Σύμφωνα με το τελικό κείμενο των αλλαγών που παραδόθηκε τις προηγούμενες μέρες από τον.. υπουργό Εργασίας για έγκριση στην τρόικα, ο νέος μηχανισμός καθορισμού κατώτατου μισθού και ημερομισθίου (Ν.4093/2012) θα προβλέπει διαβούλευση διάρκειας δύο μηνών με τους κοινωνικούς εταίρους, ενώ στη συνέχεια το υπουργείο Εργασίας εντός 15 ημερών θα προωθήσει νομοθετική ρύθμιση που θα ορίζει το ύψος του μισθού. Βάσει του κειμένου οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση (η ΓΣΕΕ έχει δηλώσει ότι θα απέχει από τη διαδικασία) θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα μεγέθη της οικονομίας, τη δυνατότητα βιοπορισμού των ευάλωτων ομάδων, αλλά και τις συστάσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας στις οποίες επισημαίνεται:
1) Η αύξηση του κατώτατου μισθού των ανειδίκευτων εργαζομένων, σε συνθήκες μεγάλης ανεργίας, δεν ενδείκνυται.
2) Για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων ενδείκνυται ο καθορισμός των κατώτατων μισθών σε ποσοστό περίπου 75% του κατώτατου μισθού των ενηλίκων.
3) Διαφοροποιημένοι κατώτατοι μισθοί ανά περιοχή ενδείκνυνται εφόσον υπάρχουν ιδιαίτερες οικονομικές συνθήκες ύφεσης και ανεργίας σε αυτές, οπότε εκεί οι βασικοί μισθοί πρέπει να είναι χαμηλότεροι.
4) Να μην επεκτείνονται οι κλαδικές συλλογικές συμβάσεις στους μη εκπροσωπούμενους εργοδότες και να δημιουργείται ευχέρεια εξαίρεσης από αυτές για τους εργοδότες, ιδίως των μικρών επιχειρήσεων, που πρέπει να δεσμεύονται.
5) Η περιοδικότητα μεταβολής του κατώτατου μισθού να ακολουθεί τις εξελίξεις της οικονομίας και της αγοράς εργασίας.
Οι παραπάνω συστάσεις αφήνουν ανοιχτά τα εξής ενδεχόμενα:
■ Περαιτέρω μείωση του βασικού μισθού για τους νέους κάτω των 25 ετών στα 439 ευρώ (75% του μισθού των ενηλίκων) από 510 που είναι σήμερα.
■ Θέσπιση χαμηλότερων βασικών μισθών έως 30% στις ειδικές οικονομικές ζώνες.
■ Να εξαιρεθούν οι εργοδότες μικρών επιχειρήσεων από την υποχρέωση καταβολής των μισθών που έχουν συμφωνηθεί μέσω των κλαδικών συμβάσεων.
■ Ο κατώτατος μισθός μπορεί να μειώνεται κατά περιοδικά διαστήματα αν οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας και τους δείκτες της οικονομίας είναι δυσμενείς.
Στην Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου αναφέρεται ρητά ότι οι αμοιβές και οι ωριμάνσεις θα παραμείνουν παγωμένες έως ότου η ανεργία υποχωρήσει κάτω από το 10%. Σύμφωνα με τον κ. Σάββα Ρομπόλη, επιστημονικό διευθυντή του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, «η ανεργία θα υποχωρήσει κάτω από το 10% το 2027. Μέχρι τότε έχει αποκλειστεί», επισημαίνει ο κ. Ρομπόλης, «βάσει της μνημονιακής επιταγής οποιαδήποτε συζήτηση για αύξηση των κατώτατων μισθών που είναι σήμερα σε χαμηλότερα επίπεδα από το ύψος μισθού που αντιστοιχεί στα σημερινά επίπεδα της ελληνικής οικονομίας. Κάποιες μελέτες, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις μεταβλητές, υποδεικνύουν ως ιδανικό κατώτατο μισθό τα 640 ευρώ. Ολοι οι οικονομικοί δείκτες, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης, είναι δυσμενείς.
Επίσης η μεθοδολογία που ακολουθούν οι δανειστές σε σχέση με τον δείκτη της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας αμφισβητείται. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, αν σήμερα η οικονομία είναι μηδέν, ο κατώτατος μισθός θα πρέπει να είναι πλην μηδέν... Ολα δείχνουν ότι δεν θα αποφευχθεί περαιτέρω μείωση».
