Εκτός από τις εταιρείες που συμμετέχουν στο σχήμα κατασκευής του αγωγού, δηλαδή Statoil (Νορβηγία), E.ON (Γερμανία), ΑXPO (πρώην EGL Ελβετία), η προοπτική κατασκευής του αγωγού που θα μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ιταλία μέσω της Ελλάδας... και της Αλβανίας δείχνει ότι ενδιαφέρει δεκάδες επιχειρήσεις που παράγουν ή εμπορεύονται φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, θερμότητα (τηλεθέρμανση), σε Ελλάδα, Ιταλία, Αλβανία, Γαλία, Ισπανία, Αζερμπαϊτζάν, Αραβικά Εμιράτα, Ελβετία και Ολλανδία.
Το ενδιαφέρον εκδηλώθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας market test, μετά την αίτηση της εταιρείας του ΤΑΡ στις ρυθμιστικές αρχές των τριών χωρών που διέρχεται, να εξαιρεθεί από την υποχρεωτική πρόσβαση τρίτων στη χωρητικότητα του αγωγού.
Δηλαδή, ο αγωγός να λειτουργεί ως ανεξάρτητο σύστημα και να μην υπόκειται στους ρυθμιζόμενους κανόνες για την πρόσβαση τρίτων.
Βάσει του κοινοτικού θεσμικού πλαισίου, προκειμένου να δοθεί τέτοια άδεια, οι ιδιοκτήτες του αγωγού θα πρέπει να αποδείξουν ότι υπάρχει ενδιαφέρον για δέσμευση της χωρητικότητας του αγωγού με τη διαδικασία του market test, η οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση ολοκληρώθηκε πέρυσι τον Αύγουστο.
Έτσι μετά την εξέταση και των άλλων παραμέτρων που αφορούν τη λειτουργία του σχεδιαζόμενου αγωγού, οι Ρυθμιστικές Αρχές της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Αλβανίας επέτρεψαν την εξαίρεσή του από τους κανόνες πρόσβασης τρίτων, θέτοντας ωστόσο συγκεκριμένους όρους τόσο για την τιμολόγηση της χρήσης του αγωγού, όσο και για την αποτροπή εκμετάλλευσης της δεσπόζουσας θέσης που μπορεί να αποκτήσει ο αγωγός στις τρεις χώρες.
Όπως αναφέρουν μάλιστα στο euro2day στελέχη της εταιρείας του ΤΑΡ στην Αθήνα, η απόφαση των τριών ρυθμιστών θα πρέπει να επικυρωθεί και από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ειδικότερα, η εξαίρεση χορηγήθηκε με την ταυτόχρονη επιβολή πρόσθετων δεσμευτικών όρων, οι οποίοι διασφαλίζουν τη χωρίς διακρίσεις πρόσβαση τρίτων στον αγωγό TAP.
Συγκεκριμένα, προβλέπεται η δυνατότητα δέσμευσης χωρητικότητας πλέον του 50% της μέγιστης χωρητικότητας του αγωγού (η μέγιστη δυναμικότητα είναι 20 δισ. κυβικά μέτρα τον χρόνο), με τιμολόγια τα οποία θα αντικατοπτρίζουν το κόστος, ενώ διασφαλίζεται η ανεξαρτησία της εταιρείας TAP ως διαχειρίστριας του συγκεκριμένου αγωγού μεταφοράς.
Επίσης, κατοχυρώνεται η διασύνδεσή του με τις υπάρχουσες, αλλά και τις μελλοντικές υποδομές φυσικού αερίου στην Αλβανία και στην Ελλάδα, μέσω της επιβαλλόμενης υποχρέωσης για την ανάπτυξη νέων σημείων εισόδου και εξόδου επί του αγωγού, σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς στις δύο αυτές χώρες.
Λαμβάνονται δε μέτρα για τη διαφύλαξη του ανταγωνισμού, την αποτροπή της ανάπτυξης και την ενίσχυση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά φυσικού αερίου και στις τρεις χώρες.
Οι ενδιαφερόμενοι
Σε ό,τι αφορά τις εταιρείες που εκφράζουν ενδιαφέρον, ομαδοποιούνται βασικά σε επιμέρους κατηγορίες: οι ελληνικές ΔΕΠΑ και Μ+Μ (Μότορ Όιλ και όμιλος Μυτιληναίου) έχουν άδεια προμήθειας και εμπορίας φυσικού αερίου, ενώ η δεύτερη είναι και μεγάλος καταναλωτής.
Οι μέτοχοι του ΤΑΡ, δηλαδή η νορβηγική Statoil , η γερμανική E.ON και η ελβετική ΑXPO (πρώην EGL), μέλη της κοινοπραξίας που θα παράγει το αέριο στο Αζερμπαϊτζάν, δηλαδή η Statoil, η ΒΡ, η TOTAL, μεγάλοι προμηθευτές και καταναλωτές φυσικού αερίου, όπως η GDF - SUEZ (Γαλλία), η ΕΝΕL (Ιταλία), η Εdison (Ιταλία) και η Gas Natural (Ισπανία).
Επίσης ιδιωτικές εταιρείες υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (utilities), όπως η Gruppo Hera (Ιταλία) και η Repower (Ελβετία).
