Τώρα που οι δραστηριότητες του Δημοσίου (όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι στο μικροσκόπιο της αμφισβήτησης και περιμένουμε την ανάπτυξη από τον ιδιωτικό τομέα, πρέπει να προσέξουμε –και πολύ πιθανόν να αναθεωρήσουμε– έναν μύθο που λειτουργεί επί 74 χρόνια.
Τον μύθο του ΑΕΠ, δηλαδή του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, ο οποίος μας έχει εθίσει να μετράμε την... ανάπτυξη. Ο δείκτης του ΑΕΠ είναι η επινόηση των κεϋνσιανών οικονομολόγων που επιδιώκουν από το 1934 να καθιερώσουν τη δική τους αντίληψη για μια «μεγάλη» κυβέρνηση που παρεμβαίνει ουσιαστικά στην οικονομία. Σήμερα όμως, που τα ελλείμματα έχουν πνίξει τους λαούς και τις κυβερνήσεις, αρχίζει να κλονίζεται το ΑΕΠ όπως το ξέραμε. Σε μία οικονομία της οποίας ο δημόσιος τομέας παραγκωνίζει τον ιδιωτικό, το «ΑΕΠ» κρύβει την ανάπτυξη του δεύτερου κάτω από τα ελλείμματα των κυβερνήσεων. Ορισμένοι οικονομολόγοι και αναλυτές θεωρούν τον δείκτη του ΑΕΠ ως παραπλανητικό, «παλιό» και ανεπαρκή να μετρήσει την ανάπτυξη. Λένε πως ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε σε ένα άλλο, πιο ακριβές μέτρο της οικονομικής ανάπτυξης. Δεν έχουν άδικο.
Το ΑΕΠ είναι κατά βάση τρία νούμερα: η ιδιωτική κατανάλωση, συν οι επενδύσεις και συν οι δημόσιες δαπάνες. Οι αντιρρησίες του ΑΕΠ δεν θέλουν να προσμετράνε τις δημόσιες δαπάνες στον δείκτη ανάπτυξης, ιδιαίτερα σε περιόδους ελλειμμάτων. Ισχυρίζονται ότι οι μισθοί των γραφειοκρατών του Δημοσίου, ή ένας φαρδύς δρόμος στο πουθενά, δεν αυξάνουν το ΑΕΠ. Βέβαια καταλαβαίνουν πως χρειαζόμαστε άμυνα, δικαιοσύνη, παιδεία, υγεία, σύνταξη, αλλά μεταφέρουν έτσι το μήνυμα των άχρηστων εξόδων που κάθε άλλο παρά «προϊόν» συνιστούν και που παράγουν ελλείμματα, δηλαδή κοινωνικές ζημιές.
Το στοιχείο που βγάζει μάτι είναι ότι στον μεν ιδιωτικό τομέα ο δείκτης του ΑΕΠ δείχνει μία πραγματική τιμή που οι πολίτες έχουν πληρώσει για ένα αγαθό ή μία υπηρεσία, ενώ στην περίπτωση του Δημοσίου υπάρχουν πολλά ερωτήματα κατά πόσο οι αντίστοιχες τιμές ανταποκρίνονται πραγματικά προς χρήσιμες υπηρεσίες. Οι Κεϋνσιανοί μέχρι σήμερα ήθελαν αυτόν τον υπολογισμό γιατί τεκμηριώνει τον ισχυρισμό τους ότι οι κυβερνητικές δαπάνες τονώνουν την οικονομική ανάπτυξη.
Αλλά ας σκεφθεί κανείς τι νόημα έχει η σύγκριση του δείκτη ανάπτυξης της Κίνας (9% - 11%) σε σχέση με τον δείκτη λ.χ. της Γαλλίας (2%), όταν η πρώτη περιλαμβάνει μέσα στο ΑΕΠ δεκάδες δισεκατομμύρια δαπανών για τρένα, λιμάνια, ή πόλεις φαντάσματα αμφίβολης χρησιμότητας, ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει κατά το πλείστον καθαρές ιδιωτικές καταναλωτικές δαπάνες. Ο ιδιωτικός τομέας δημιουργεί αναμφισβήτητες χρήσιμες θέσεις εργασίας και πληρώνει από πάνω φόρους στην κυβέρνηση. Αυτά είναι θέματα που καλείται να λύσει η μετά την κρίση παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση.
