Είναι τεράστια ειρωνεία που το ΝΑΤΟ αποφάσισε να επαναπροσδιορίσει τους στόχους του τη στιγμή που οι διατλαντικές σχέσεις έχουν φτάσει στο ναδίρ από την εποχή του 30. Εν μέρει, αυτή η εξέλιξη μπορεί να θεωρηθεί ως επιτυχία της Ευρώπης σημειώνουν οι Financial Times. Ιστορικά, η Ευρώπη κατά τη....διάρκεια του 20ου αιώνα έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο. Μετά από 2 παγκόσμιους πολέμους και έναν Ψυχρό πόλεμο, πλέον ζει σε αρμονία. Η διαμάχη που υπήρχε μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας έχει αντικατασταθεί από μια ευρύτερη ενοποίηση της Ηπείρου λόγω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στηρίζεται κυρίως στο γαλλογερμανικό άξονα. Σε γενικές γραμμές η Ευρώπη είναι ολοκληρωμένη και ελεύθερη. Οτιδήποτε συμβεί στους κόλπους της, δεν θα επηρεάσει την τροχιά του 21ου αιώνα.
Όμως, αυτή ακριβώς η διαπίστωση αποτυπώνει και την αποτυχία της. Το ευρωπαϊκό εγχείρημα διαμελίζεται. Η Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή ενώ προκλήθηκε από την ανευθυνότητα των ελληνικών κυβερνήσεων αλλά και την αδυναμία ηγεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κρίση επιδεινώθηκε από τη διστακτική στάση της Γερμανίας καθώς και την καθυστερημένη απάντηση των Ευρωπαϊκών οργάνων και κυβερνήσεων. Το ευρώ μπορεί να αποτελέσει ένα από τα θύματα αυτής της συμπεριφοράς.
Ήδη, σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα σημάδια δείχνουν ότι η κρίση εξαπλώνεται σε άλλες χώρες που ζούσαν τόσα χρόνια με χρήματα τα οποία δεν…έβγαζαν. Αυτή τη στιγμή έχουν πρόβλημα ρευστότητας ενώ τα χέρια τους είναι δεμένα λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων και κοινού νομίσματος. Το πακέτο των 705 δισεκατομμυρίων ευρώ θα δώσει λίγο χρόνο αλλά δεν καταπιάνεται με το θέμα της ρευστότητας το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα του προβλήματος. Η ανάκαμψη της Ευρώπης τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτή τη στιγμή είναι μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, ελαφρώς μεγαλύτερη από την αμερικανική, αλλά δεν θα είναι για πολύ.
Η Ευρώπη αντιμετώπιζε μια πολιτική κρίση ήδη πριν προκύψει η οικονομική. Πολλοί Ευρωπαίοι ασχολούνται με την μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών οργάνων αλλά το γεγονός ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας απορρίπτεται επανειλημμένα αποδεικνύει ότι λίγοι πλέον κάτοικοι της Ευρώπης, οραματίζονται …ευρωπαϊκά. Η παθητική ηγεσία των ευρωπαϊκών οργάνων είναι τόσο η αιτία αλλά και το αποτέλεσμα της έλλειψης οράματος.
Πίσω από αυτό το διχασμό κρύβεται η πικρή αλήθεια ότι οι Ευρωπαίοι ποτέ δεν πίστεψαν στην Ευρώπη λόγω του έντονου εθνικισμού που επικρατεί στην ήπειρο. Αν οι Ευρωπαίοι ήθελαν σοβαρά να γίνουν μια υπερδύναμη θα αντάλλασαν την γαλλική θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με μια ευρωπαϊκή. Κάτι που δεν πρόκειται να γίνει.
Ο διχασμός εκφράζεται και σε επίπεδο στρατιωτικό. Πολύ λίγες χώρες διαθέτουν πάνω του 2% του προϋπολογισμού σε αμυντικούς εξοπλισμούς. Αυτά στα οποία ξοδεύουν τα χρήματά τους δεν έχουν και πολύ νόημα. Η διακυβέρνηση και η οικονομική πολιτική των κρατών επενδύουν σε άσχετους τομείς και όχι εκεί που πρέπει. Το όλον είναι πολύ περισσότερα από απλώς το σύνολο των κομματιών.
