σε Ανατολή και Δύση.
Μια μικρή λεξούλα στα λατινικά, το περίφημο Filioque προστέθηκε το 589 μΧ. στο Σύμβολο της Πίστεως, το «Πιστεύω», όπως το γνωρίζουμε οι περισσότεροι, και η Δύση ξέκοψε από την Ελλάδα.
Βέβαια ύστερα από αρκετούς αιώνες εμείς ξαναστραφήκαμε στα δυτικά, διότι ανατολικά μας βρέθηκαν εχθρικές ασιατικές φυλές. Ωστόσο και η Δύση είχε πλέον αλλάξει, επιστρέφοντας στη βασική ελληνική λογική και εγκαταλείποντας την... Ιερά Εξέταση.
Το..αρχικό σχίσμα ωστόσο παραμένει ισχυρό ακόμα και η μικρή φράση - και εκ του υιού - έχει φθάσει να εκφράζει μια βαθιά διαφορά πνευματικότητας, μεταξύ των δύο μεγάλων Χριστιανικών Δογμάτων. Γιατί τα λέμε όλα αυτά; Μα γιατί περιμένουμε το Πάσχα και τη μεγάλη γιορτή της Ανάστασης. Αναμφίβολα η διαφορά στο τελετουργικό και στη σημασία που τα δύο Δόγματα δίνουν στην Ανάσταση, καταγράφουν τις διαφορές μας.
Άλλωστε η Δυτική Εκκλησία έχει εκ των πραγμάτων αναγορεύσει ως μεγαλύτερη γιορτή της τη Γέννηση του Χριστού, ενώ στην Ορθοδοξία επιλέξαμε την Ανάσταση, ως το σημαντικότερο μήνυμα του Χριστιανισμού.
Και αυτό φυσικά δεν είναι καθόλου τυχαίο, αφού η Δυτική Εκκλησία ασχολείται περισσότερο με την καθημερινότητα των χριστιανών, ενώ η Ορθοδοξία επιλέγει ως προτεραιότητα τη θεραπεία των πνευματικών τους αναγκών. Προφανώς το μήνυμα της Ανάστασης είναι πιο βαθύ από εκείνο της Γέννησης και απαιτεί από τον πιστό μέγιστη προσπάθεια για να φθάσει στην ταύτιση.
Βέβαια, στη μακραίωνη πορεία των δύο δογμάτων παρεισέφρησαν πολλές επιρροές από αρχαία απομεινάρια, αλλά και νέους λαούς και ήθη που μπήκαν στη σκηνή της Ιστορίας. Η Βυζαντινή Ορθοδοξία, πάντως, παρέμεινε πιο κοντά τις «πηγές» του Χριστιανισμού, που είναι αναμφίβολα η Εγγύς Ανατολή.
Ας μην ξεχνάμε ότι τελικά η Δύση (επιστήμες, φιλοσοφία, πολιτισμός, κ.λπ.), ορίζεται γεωγραφικά και πνευματικά με αναφορές στην Ελλάδα. Το ίδιο ισχύει και για την Ανατολή. Ωστόσο η Δύση επέστρεψε στον ελληνικό καθαρό λόγο, αλλά η Ανατολή μάλλον απομακρύνθηκε από τον κόσμο. Εμείς παραμένουμε στο κέντρο του κόσμου; Δεν ξέρω, αλλά το ελληνικό spread τάραξε στις ημέρες μας, για τα καλά την υφήλιο.