"Η κρίση χρέους στη ζώνη του ευρώ ξεκίνησε από την Ελλάδα.
Μετά από σχεδόν τρία χρόνια και δύο πακέτα χρηματικής διάσωσης προς τη χώρα, η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει αν θα δώσει στη χώρα ακόμη περισσότερη βοήθεια ή όχι"...
Mεταδίδει σήμερα το Reuters:
"Λόγω της πολυπλοκότητας του όλου ζητήματος των προβλημάτων της Ελλάδας, τα ερωτήματα που θέτονται είναι τρία και είναι απλά: Μπορεί η χώρα να επιστρέψει στην ανάπτυξη; Πόσο... μεγάλα είναι τα χρέη της; Εάν επέλθει η ανάπτυξη, θα είναι αρκετή για να καλύψει το χρέος της χώρας;
Εάν τεθεί το εν λόγω ζήτημα υπό αυτό το πρίσμα, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί πολιτικοί έχουν βρει μία λύση τόσο φευγαλέα. Αλλά, όπως πάντα, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, και στην περίπτωση της Ελλάδας, οι λεπτομέρειες είναι διαβολικά δύσκολες.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι συνεχιζόμενες προσπάθειες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - γνωστές από κοινού ως «τρόικα» για το ξεκίνημα της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης στην Ελλάδα και για τις προοπτικές μείωσης του χρέους της, είναι τόσο κρίσιμα.
Όλοι οι πολιτικοί ηγέτες και αξιωματούχοι, από τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ έως τον Πρόεδρο της Ε.Κ.Τ. τον Μάριο Ντράγκι αλλά και τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά - ο οποίος θέλει ακόμα δύο χρόνια επιμήκυνσης για να προβεί στις απαιτούμενες περικοπές - περιμένει το αποτέλεσμα της έκθεσης της τρόικας, η οποία αναμένεται στα τέλη Σεπτεμβρίου ή στις αρχές Οκτωβρίου.
Αν καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, με ταυτόχρονη δυνατότητα για ανάπτυξη και αργής μείωσης του μακροπρόθεσμου χρέους της χώρας, η κάθε πλευρά θα πάρει τη δική της ανάσα ανακούφισης, ακόμα και αν παραμείνει αξεπέραστο ένα ολόκληρο πλήθος από εμπόδια.
Εάν, όπως φαίνεται και το πιο πιθανό λόγω των θορύβων που προκύπτουν από αξιωματούχους της Ε.Ε., η τρόικα αποφανθεί πως η Ελλάδα δεν έχει κάνει αρκετά βήματα και δεν έχει καμία ρεαλιστική προοπτική απομείωσης των χρεών της κατά την επόμενη δεκαετία, κατ’ επέκταση μπορεί τελικά να έρθει και η ώρα της αλήθειας για τη χώρα.
Με σχέδια επί χείρας για την εφαρμογή σχεδίων χρηματικής διάσωσης από την Ε.Κ.Τ. για την προστασία της Ισπανίας και της Ιταλίας, και την παρέμβαση εκ μέρους της με στόχο τη μείωση του κόστους δανεισμού των εν λόγω χωρών, θα ήταν παράλογο να αφήσουν την Ελλάδα να συντριβεί στην παρούσα φάση, εξαπολύοντας ένα κύμα μετάδοσης το οποίο θα πάει την κρίση σε νέα επίπεδα.
Αντ 'αυτού, είναι πιθανό να υπάρξει μία προσπάθεια για να βρεθεί ένας τρόπος ώστε να δοθεί στην Ελλάδα περισσότερη βοήθεια όχι όμως εις βάρος του Γερμανού φορολογούμενου, κάτι που η Bundestag θα μπορούσε να απορρίψει.
Ο Σαμαράς, μετά τις συνομιλίες με τη Μέρκελ την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε: «Δε ζητάμε άλλα χρήματα. Ζητάμε αναπνοές για το μακροβούτι που πρόκειται να κάνουμε».
Με τη σειρά της, η Μέρκελ τόνισε πόσο σημαντικά θα είναι τα ευρήματα της έκθεσης της τρόικα λέγοντας:
«Εκείνο που η Ελλάδα θα πρέπει να περιμένει από τη Γερμανία, είναι ότι δε θα προβεί σε πρόωρες αποφάσεις, αλλά θα περιμένει αξιόπιστα στοιχεία, που για μένα σημαίνει την έκθεση της τρόικα».
