Του Κ.Βεργόπουλου.
«Εφόσον τόσοι λαμπεροί οικονομολόγοι δεν πρόβλεψαν την επερχόμενη οικονομική κρίση, γιατί άραγε σήμερα πρέπει οι ίδιοι να γίνουν πιστευτοί, όταν διαβεβαιώνουν ότι αυτή άρχισε να ξεπερνιέται, ότι οι οικονομικές καταστροφές ανήκουν πλέον οριστικά στο παρελθόν;» Η απάντησή του, όπως ο ίδιος αποδέχεται, δεν είναι διόλου καθησυχαστική: «Οι αναλύσεις των ειδικών διατηρούν την αξία τους, ακόμη και αν διαψεύδονται λόγω παρεμβολής απρόβλεπτων παραγόντων».
Με παρόμοια «σοβαρότητα» επί... ξυρού ακμής, η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανακοινώνει ότι εφόσον οι ανεπτυγμένες δυτικές οικονομίες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης απώλεσαν κάθε δυναμισμό στη διεθνή σκηνή, στο εξής η παγκόσμια οικονομία σύρεται από τις ανερχόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας, της Βραζιλίας. Με παρόμοια αμβλυ
μένη ακρίβεια, ο οικονομολόγος του Μπέρκλεϊ και της Ουάσιγκτον Μπάρι Αϊκενγκριν διαβεβαιώνει ότι, με την τρέχουσα οικονομική κρίση, που ήδη αναγνωρίζεται ως βαθύτερη και σοβαρότερη ακόμη και από εκείνη του 1930, «μοναδική ελπίδα για ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας απομένει πλέον η Κίνα, με μοχλό την άμεση και δυναμική ανάκαμψη της εσωτερικής αγοράς της».
Κάτι που θεωρείται «λογικό και σωτήριο» προεξοφλείται επίσης ως δεδομένο. Εξάλλου, δεν είναι λίγοι αυτοί που πρόθυμα, αβασάνιστα και με κλειστά μάτια θα προσυπέγραφαν τη διαβεβαίωση ότι μετατίθεται σήμερα ο άξων της παγκόσμιας οικονομίας από τη Δύση προς την άπω Ανατολή, ακόμη και εάν τα στατιστικά στοιχεία απεδείκνυαν το παντελώς ατεκμηρίωτο μιας παρόμοιας πρόβλεψης.
Εν τούτοις, εάν τα στοιχεία διατηρούν κάποια αξία, οι εξουσιομανείς και ηγεμονολάτρες, οι φοβικοί του κενού της παγκόσμιας εξουσίας και ηγεμονίας θα απογοητευθούν . Ασύλληπτο: ένας κόσμος χωρίς υπερχωροφύλακα, αλλά με πλειάδα τοπικών χωροφυλάκων, ικανών για κάθε είδους καταστολή, αλλά και για κάθε είδους αντίφαση, ανταγωνισμό, ακόμη και σύγκρουση μεταξύ τους. Στον 19ο αιώνα, η βρετανική παγκόσμια ηγεμονία διασφαλιζόταν με τις βρετανικές επενδύσεις στο εξωτερικό που υπερέβαιναν ετησίως το 8% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, επί τέσσερις δεκαετίες. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμερικανική παγκόσμια ηγεμονία βασίστηκε στις αμερικανικές άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό, που υπερέβαιναν ετησίως το 3,2% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος.
Σήμερα, οι πάσης φύσεως κινεζικές επενδύσεις στο εξωτερικό δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνο το 0,91% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, ενώ εάν, μαζί με αυτές, συνυπολογισθούν οι αντίστοιχες της Ινδίας, της Ρωσίας και της Βραζιλίας, τότε το ποσοστό ανέρχεται σε 1,7% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι βρετανικές διεθνείς επενδύσεις πραγματοποιούντο με βρετανικό νόμισμα, με συνέπεια ότι ενοποιούσαν το διεθνές νομισματικό σύστημα με βάση τη στερλίνα. Επίσης, οι αμερικανικές επενδύσεις στο εξωτερικό ενοποιούσαν το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα με βάση το δολάριο. Αντ' αυτού, σήμερα οι διεθνείς επενδύσεις των ανερχόμενων οικονομιών παραμένουν ασύγκριτα υποπολλαπλάσιες και ανεπαρκείς, αλλά και πραγματοποιούνται κυρίως με αμερικανικά δολάρια, δηλαδή με το νόμισμα το οποίο υποτίθεται ότι φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν. Εκτός αυτού, όπως σημειώνει ο Στιβ Ρόουτς, πρόεδρος της ασιατικής Μόργκαν Στάνλεϊ, ο διεθνής ρόλος της Κίνας παραμένει βραχυκυκλωμένος, ενόσω το νόμισμά της δεν κυκλοφορεί σε συνθήκες ελεύθερης και απεριόριστης διεθνούς μετατρεψιμότητος.
