Η ολοκλήρωση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας μαζί και με το τρίμηνο της μετενέργειας θα οδηγήσουν το αργότερο από τον Μάιο και μετά σε νέες μειώσεις στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα.
Η επιλογή της υπογραφής είτε επιχειρησιακών είτε ακόμα χειρότερα ατομικών συμβάσεων εργασίας θα προκαλέσει τεράστιες μειώσεις στις αποδοχές των εργαζομένων.
Αλλωστε, οι... ατομικές συμβάσεις σαρώνουν την αγορά εργασίας πάνω από έναν χρόνο.
Από τα στοιχεία που συγκεντρώνει το υπουργείο Εργασίας φαίνεται ότι περισσότεροι από 1.200.000 εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα είτε έχουν υπογράψει είτε βρίσκονται υπό την πίεση υπογραφής ατομικής σύμβασης εργασίας.
Αιτία το γεγονός ότι η μία μετά την άλλη οι κλαδικές συμβάσεις ολοκληρώνονται, αφού έχει παρέλθει πια και το τρίμηνο της υποχρεωτικής μετενέργειας, όπως ορίζει ο νόμος, χωρίς να ανανεωθούν. Ετσι οι εργαζόμενοι βρίσκονται ξαφνικά αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να κληθούν να αποδεχτούν μία ατομική σύμβαση, που θα περιλαμβάνει σημαντικές μειώσεις στις αποδοχές τους.
Ηδη από τις περίπου 80 κλαδικές συμβάσεις που βρίσκονταν σε ισχύ πριν από μία διετία σήμερα έχουν μείνει μόλις 15 «ζωντανές». Ακόμα και αυτή η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) έχει επί της ουσίας καταργηθεί, με τον κατώτατο μισθό να έχει υποχωρήσει στα επίπεδα των 586 ευρώ μεικτά και ειδικά για νέους έως 25 ετών στα 511 ευρώ μεικτές αποδοχές. Οπως τονίζει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και εργατολόγος Αλέξης Μητρόπουλος, «έως το τέλος του έτους πάνω από το 80% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα θα έχει αναγκαστεί να υπογράψει ατομικές συμβάσεις». Το γεγονός ότι στις 31 Μαρτίου η ΕΓΣΣΕ λήγει και τυπικά οδηγεί αυτόματα περίπου 350.000 ανειδίκευτους εργάτες στην έσχατη λύση των ατομικών συμβάσεων. Το ίδιο όμως συμβαίνει και με όσους υπόκεινται ακόμα σε κλαδικές συμβάσεις εργασίας.
Ολες οι επιμέρους παράμετροι συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς οι εργοδότες έχουν μια σειρά από διατάξεις να τους ευνοούν. Με βάση το Μνημόνιο 2 η ισχύς των κλαδικών συμβάσεων ολοκληρώνεται το αργότερο έναν χρόνο μετά την ψήφισή του. Ζωντανές διατηρούνται μόνο όσες κλαδικές συμβάσεις υπογράφηκαν μετά το Μνημόνιο 2, π.χ., η κλαδική στον κλάδο του εμπορίου. Δηλαδή στις 14 Φεβρουαρίου 2013 μπαίνει τέλος στη συντριπτική πλειονότητα των κλαδικών συμβάσεων. Με δεδομένο ότι η μετενέργειά τους έχει πλέον διάρκεια τρεις μήνες και όχι έξι μήνες, όπως ίσχυε παλαιότερα, οι επιχειρήσεις που δεσμεύονται από κλαδικές συμβάσεις έχουν υποχρέωση μέχρι τα μέσα Μαΐου να καταβάλλουν μισθούς σύμφωνα με τα οριζόμενα σε αυτές.
Από αυτό το χρονικό διάστημα και μετά οι επιχειρήσεις αποκτούν τη δυνατότητα να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με τους εργαζομένους σε μια προσπάθεια να συμφωνήσουν σε νέα σύμβαση εργασίας. Επίσης οι εργαζόμενοι έχουν επί της ουσίας χάσει και το δικαίωμα προσφυγής στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ). Για να συμβεί κάτι τέτοιο, το Μνημόνιο 2 επιβάλλει τη σύμφωνη γνώμη εργαζόμενου και εργοδότη... Ετσι, γιγαντώνονται οι πιέσεις για υπογραφή ατομικών συμβάσεων, χωρίς οι εργαζόμενοι να μπορούν να αντισταθούν. Αλλωστε, ο «άλλος» δρόμος είναι αυτός της ανεργίας, κάτι που αποτελεί και το μεγαλύτερο μοχλό άσκησης πίεσης των εργοδοτών προς τους εργαζόμενους.