Το Αφγανιστάν είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Η ευρωπαϊκή συμμετοχή είναι σημαντική, με περισσότερους από 30,000 στρατιώτες από τις ευρωπαϊκές χώρες. Όμως η κατανομή άυλων και υλικών πόρων δεν είναι ομοιόμορφη. Σχεδόν 1/3 των στρατευμάτων είναι βρετανικά. Πολλές φορές οι εθνικές αποστολές έχουν ελλείψεις σε εξοπλισμούς καθώς και χρονικούς περιορισμούς. Η ευρωπαϊκή πολιτική κουλτούρα είναι ειρηνική και δεν υποστηρίζει τις στρατιωτικές αποστολές. Ο υπουργός αμύνης της Αμερικής το περιγράφει αυτό ως η «αποστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης-τόσο ο κόσμος αλλά και οι πολιτικοί απορρίπτουν την στρατιωτική βία καθώς και τους κινδύνους που ενέχει». Όλα αυτά, περιορίζουν φυσικά την αποστολή του ΝΑΤΟ.
Ο χρόνος και τα δημογραφικά προβλήματα της Ευρώπης επιδεινώνουν την κατάσταση. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός είναι γύρω στα 500 εκατομμύρια ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται ο αριθμός των άνω των 65 να διπλασιαστεί. Άρα, όλο και λιγότεροι θα μπορούν να κρατήσουν όπλο ενώ όλο και λιγότεροι θα συμμετέχουν στην αγορά εργασίας για να συντηρούν τους συνταξιούχους.
Η σχέση της Ευρώπης με την Αμερική ήταν λογικό να εξασθενίσει μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Οι συμμαχίες δημιουργούνται και μπολιάζονται σε περιόδους που υπάρχει ένας κοινός εχθρός. Η μετα-ψυχροπολεμική μετά-9/11 περίοδος είναι πολύ πιο ρευστή.
Ο συνδυασμός σοβαρών διαρθρωτικών οικονομικών ελαττωμάτων, ο πολιτικός τοπικισμός και ο στρατιωτικός περιορισμός θα εμβαθύνει τη ρήξη της διατλαντικής συμμαχίας. Ο ρόλος της Ευρώπης μειώνεται όλο και περισσότερο. Το ΝΑΤΟ δεν θα είναι ο αυτόματος σύμμαχος από δω και πέρα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Αντιθέτως, η Αμερική θα συνάψει άλλες συμμαχίες. Πριν καλά καλά ξεκινήσει, η Ευρώπη ως μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις παγκοσμίως, φαίνεται να τελειώνει.
Διαβάστε ολόκληρο το δημοσίευμα:
http://www.ft.com/cms/s/0/ab995e96-5dfa-11df-8153-00144feab49a.html
Όμως, αυτή ακριβώς η διαπίστωση αποτυπώνει και την αποτυχία της. Το ευρωπαϊκό εγχείρημα διαμελίζεται. Η Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή ενώ προκλήθηκε από την ανευθυνότητα των ελληνικών κυβερνήσεων αλλά και την αδυναμία ηγεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κρίση επιδεινώθηκε από τη διστακτική στάση της Γερμανίας καθώς και την καθυστερημένη απάντηση των Ευρωπαϊκών οργάνων και κυβερνήσεων. Το ευρώ μπορεί να αποτελέσει ένα από τα θύματα αυτής της συμπεριφοράς.
Ήδη, σύμφωνα με το δημοσίευμα, τα σημάδια δείχνουν ότι η κρίση εξαπλώνεται σε άλλες χώρες που ζούσαν τόσα χρόνια με χρήματα τα οποία δεν…έβγαζαν. Αυτή τη στιγμή έχουν πρόβλημα ρευστότητας ενώ τα χέρια τους είναι δεμένα λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων και κοινού νομίσματος. Το πακέτο των 705 δισεκατομμυρίων ευρώ θα δώσει λίγο χρόνο αλλά δεν καταπιάνεται με το θέμα της ρευστότητας το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα του προβλήματος. Η ανάκαμψη της Ευρώπης τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Αυτή τη στιγμή είναι μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, ελαφρώς μεγαλύτερη από την αμερικανική, αλλά δεν θα είναι για πολύ.