Φυσικά, η διεθνοποίηση δεν είναι αδιανόητη, αλλά προϋποθέτει οπωσδήποτε ορισμένους ελάχιστους όρους, που όμως επί του παρόντος παραμένουν ανεκπλήρωτοι: εμβάθυνση των χρηματοπιστωτικών κινεζικών αγορών και ιδρυμάτων, που μέχρι σήμερα διατελούν υπό κρατική επιτήρηση. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι αδύνατη για την Κίνα, όμως εκτιμάται ότι, σε κάθε περίπτωση, θα απαιτήσει μια ελάχιστη περίοδο 25-30 ετών. Το ότι κάποτε στο μέλλον ο άξων της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να μετατοπισθεί προς ανατολάς δεν είναι αδιανόητο, όμως δεν είναι δυνατόν η έξοδος από την τρέχουσα οικονομική κρίση να βασίζεται σε αυτή τη μετατόπιση, η οποία μπορεί να απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι εάν η Κίνα και οι λοιπές ανερχόμενες οικονομίες πραγματοποιούν θετικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Οποια χώρα προσφέρει διέξοδο στη σημερινή διεθνή κρίση θα ηγηθεί της παγκόσμιας οικονομίας στην επόμενη φάση. Ομως, ενώ το διεθνές εμπόριο έχει συρρικνωθεί κατά 20% την τελευταία διετία, ούτε η Κίνα αλλά ούτε και οι ανερχόμενες οικονομίες μεταβάλλουν προσανατολισμό στις επενδύσεις και στις αγορές τους. Παραμένουν στο συρόμενο από εξαγωγές υπόδειγμα και συνεχίζουν να επενδύουν μαζικά στους εξαγωγικούς τομείς, που βασίζουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους στην υπανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς. Με δεδομένη την ανισοκατανομή της παγκόσμιας κατανάλωσης, όταν στη Δύση η κατανάλωση μειώνεται κατά 5%, πρέπει ν' αυξηθεί κατά 20% στην Ανατολή, προκειμένου ν' αναπληρωθεί το κενό.
Επί του παρόντος, σημειώνεται πτώση των καταναλωτικών δαπανών στην Κίνα τριπλάσια της αμερικανικής και ευρωπαϊκής. Ουδεμία ένδειξη υπάρχει ότι κάποια οικονομική σκυτάλη μετατοπίζεται από δυσμάς προς ανατολάς. Η Κίνα, αντί να χειραφετείται από την αμερικανική εξάρτηση, παραμένει εξαρτημένη από τον αμερικανό καταναλωτή, τον οποίο συνεχίζει να πιστοδοτεί, παρά τον υψηλό κίνδυνο της υποτίμησης του δολαρίου και συνεπώς ευθραυστοποίησης των κινεζικών οικονομιών. Στο πρώτο εξάμηνο του 2009, οι κινεζικές τράπεζες χορήγησαν πιστώσεις αξίας 1.079 δισ. δολαρίων, που όμως, αντί να ενισχύσουν τη ρευστότητα της οικονομίας, διοχετεύθηκαν στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, που ανήλθε κατά 80%, και σε αγορές ακινήτων.
Ηταν σε πρόσφατη συνάντηση της Ουάσιγκτον 100 κινέζων ιθυνόντων με αμερικανούς ομολόγους τους, όταν οι πρώτοι επέπληξαν τους δεύτερους για το «αλόγιστο εύρος» των δημόσιων δαπανών και ελλειμμάτων, δεδομένου ότι έτσι το δολάριο ολισθαίνει, αποσταθεροποιώντας τα κινεζικά περιουσιακά στοιχεία, αλλά και η αμερικανική κρατική στήριξη ιδιωτικών επιχειρήσεων επενεργεί προστατευτικά, παραβιάζοντας το ελεύθερο εμπόριο.
