλινα πόδια, φυσικά και είχε νόημα τόσο η καταγγελία του όσο και η άρον άρον συγγνώμη του μετά την ανεπιτυχή προσπάθειά του να πείσει ότι αλλοιώθηκαν οι δηλώσεις του. Νόημα επίσης, βαθύτατα πολιτικό, είχε λίγα χρόνια πριν η πανικόβλητη αυτοαναίρεση του κ. Γ. Παπανδρέου: πρώτα δήλωσε δημοσίως ότι «πήρε από τον Λίβανο ένα τηλεγράφημα που ανέφερε ότι μέλη της Αλ Κάιντα είχαν στόχο την Ελλάδα για τρομοκρατικές επιθέσεις», κι έπειτα υποστήριξε ότι «παρανοήσαμε» τα λεγόμενά του, θαρρείς και είχε μιλήσει περιπεπλεγμένα για τον κατά Χάιντεγκερ Ηράκλειτο.Ουδείς μπορεί να στερήσει από κανέναν το δικαίωμα στην αυτογελοιοποίηση. Κατά συνέπεια, και εκατό κάμερες και μαγνητόφωνα να σε γράφουν, μπροστά στον κίνδυνο να χάσεις το μερίδιό σου στην εξουσία και κυρίως τις ελπίδες σου πως θα μεγαλώσεις αυτό το μερίδιο, ότι θα γίνεις πρώτος κάποια στιγμή, αρπάζεσαι από το σωσίβιο που γράφει πάνω του «αλλοιώθηκαν οι δηλώσεις μου». Και μέσα στο άγχος σου δεν συνειδητοποιείς ότι το σωσίβιο είναι τρύπιο. Αλλά ανάγκα και θεοί πείθονται, ως γνωστόν. Επίσης γνωστό είναι ότι θεοί και μεσσίες δεν εμφανίζονται και τόσο συχνά.