Η Ευρώπη αντιμετώπιζε μια πολιτική κρίση ήδη πριν προκύψει η οικονομική. Πολλοί Ευρωπαίοι ασχολούνται με την μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών οργάνων αλλά το γεγονός ότι η Συνθήκη της Λισαβόνας απορρίπτεται επανειλημμένα αποδεικνύει ότι λίγοι πλέον κάτοικοι της Ευρώπης, οραματίζονται …ευρωπαϊκά. Η παθητική ηγεσία των ευρωπαϊκών οργάνων είναι τόσο η αιτία αλλά και το αποτέλεσμα της έλλειψης οράματος.
Πίσω από αυτό το διχασμό κρύβεται η πικρή αλήθεια ότι οι Ευρωπαίοι ποτέ δεν πίστεψαν στην Ευρώπη λόγω του έντονου εθνικισμού που επικρατεί στην ήπειρο. Αν οι Ευρωπαίοι ήθελαν σοβαρά να γίνουν μια υπερδύναμη θα αντάλλασαν την γαλλική θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με μια ευρωπαϊκή. Κάτι που δεν πρόκειται να γίνει.
Ο διχασμός εκφράζεται και σε επίπεδο στρατιωτικό. Πολύ λίγες χώρες διαθέτουν πάνω του 2% του προϋπολογισμού σε αμυντικούς εξοπλισμούς. Αυτά στα οποία ξοδεύουν τα χρήματά τους δεν έχουν και πολύ νόημα. Η διακυβέρνηση και η οικονομική πολιτική των κρατών επενδύουν σε άσχετους τομείς και όχι εκεί που πρέπει. Το όλον είναι πολύ περισσότερα από απλώς το σύνολο των κομματιών.
Το Αφγανιστάν είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Η ευρωπαϊκή συμμετοχή είναι σημαντική, με περισσότερους από 30,000 στρατιώτες από τις ευρωπαϊκές χώρες. Όμως η κατανομή άυλων και υλικών πόρων δεν είναι ομοιόμορφη. Σχεδόν 1/3 των στρατευμάτων είναι βρετανικά. Πολλές φορές οι εθνικές αποστολές έχουν ελλείψεις σε εξοπλισμούς καθώς και χρονικούς περιορισμούς. Η ευρωπαϊκή πολιτική κουλτούρα είναι ειρηνική και δεν υποστηρίζει τις στρατιωτικές αποστολές. Ο υπουργός αμύνης της Αμερικής το περιγράφει αυτό ως η «αποστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης-τόσο ο κόσμος αλλά και οι πολιτικοί απορρίπτουν την στρατιωτική βία καθώς και τους κινδύνους που ενέχει». Όλα αυτά, περιορίζουν φυσικά την αποστολή του ΝΑΤΟ.
Ο χρόνος και τα δημογραφικά προβλήματα της Ευρώπης επιδεινώνουν την κατάσταση. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός είναι γύρω στα 500 εκατομμύρια ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται ο αριθμός των άνω των 65 να διπλασιαστεί. Άρα, όλο και λιγότεροι θα μπορούν να κρατήσουν όπλο ενώ όλο και λιγότεροι θα συμμετέχουν στην αγορά εργασίας για να συντηρούν τους συνταξιούχους.
Η σχέση της Ευρώπης με την Αμερική ήταν λογικό να εξασθενίσει μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Οι συμμαχίες δημιουργούνται και μπολιάζονται σε περιόδους που υπάρχει ένας κοινός εχθρός. Η μετα-ψυχροπολεμική μετά-9/11 περίοδος είναι πολύ πιο ρευστή.
Ο συνδυασμός σοβαρών διαρθρωτικών οικονομικών ελαττωμάτων, ο πολιτικός τοπικισμός και ο στρατιωτικός περιορισμός θα εμβαθύνει τη ρήξη της διατλαντικής συμμαχίας. Ο ρόλος της Ευρώπης μειώνεται όλο και περισσότερο. Το ΝΑΤΟ δεν θα είναι ο αυτόματος σύμμαχος από δω και πέρα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Αντιθέτως, η Αμερική θα συνάψει άλλες συμμαχίες. Πριν καλά καλά ξεκινήσει, η Ευρώπη ως μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις παγκοσμίως, φαίνεται να τελειώνει.
Διαβάστε ολόκληρο το δημοσίευμα:
http://www.ft.com/cms/s/0/ab995e96-5dfa-11df-8153-00144feab49a.html