Οι Κινέζοι στην Ουάσιγκτον παρέδωσαν μάθημα καπιταλισμού στους αμερικανούς δασκάλους τους, σημείωσε η «Ουάσιγκτον Ποστ», όμως επιβεβαίωσαν επίσης την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στο ρόλο που αναμένει απ' αυτούς η παγκόσμια οικονομία. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, πόσο βάσιμη είναι άραγε η προσδοκία ότι ο ήλιος θα ανατέλλει πάντα από την Ανατολή;
enet.gr
Με παρόμοια «σοβαρότητα» επί... ξυρού ακμής, η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ανακοινώνει ότι εφόσον οι ανεπτυγμένες δυτικές οικονομίες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης απώλεσαν κάθε δυναμισμό στη διεθνή σκηνή, στο εξής η παγκόσμια οικονομία σύρεται από τις ανερχόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας, της Βραζιλίας. Με παρόμοια αμβλυ
μένη ακρίβεια, ο οικονομολόγος του Μπέρκλεϊ και της Ουάσιγκτον Μπάρι Αϊκενγκριν διαβεβαιώνει ότι, με την τρέχουσα οικονομική κρίση, που ήδη αναγνωρίζεται ως βαθύτερη και σοβαρότερη ακόμη και από εκείνη του 1930, «μοναδική ελπίδα για ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας απομένει πλέον η Κίνα, με μοχλό την άμεση και δυναμική ανάκαμψη της εσωτερικής αγοράς της».Κάτι που θεωρείται «λογικό και σωτήριο» προεξοφλείται επίσης ως δεδομένο. Εξάλλου, δεν είναι λίγοι αυτοί που πρόθυμα, αβασάνιστα και με κλειστά μάτια θα προσυπέγραφαν τη διαβεβαίωση ότι μετατίθεται σήμερα ο άξων της παγκόσμιας οικονομίας από τη Δύση προς την άπω Ανατολή, ακόμη και εάν τα στατιστικά στοιχεία απεδείκνυαν το παντελώς ατεκμηρίωτο μιας παρόμοιας πρόβλεψης.
Εν τούτοις, εάν τα στοιχεία διατηρούν κάποια αξία, οι εξουσιομανείς και ηγεμονολάτρες, οι φοβικοί του κενού της παγκόσμιας εξουσίας και ηγεμονίας θα απογοητευθούν . Ασύλληπτο: ένας κόσμος χωρίς υπερχωροφύλακα, αλλά με πλειάδα τοπικών χωροφυλάκων, ικανών για κάθε είδους καταστολή, αλλά και για κάθε είδους αντίφαση, ανταγωνισμό, ακόμη και σύγκρουση μεταξύ τους. Στον 19ο αιώνα, η βρετανική παγκόσμια ηγεμονία διασφαλιζόταν με τις βρετανικές επενδύσεις στο εξωτερικό που υπερέβαιναν ετησίως το 8% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, επί τέσσερις δεκαετίες. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμερικανική παγκόσμια ηγεμονία βασίστηκε στις αμερικανικές άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό, που υπερέβαιναν ετησίως το 3,2% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος.
Σήμερα, οι πάσης φύσεως κινεζικές επενδύσεις στο εξωτερικό δεν αντιπροσωπεύουν παρά μόνο το 0,91% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, ενώ εάν, μαζί με αυτές, συνυπολογισθούν οι αντίστοιχες της Ινδίας, της Ρωσίας και της Βραζιλίας, τότε το ποσοστό ανέρχεται σε 1,7% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι βρετανικές διεθνείς επενδύσεις πραγματοποιούντο με βρετανικό νόμισμα, με συνέπεια ότι ενοποιούσαν το διεθνές νομισματικό σύστημα με βάση τη στερλίνα. Επίσης, οι αμερικανικές επενδύσεις στο εξωτερικό ενοποιούσαν το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα με βάση το δολάριο. Αντ' αυτού, σήμερα οι διεθνείς επενδύσεις των ανερχόμενων οικονομιών παραμένουν ασύγκριτα υποπολλαπλάσιες και ανεπαρκείς, αλλά και πραγματοποιούνται κυρίως με αμερικανικά δολάρια, δηλαδή με το νόμισμα το οποίο υποτίθεται ότι φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν. Εκτός αυτού, όπως σημειώνει ο Στιβ Ρόουτς, πρόεδρος της ασιατικής Μόργκαν Στάνλεϊ, ο διεθνής ρόλος της Κίνας παραμένει βραχυκυκλωμένος, ενόσω το νόμισμά της δεν κυκλοφορεί σε συνθήκες ελεύθερης και απεριόριστης διεθνούς μετατρεψιμότητος.