Υπάρχει ολόκληρο βουνό μπροστά μας
Αν και είναι αδύνατο να προβλέψουμε τι θα αποφανθεί η τρόικα (ή όπως αποκαλούνται στην Ελλάδα «οι άντρες με τα μαύρα») όταν θα επιστρέψουν στην Αθήνα στις 5 Σεπτεμβρίου για μία δεύτερη, πιο εμπεριστατωμένη επίσκεψη, οι γενικές παράμετροι είναι σαφείς.
Η κρίσιμη αξιολόγηση είναι αν το ελληνικό χρέος ως ποσοστό του Α.Ε.Π. μπορεί να μειωθεί κάτω από το 120% μέχρι το 2020, σε σχέση με το 160% που βρίσκεται περίπου τώρα.
Το ΔΝΤ έχει εντοπίσει ότι το 120% είναι η ανώτατη κορυφή του βουνού του χρέους της Ελλάδας, λέγοντας ότι οποιοδήποτε επίπεδο πάνω από αυτό, το χρέος δε θα είναι βιώσιμο ενώ θα υπάρξουν περιορισμένες προοπτικές ανάπτυξης για τη χώρα και επιπρόσθετα, θα προκύψει ανάγκη για τεράστιες και απαιτητικές διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές.
Όμως, με το Α.Ε.Π. να έχει συρρικνωθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια και με μία πρόβλεψη για φέτος για επιπρόσθετη μείωση της τάξης του 7% - σημαντικά υψηλότερη από το 5% που αρχικά αναμενόταν - η χώρα δείχνει να ανεβαίνει έναν ακόμη πιο απότομο λόφο προς την ανάκτηση της φερεγγυότητάς της.
Αυτή η εξέλιξη ανοίγει ένα παράθυρο για τους όρους διάσωσης της Ελλάδας που είχαν συμφωνηθεί νωρίτερα φέτος, καθώς προβλέφθηκε περιθώριο για επαναξιολόγηση της ύφεσης, αν αποδειχθεί βαθύτερη από ό, τι αναμενόταν. Ωστόσο, το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η ρήτρα αυτή δεν ήταν νομικά δεσμευτική.
Την ίδια ώρα, οι προσπάθειες της Αθήνας για την ελάφρυνση του χρέους μειώνοντας το έλλειμμα του προϋπολογισμού και τη διεξαγωγή προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων μεγάλης εμβέλειας, έχουν μέχρι στιγμής αποφέρει πενιχρά αποτελέσματα.
Οι βαθύτερες περικοπές του προϋπολογισμού θα εξασφαλίσουν ένα επιπλέον ποσό ύψους € 11,5 δις το 2013 και το 2014 όπως αναφέρεται στην αντίστοιχη δέσμευση. Το ερώτημα όμως που εγείρεται είναι εάν αυτές οι περικοπές θα εφαρμοστούν πλήρως. Πρόκειται για ένα εμπόδιο στο οποίο συνήθως σκόνταφτε επάνω του η Αθήνα και στο παρελθόν, αφήνοντας ανεκπλήρωτους τους αρχικούς στόχους.
Οι διαβεβαιώσεις του Σαμαρά, ο οποίος μέχρι να αναλάβει την εξουσία ήταν ένας αντίπαλος των μέτρων λιτότητας, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, αυτή τη φορά, υπονομεύονται από τα ίδια τα γεγονότα.
Λόγω των καθυστερήσεων στην εφαρμογή των προηγούμενων δεσμεύσεων, που προκλήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη διεξαγωγή δύο εκλογών στη χώρα μέσα σε τρεις μήνες, η Αθήνα βρίσκεται ουσιαστικά εκτός τροχιάς του προγράμματος διάσωσης των € 174 δις της Ε.Ε. εις γνώση των Ελλήνων αξιωματούχων.
Αν και διαφωνούν με τα ποσά, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η Ελλάδα θα πρέπει να καταλήξει σε επιπρόσθετα μέτρα ύψους € 20-30 δις για τη μείωση του κόστους και του χρέους ώστε ο δείκτης χρέους ως προς το ΑΕΠ να τεθεί και πάλι σε βιώσιμη πορεία.