Ενδιαφέρον έδειξαν και κορυφαίοι traders ενέργειας, όπως η ολλανδική Vitol, η ελβετορωσική Gunvor και η εταιρεία του Αμπού Ντάμπι World Energy.
Τέλος, ειδική περίπτωση είναι η Ionian Adriatic Pipeline, δηλαδή ο σχεδιαζόμενος αγωγός Δυτικών Βαλκανίων, τον οποίο προωθούν η Κροατία και η Βοσνία.
Ο αγωγός θα συνδεθεί με τον ΤΑΠ στην Αλβανία στο ύψος της πόλης Φίερι και θα διασχίζει το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία με κατάληξη το Σπλιτ Κροατίας, όπου θα συνδεθεί με το υπάρχον δίκτυο της χώρας και τον τερματικό υγροποιημένου αερίου στο νησί Κrk.
Ο αγωγός σχεδιάζεται ως διπλής κατεύθυνσης με δυναμικότητα 5 δισ. κυβικά τον χρόνο και μήκος 516 χλμ. Στο σχέδιο συμμετέχουν οι κρατικές εταιρείες Plinarco Κροατίας και BH Gas Βοσνίας καθώς και οι κυβερνήσεις της Αλβανίας και του Μαυροβουνίου. Ήδη η εταιρεία του ΤΑΡ έχει υπογράψει καταρχήν συμφωνίες συνεργασίας με τις επιμέρους χώρες.
Οι εκκρεμότητες στην Ελλάδα
Μετά την υπογραφή της τριμερούς διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό ΤΑΡ, μεταξύ της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Ιταλίας, αυτό που μένει είναι η επικύρωσή της από τη Βουλή και κυρίως η υπογραφή της συμφωνίας υποδοχής (host agreement) μεταξύ του ΤΑΡ και της ελληνικής κυβέρνησης.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, τη διεκπεραίωση της διαδικασίας την έχουν αναλάβει τα συναρμόδια υπουργεία και κυρίως το ΥΠΕΞ, οι πολιτικοί προϊστάμενοι του οποίου κ. Αβραμόπουλος και Κούρκουλας ολοκλήρωσαν με επιτυχία την τριμερή διαπραγμάτευση, και μάλιστα σε περίοδο έντονης ρευστότητας στην Ιταλία.
Για την υπογραφή της συμφωνίας υποδοχής του ΤΑΡ, σύμφωνα με πληροφορίες του euro2day, προχθές πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνάντηση υπηρεσιακών παραγόντων, στην οποία συμμετείχαν 23 στελέχη από όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία.
Το ζητούμενο για την εταιρεία του ΤΑΡ είναι η ολοκλήρωση της συμφωνίας υποδοχής και η νομοθετική επικύρωση της διακρατικής να ολοκληρωθούν πριν από την 31η Μαρτίου, οπότε θα πρέπει να υποβληθεί στην κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ ο φάκελος για την αξιολόγηση του αγωγού ΤΑΡ.
Οι εταιρείες
EDISON (ιταλική, συμμετέχει σε μικτές εταιρείες με ΔΕΠΑ και ΕΛΠΕ), ITALTRADING GAS & ENERGA, ENEL TRADE S.P.A. (θυγατρική της ιταλικής «ΔΕΗ»), ΔΕΠΑ Α.Ε., VITOL (ολλανδική εμπορική σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο), REPOWER (ελβετική εταιρεία ηλεκτρισμού), GRUPPO HERA TRADING S.R.L. (ιταλική εταιρεία διανομής ηλεκτρικού, αερίου, νερού, θερμότητας), GAS NATURAL SDG SA (ισπανική, κατά το παρελθόν διαπραγματευόταν την εξαγορά ΔΕΠΑ), TOTAL E&P ABSHERON B.V (γαλλική, συμμετέχει στην κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ που θα παράγει το αέριο), REPUBLIC OF ALBANIA, BP ENERGY EUROPE LIMITED (βρετανική), STATOIL HOLDING NETHERLANDS B.V. (νορβηγική, συμμετέχει στην κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ και μέτοχος στον ΤΑΡ), E.ON RUHRGAS AG (γερμανική, συμμετέχει στον ΤΑΡ), GDF - SUEZ (γαλλική εταιρεία αερίου), EGL AG (ελβετική, συμμετέχει στον ΤΑΡ), WORLD ENERGY SA (εταιρεία χαρτοφυλακίου του Αμπού Ντάμπι με δραστηριοποίηση και στην ενέργεια), GUNVOR INTERNATIONAL B.V. (εταιρεία trading για πετρέλαιο, φυσικό άεριο κ.λπ. με έδρα τη Γενεύη), ALBPETROL (αλβανική κρατική εταιρεία πετρελαίου), BP EXPLORATION (SHAH DENIZ) LIMITED (βρετανική, επικεφαλής της κοινοπραξίας Σαχ Ντενίζ), M & M GAS CO (ελληνική, με μετόχους τη Μοότορ Όιλ και τον όμιλο Μυτιληναίου), SHELL ENERGY EUROPE LTD (ολλανδική) και INTERSTATE COMMITTEE of the IAP pipeline.
Η τελευταία αποτελεί τη διακρατική επιτροπή δημιουργίας του αγωγού Ionian Adriatic Pipeline, που θα συνδεθεί με τον ΤΑΡ στην Αλβανία.