Φυσικά, η διεθνοποίηση δεν είναι αδιανόητη, αλλά προϋποθέτει οπωσδήποτε ορισμένους ελάχιστους όρους, που όμως επί του παρόντος παραμένουν ανεκπλήρωτοι: εμβάθυνση των χρηματοπιστωτικών κινεζικών αγορών και ιδρυμάτων, που μέχρι σήμερα διατελούν υπό κρατική επιτήρηση. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι αδύνατη για την Κίνα, όμως εκτιμάται ότι, σε κάθε περίπτωση, θα απαιτήσει μια ελάχιστη περίοδο 25-30 ετών. Το ότι κάποτε στο μέλλον ο άξων της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να μετατοπισθεί προς ανατολάς δεν είναι αδιανόητο, όμως δεν είναι δυνατόν η έξοδος από την τρέχουσα οικονομική κρίση να βασίζεται σε αυτή τη μετατόπιση, η οποία μπορεί να απαιτήσει μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι εάν η Κίνα και οι λοιπές ανερχόμενες οικονομίες πραγματοποιούν θετικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Οποια χώρα προσφέρει διέξοδο στη σημερινή διεθνή κρίση θα ηγηθεί της παγκόσμιας οικονομίας στην επόμενη φάση. Ομως, ενώ το διεθνές εμπόριο έχει συρρικνωθεί κατά 20% την τελευταία διετία, ούτε η Κίνα αλλά ούτε και οι ανερχόμενες οικονομίες μεταβάλλουν προσανατολισμό στις επενδύσεις και στις αγορές τους. Παραμένουν στο συρόμενο από εξαγωγές υπόδειγμα και συνεχίζουν να επενδύουν μαζικά στους εξαγωγικούς τομείς, που βασίζουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους στην υπανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς. Με δεδομένη την ανισοκατανομή της παγκόσμιας κατανάλωσης, όταν στη Δύση η κατανάλωση μειώνεται κατά 5%, πρέπει ν' αυξηθεί κατά 20% στην Ανατολή, προκειμένου ν' αναπληρωθεί το κενό.
Επί του παρόντος, σημειώνεται πτώση των καταναλωτικών δαπανών στην Κίνα τριπλάσια της αμερικανικής και ευρωπαϊκής. Ουδεμία ένδειξη υπάρχει ότι κάποια οικονομική σκυτάλη μετατοπίζεται από δυσμάς προς ανατολάς. Η Κίνα, αντί να χειραφετείται από την αμερικανική εξάρτηση, παραμένει εξαρτημένη από τον αμερικανό καταναλωτή, τον οποίο συνεχίζει να πιστοδοτεί, παρά τον υψηλό κίνδυνο της υποτίμησης του δολαρίου και συνεπώς ευθραυστοποίησης των κινεζικών οικονομιών. Στο πρώτο εξάμηνο του 2009, οι κινεζικές τράπεζες χορήγησαν πιστώσεις αξίας 1.079 δισ. δολαρίων, που όμως, αντί να ενισχύσουν τη ρευστότητα της οικονομίας, διοχετεύθηκαν στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, που ανήλθε κατά 80%, και σε αγορές ακινήτων.
Ηταν σε πρόσφατη συνάντηση της Ουάσιγκτον 100 κινέζων ιθυνόντων με αμερικανούς ομολόγους τους, όταν οι πρώτοι επέπληξαν τους δεύτερους για το «αλόγιστο εύρος» των δημόσιων δαπανών και ελλειμμάτων, δεδομένου ότι έτσι το δολάριο ολισθαίνει, αποσταθεροποιώντας τα κινεζικά περιουσιακά στοιχεία, αλλά και η αμερικανική κρατική στήριξη ιδιωτικών επιχειρήσεων επενεργεί προστατευτικά, παραβιάζοντας το ελεύθερο εμπόριο.
Οι Κινέζοι στην Ουάσιγκτον παρέδωσαν μάθημα καπιταλισμού στους αμερικανούς δασκάλους τους, σημείωσε η «Ουάσιγκτον Ποστ», όμως επιβεβαίωσαν επίσης την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στο ρόλο που αναμένει απ' αυτούς η παγκόσμια οικονομία. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα, πόσο βάσιμη είναι άραγε η προσδοκία ότι ο ήλιος θα ανατέλλει πάντα από την Ανατολή;
enet.gr
