Επί τάπητος ξανά οι Συνθήκες της Ε.Ε.

Παράλληλα με τη σκληρή διαπραγμάτευση μεταξύ των κρατών της ευρωζώνης και των ιδιωτικών τραπεζών σχετικά με το σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης του ευρώ και τη συμμετοχή του καθενός στο κόστος που συνεπάγεται, τις τελευταίες ημέρες επανήλθε με διακριτικό αλλά σαφή τρόπο στην ατζέντα των συζητήσεων το θέμα της αλλαγής των ευρωπαϊκών Συνθηκών.

Στην απόφαση της...συνόδου στις 23 Οκτωβρίου αναφέρεται ρητά ότι το «συμβούλιο προτίθεται να μελετήσει την περιορισμένη αλλαγή των Συνθηκών», η οποία, όπως υπενθυμίζεται, μπορεί να γίνει μόνο με τη συναίνεση και των 27 κρατών-μελών. Και για να μην υπάρχει... παρανόηση, η Αγκελα Μέρκελ δήλωσε ότι «οι τροποποιήσεις των Συνθηκών δεν πρέπει να είναι ταμπού», αναφορά που επανέλαβαν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν βαν Ρομπάι και ο πρόεδρος της Κομισιόν, Μανουέλ Μπαρόζο. Η γερμανίδα καγκελάριος μάλιστα έγινε περισσότερο σαφής, λέγοντας ότι πλέον πρέπει να ευθυγραμμιστεί η νομική τάξη των πραγμάτων με την πραγματική, υπονοώντας ότι πρέπει να θεσμοθετηθούν όσα η χώρα της έχει ήδη επιβάλει στην Ε.Ε. σε επίπεδο δημοσιονομικής πειθαρχίας.

Στα σημεία που με τον ένα ή άλλο τρόπο έχουν μπει στη συζήτηση αυτή, περιλαμβάνονται:

- Η συγκρότηση ενός μηχανισμού αυτόματων αυστηρών κυρώσεων μακράς διαρκείας σε περιπτώσεις που δεν τηρούνται οι περιορισμοί σε έλλειμμα και χρέος.
- Η δημιουργία θέσης ενός υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης με αυξημένες αρμοδιότητες, πρόταση που έγινε από τον Ζαν Κλοντ Τρισέ.

- Εναλλακτικά, η δημιουργία θέσης ενός «υπερ-επιτρόπου», ο οποίος θα αναλαμβάνει την εποπτεία των χωρών που παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας (όπως η Ελλάδα), με δικαιοδοσία να παρεμβαίνει σε όλες τις οικονομικές αποφάσεις. Την πρόταση έκανε η Ολλανδία και τη στηρίζουν Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία και Φιλανδία.
- Η ιδέα τα απείθαρχα κράτη να μπορούν να οδηγηθούν για τιμωρία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, την οποία έριξε πρόσφατα η Αγκελα Μέρκελ.

- Από το Βερολίνο προέρχεται και η πρόταση («ως έσχατη λύση») για τη δυνατότητα «έξωσης» από την ευρωζώνη χωρών που επανειλημμένως έχουν παραβιάσει τους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας.
- Η έκδοση ευρωομολόγων, η οποία έχει τη στήριξη των ευρωσοσιαλιστών, των Πράσινων και μέρους της ευρωαριστεράς, ενώ «απέναντι» βρίσκεται το Βερολίνο. Στηρίζεται και από τον Μ. Μπαρόζο, ο οποίος σύντομα θα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις.

- Η ίδρυση νέου, ανεξάρτητου οργανισμού αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας, π.χ υπό τη μορφή ιδρύματος, ιδέα που εξετάζει η Κομισιόν.
- Βήματα προς την ομοσπονδιοποίηση της Ε.Ε., τα οποία προτείνουν πολιτικοί όπως ο επικεφαλής των Φιλελευθέρων, Γκι Φέρχοφσταντ, και ο πρόεδρος των Ευρωπαίων Πράσινων, Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η ύπαρξη κοινού νομίσματος με διαφορετικές οικονομικές, δημοσιονομικές και φορολογικές πολιτικές «μοιάζει με προσπάθεια τετραγωνισμού του κύκλου».

Τις έντονες επιφυλάξεις τους για μια πιθανή αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας εκφράζουν οι δέκα χώρες εκτός ευρωζώνης, διατυπώνοντας ανοιχτά τους φόβους τους ότι θα θεσμοθετηθεί η Ε.Ε. των δύο ταχυτήτων, με τον γαλλογερμανικό άξονα να επιβάλλει τις απόψεις του. Επιφυλακτικός εμφανίζεται (για ευνόητους λόγους) και ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ντ. Κάμερον, ο οποίος δεσμεύεται επιπλέον από νόμο για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Αρνητική θέση έχουν πάρει, επίσης, η Ιρλανδία και η Ιταλία (για λόγους συγκυρίας).
Η συζήτηση, πάντως, αναμένεται να ανάψει περισσότερο, καθώς ο Χέρμαν βαν Ρομπάι θα παρουσιάσει σύντομα τις προτάσεις του για το πώς θα προχωρήσουν οι «περιορισμένες αλλαγές» στις Συνθήκες, ενόψει της συνόδου κορυφής του Δεκεμβρίου.