Οι δεσμεύσεις Βρούτση
Στον αντίποδα των νέων εφιαλτικών σεναρίων βρίσκονται οι επαναλαμβανόμενες δεσμεύσεις του υπουργού Εργασίας κ. Γιάννη Βρούτση, που αποσαφήνισε ότι ο κατώτατος μισθός θα παραμείνει στα 586 ευρώ έως το 2016, αλλά και οι δηλώσεις του κ. Ολι Ρεν, ο οποίος διευκρίνισε ότι το 2014 θα αλλάξει η διαδικασία διαμόρφωσης του βασικού μισθού και όχι το ύψος του. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η στάση του κ. Ματίας Μορς ο οποίος, γνωρίζοντας όσα γράφονται στον Τύπο, την ώρα που παρέλαβε το κείμενο για τον νέο μηχανισμό -και μάλιστα νωρίτερα από την καθορισμένη ημερομηνία- από τον υπουργό Εργασίας είπε χαριτολογώντας: «Αν υπάρξει θέμα μείωσης του κατώτατου μισθού, θα το έχετε θέσει εσείς και όχι εμείς». Οσον αφορά στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί, τους κοινωνικούς και ερευνητικούς φορείς που θα συμμετάσχουν στη διαβούλευση θα συντονίσει ένα πρόσωπο κύρους, το οποίο θα προτείνει ο υπουργός Εργασίας και θα εγκρίνει η Βουλή.
Οι συστάσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας
Για τη διαμόρφωση του βασικού μισθού θα ληφθούν υπόψη και οι εξής παραδοχές-συστάσεις του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Ο νομοθετημένος κατώτατος μισθός δεν υποκαθιστά τους μισθούς που ορίζονται με συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Σκοπός του είναι να ορίζει τα κατώτατα όρια για όλη την οικονομία ώστε, όπου και όπως είναι δυνατόν, οι συλλογικές συμβάσεις να ορίζουν υψηλότερους μισθούς. Ο κατώτατος μισθός προστατεύει την αγοραστική δύναμη των πλέον χαμηλότερα αμειβομένων και καθορίζεται σε ποσοστό 30%-60% του μέσου μισθού για τις αναπτυσσόμενες χώρες και πάνω από 40% για τις ανεπτυγμένες χώρες ώστε να συμβάλει στη μείωση των μισθολογικών ανισοτήτων των χαμηλότερα αμειβομένων.
Επιπλέον στη διαμόρφωση του βασικού μισθού θα συνυπολογιστούν και τα εξής οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια:
i) Το όριο της ελάχιστης διαβίωσης, ως καθαρό διαθέσιμο εισόδημα, σε σχέση με το επίπεδο της φτώχειας.
ii) Η σχέση κατώτατου μισθού, ως καθαρό διαθέσιμο εισόδημα, προς τον μέσο μισθό, ομοίως ως καθαρό διαθέσιμο εισόδημα.
iii) Πλήθος εργαζομένων, που επηρεάζονται άμεσα από τον κατώτατο μισθό και την επίπτωση αυτού στο σύνολο των μισθών της χώρας.
iv) Κοινωνικές παροχές προς ευάλωτες ομάδες εργαζομένων καταβαλλόμενες με εισοδηματικά κριτήρια.
Γενικοί οικονομικοί παράγοντες όπως:
i) Ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και η προοπτική αυτού στο μέλλον σε εθνικό επίπεδο και οι τυχόν διαφορές σε επιμέρους γεωγραφικές περιοχές.
ii) Παραγωγικότητα της οικονομίας στο σύνολό της και σε επιμέρους κλάδους.
iii) Ποσοστό ανεργίας συνολικώς και για επιμέρους ομάδες και οι αιτίες της.
iv) Εκταση, αιτίες και μορφές της αδήλωτης εργασίας.
v) Συνδρομή του κόστους εργασίας στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ως αυτοτελούς παράγοντα.
vi) Συνδρομή ασφαλιστικών εισφορών στη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων.
vii) Αναλογική σχέση του κόστους εργασίας προς λοιπούς παράγοντες ανταγωνιστικότητας π.χ., φορολογικό σύστημα, γραφειοκρατία κ.λπ.
Αποτελεσματική εφαρμογή για την αποτροπή της:
i) αδήλωτης εργασίας γενικώς και ανά τομέα της οικονομίας,
ii) εικονικώς δηλούμενης αμοιβής και ανά τομέα της οικονομίες,
iii) υποκατάστασης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Είναι οφθαλμοφανές ότι στην αγορά εργασίας όλοι οι δείκτες που αναφέρονται παραπάνω δύσκολα θα βελτιωθούν ώστε να μην απαιτείται μείωση αμοιβών. Παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν πρόσφατα, δεν γίνεται στις παρούσες οικονομικές συνθήκες και σε σύντομο χρονικό διάστημα να περιοριστεί η αδήλωτη εργασία, να μην «κλέβουν» οι επιχειρήσεις το ΙΚΑ δηλώνοντας χαμηλότερους μισθούς, να κατακλυστεί η αγορά από ατομικές συμβάσεις, αντί των συλλογικών, να αυξηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Οι εργαζόμενοι είναι χειροπόδαρα δεμένοι από τις απαιτήσεις των δανειστών και περιμένουν μοιραία νέες μειώσεις.
Της Μ.Λαμπαδίτη