Για την τρόικα, πολλά εξαρτώνται από τις παραδοχές και υποθέσεις. Αν η ελληνική οικονομία έχει αρχίσει να αυξάνεται και πάλι το 2014, πόσο θα μπορούσε να αναπτυχθεί από εκείνη τη χρονιά μέχρι και το 2020; Αν το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων μπει σε ένα ρυθμό, θα μπορούσε να εξασφαλιστεί ένα πραγματικό ποσό ίσο με € 50 δις κατά τη διετία 2015- 2016, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί;
Κάθε μία από αυτές τις μεταβλητές θα μπορούσε να σημάνει τη διαφορά για την Ελλάδα που βρίσκεται κυριολεκτικά επί ξυρού ακμής.
Αυτή τη στιγμή, αξιωματούχοι της Ε.Ε. ισχυρίζονται πως ο γκρεμός είναι πιο ορατός από οποιαδήποτε άλλη θετική εκδοχή. Ως εκ τούτου, ο σχεδιασμός των επερχόμενων κινήσεων θα ενταθεί κατά τις επόμενες εβδομάδες σε Βρυξέλλες, Βερολίνο και στα υπόλοιπα κέντρα αποφάσεων μετά την ανακοίνωση της έκθεσης της τρόικα.
Εδώ, γενικά τα πιθανά σενάρια είναι τρία:
-Η τρόικα λέει ότι η Ελλάδα αν και είναι οριακά εκτός πορείας, η χώρα βρίσκεται σε θέση να προχωρήσει σε περαιτέρω περικοπές δαπανών και μέτρα τόνωσης των εσόδων για να επανέλθει σε ένα βιώσιμο δρόμο.
-Η τρόικα λέει ότι η Ελλάδα είναι ουσιαστικά εκτός τροχιάς και πρέπει να της δοθεί περισσότερος χρόνος για να επιτύχει τους στόχους της και, ενδεχομένως, ένα τρίτο πρόγραμμα στήριξης εκ μέρους Ε.Ε. και Δ.Ν.Τ. για να επιστρέψει μακροπρόθεσμα στην φερεγγυότητα.
-Η Ελλάδα είναι εντελώς εκτός πορείας, δεν μπορεί να επιτύχει τους στόχους της και χρειάζεται άλλη μία βαθιά αναδιάρθρωση του χρέους της. Αυτό θα σήμαινε ότι η Ε.Κ.Τ. και οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης θα χρειαστεί εκ νέου να διαγράψουν σε μεγάλο βαθμό την αξία των ελληνικών κρατικών ομολόγων που έχουν υπό την κατοχή τους και να προετοιμαστούν για ένα άλλο πακέτο στήριξης της ευρωζώνης αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στη «σφαίρα» της πολιτικής
Αν και το πρώτο σενάριο είναι εκείνο που αποσκοπούν οι πολιτικοί, το δεύτερο και το τρίτο εμφανίζονται ως και τα πιο πιθανά ενώ και τα δύο θέτουν το ερώτημα του αν η Ελλάδα, αφού είχε ήδη λάβει δύο πακέτα διάσωσης ύψους σχεδόν € 300 δις, μπορεί να παραμείνει στο κοινό νόμισμα.
Η Μέρκελ και οι υπόλοιποι ηγέτες της Ε.Ε. είναι ανένδοτοι και επιθυμούν την Ελλάδα να παραμείνει στην ευρωζώνη. Όμως, οι Γερμανοί νομοθέτες έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί η χώρα τους να διαθέσει άλλο χρόνο ή χρήματα για την Ελλάδα. Σημειωτέον ότι η Μέρκελ θα πρέπει να συγκρατήσει αυτές τις απόψεις που προέρχονται από το εσωτερικό της χώρας της καθώς οι γερμανικές εκλογές απέχουν μόλις ένα χρόνο.
Εάν εκτιμηθεί ότι το χρέος της Ελλάδας χαρακτηρίζεται ως μη βιώσιμο, δεν είναι σαφές ότι το Δ.Ν.Τ. θα συνεχίσει την προσπάθεια βοήθειας της χώρας.
