15 Σεπτεμβρίου 2008.
Η κυβέρνηση Μπους άφησε την ιστορική Lehman Brothers, την 4η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ, να χρεοκοπήσει. Ηταν η μεγαλύτερη χρεοκοπία στην αμερικανική οικονομική ιστορία.
Ηταν η μέρα που σταμάτησε το καπιταλιστικό σύστημα να λειτουργεί, καθώς κορυφαίες τράπεζες της Wall Street βρέθηκαν σε δεινή κατάσταση.
...Και για να αποφευχθούν οι κατά συρροήν χρεοκοπίες θα έπρεπε να γίνουν μαζικές ανακεφαλαιοποιήσεις, δηλαδή να ενισχυθούν με δημόσιο χρήμα οι τράπεζες.
Το κράτος (δηλαδή η κυβέρνηση Μπους και στη συνέχεια η κυβέρνηση Ομπάμα) εξαναγκάστηκε να παρέμβει και ως «επενδυτής» και ως «ρυθμιστής», αλλά και ως «οικονομική δύναμη».
Ομως, όποιοι ήλπιζαν πως η διάσωση των τραπεζών θα μπορούσε να... και τη λύτρωση από τις συνέπειες των τεράστιων απωλειών των θέσεων εργασίας και την εξάπλωση της οικονομικής απόγνωσης, είναι βέβαιο πλέον ότι έχουν πλήρως διαψευστεί. Η πολιτική που διασώζει τις τράπεζες που κινδυνεύουν για να τις παραδώσει «υγιείς» στους τραπεζίτες, αποτελεί το δόγμα–ορόσημο της κρίσης αυτής –μιας κρίσης στο μεδούλι της τραπεζικής– που το υιοθέτησαν και το εφάρμοσαν με ευλάβεια και χωρίς ιδεολογικούς ενδοιασμούς οι ισχυροί της Γης. Μια πολιτική που, αντί να μεταβιβάσει εισόδημα από τους τραπεζίτες, οι οποίοι κάθονται πάνω στο χρήμα που τους έδωσε το κράτος, σε εκείνους που θα το ξόδευαν αλλά που σήμερα δεν έχουν ούτε για να ζήσουν, έκλεισε τα μάτια.
Σήμερα, 15 Σεπτεμβρίου, συμπληρώθηκαν τέσσερα χρόνια από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και τη χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε στην Αμερική από το 1930, με πρωτοφανείς συνέπειες στο τραπεζικό σύστημα και στην πραγματική οικονομία σε ολόκληρο τον κόσμο. H αμερικανική οικονομία έχει ανακάμψει, τα κέρδη έχουν επιστρέψει στους Αμερικανούς τραπεζίτες, η Wall Street ξαναβρήκε τη λάμψη της, ο δείκτης Dow Jones επέτρεψε στα ύψη προ της κρίσης... αλλά οι παρενέργειες από τη «φούσκα» της αμερικανικής στεγαστικής πίστης και το πιστωτικό κραχ δεν έχουν ακόμη πλήρως αμβλυνθεί. Οι αιτίες που προκάλεσαν το κραχ του 2008 είναι πολλές –μεταξύ αυτών, η οικονομική κακοδιοίκηση, οι αδυναμίες του εποπτικού συστήματος (bad regulation) και η τραπεζική απληστία– και παραμένουν.
H ηλικίας 158 ετών Lehman Brothers πέρασε στην ιστορία της Wall ως το μεγαλύτερο θύμα της διαβόητης κρίσης των subpimes στεγαστικών δανείων και των «τοξικών», που εξελίχθηκε σε πρωτοφανή πιστωτική ασφυξία και έπληξε βίαια το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα και την οικονομία. Είχε πρωτοστατήσει στην έκδοση ελκυστικών πακέτων σύνθετων δομημένων ομολόγων πάνω στα στεγαστικά subprimes δάνεια υψηλού ρίσκου. Ο αμερικανικός λαός «μάτωσε» και μαζί ολόκληρος ο κόσμος από τη χρηματοπιστωτική κρίση, που μεταλλάχθηκε σε εφιαλτική κρίση χρέους, με δεινές κοινωνικές επιπτώσεις στην Ευρώπη.
Τα ρήγματα στις τράπεζες της Ευρωζώνης και τις οικονομίες είναι ακόμη τεράστια καθώς η κρίση μεταδόθηκε σε όλες τις αγορές και τις χώρες και έγινε συστημική. Η Φρανκφούρτη, το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες προσπαθούν απεγνωσμένα να διασώσουν την Ισπανία και να ξαναγράψουν τους κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει ο τραπεζικός κλάδος της Ευρωζώνης. Βεβαίως, το έργο παίχτηκε με επιτυχία για τους τραπεζίτες της Wall Street πριν από τέσσερα χρόνια.
Οργίλος, ο διάσημος νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν επισημαίνει ότι όλη αυτή η ιστορία έχει αρχίσει να μοιάζει με ρουτίνα: για άλλη μια φορά η οικονομία βυθίζεται, η ανεργία εκτοξεύεται στα ύψη, οι τράπεζες έχουν προβλήματα, οι κυβερνήσεις σπεύδουν για σωτηρία – αλλά, με κάποιο τρόπο, σώζονται μόνο οι τράπεζες, όχι οι άνεργοι...
Ζ.Ζήκου