Θεωρητικά οι επιχειρήσεις που βρίσκονται ενταγμένες σε εργοδοτικές οργανώσεις δεσμεύονται για την υπογραφή κλαδικής σύμβασης ανάμεσα στο δικό τους σωματείο και το αντίστοιχο σωματείο του κλάδου. Το «κόλπο» που έχουν επιλέξει οι εργοδότες είναι να διαγράφονται από το σωματείο τους, κάτι που σημαίνει ότι αυτόματα αποκτούν το δικαίωμα να προχωρήσουν σε απευθείας διαπραγματεύσεις με τους εργαζομένους τους. Με τον τρόπο αυτό, το «καλό» σενάριο είναι η υπογραφή επιχειρησιακής σύμβασης. Το αρνητικό σενάριο είναι να καλούνται οι εργαζόμενοι ένας ένας και να τους ζητείται να υπογράψουν ατομικές συμβάσεις εργασίας, με σημαντικά μειωμένες αποδοχές.
Από επίσημα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) είναι δεκάδες χιλιάδες οι ατομικές συμβάσεις που υπογράφηκαν από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Αύγουστο του 2012, με αποτέλεσμα οι μισθοί να παρουσιάσουν μείωση 22% κατά μέσο όρο. Πιο συγκεκριμένα, ο ΣΕΠΕ έχει στη διάθεσή του στοιχεία για 178.058 εργαζομένους που 40.297 επιχειρήσεις ανά την επικράτεια επέλεξαν να μειώσουν τις αποδοχές τους, μέσω υπογραφής ατομικών συμβάσεων εργασίας. Επίσης, υπάρχουν καταγεγραμμένες άλλες 61.113 μετατροπές συμβάσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες ευέλικτες μορφές (π.χ., μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασία). Τονίζεται η λέξη «καταγεγραμμένες», γιατί είναι δεκάδες χιλιάδες οι μετατροπές συμβάσεων που έχουν γίνει στην αγορά εργασίας, χωρίς να έχει ενημερωθεί ο ΣΕΠΕ για το παραμικρό.
Ενώ οι ατομικές συμβάσεις κάνουν θραύση, οι επιχειρησιακές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί είναι σαφώς λιγότερες. Στις περιφερειακές υπηρεσίες της Επιθεώρησης Εργασίας, στο οκτάμηνο του '12, κατατέθηκαν 631 επιχειρησιακές συμβάσεις, με μέσο όρο μείωσης αποδοχών που κυμάνθηκε στο 21% και αφορούσαν 79.186 εργαζομένους. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν όμως ότι, είτε ατομική είτε επιχειρησιακή σύμβαση υπογραφεί, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: σημαντική μείωση στις αποδοχές των εργαζομένων.
Συλλογικές διαπραγματεύσεις τέλος και στο Δημόσιο
Συνολικά, η λήξη των κλαδικών συμβάσεων που έχει συντελεστεί το τελευταίο έτος έχει οδηγήσει τουλάχιστον 1.200.000 εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, δηλαδή περίπου το 60%, στη μέγκενη είτε των ατομικών συμβάσεων είτε των μορφών ευέλικτης απασχόλησης. Το υπουργείο Εργασίας γνωρίζει την ύπαρξη του προβλήματος, αλλά δεν έχει πολλά περιθώρια αντίδρασης, καθώς στη συντριπτική τους πλειονότητα οι συμβάσεις αυτές δεν έχουν επίσημα καταγραφεί. Πρόκειται για μια άτυπη συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου, χωρίς να συνοδεύεται από την υποχρεωτική αναγγελία στον ΣΕΠΕ.
Ιδια κατάσταση όμως, με κατάργηση των συμβάσεών τους, καλούνται να αντιμετωπίσουν και οι εργαζόμενοι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Η εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου χωρίς εξαιρέσεις οδηγεί πρακτικά στην κατάργηση κάθε συλλογικής διαπραγμάτευσης. Τα πρώτα «θύματα» αυτής της διαδικασίας είναι, σύμφωνα με τον κ. Μητρόπουλο, «οι εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στις ΔΕΚΟ, καθώς πλέον οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν στην ουσία καταργηθεί. Οι εργαζόμενοι αυτοί υπάγονται αυτόματα στο ενιαίο μισθολόγιο, που μεταφράζεται σε μεγάλες μειώσεις στις αποδοχές τους».
Βασίλης Αγγελόπουλος
