- Η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να είναι στα πρώτα στάδια μιας άλλης, νέας κρίσης. Και για άλλη μια φορά, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι στο μάτι του κυκλώνα, επισημαίνει ο Stephen Roach, μέλος του διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο του Yale, μη εκτελεστικός πρόεδρος της Morgan Stanley Ασίας, και συγγραφέας του The Next Asia.
Δεδομένου ότι η Fed προσπαθεί να «βγεί» από τη λεγόμενη ... ποσοτική χαλάρωση (QE) – τηνάνευ προηγουμένου πολιτική των μαζικών αγορών των μακροπρόθεσμων assets – πολλέςαναδυόμενες οικονομίες βρίσκονται ξαφνικά σε μια μέγγενη. Το νόμισμα και τα χρηματιστήρια στην Ινδία και την Ινδονησία βυθίζονται, με τις παράπλευρες απώλειες να είναι εμφανής στη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική και την Τουρκία.
Η Fed επιμένει ότι είναι αθώα - την ίδια παράλογη θέση που πήρε μετά το τέλος της Μεγάλης Ύφεσης του 2008-2009, όταν υποστήριξε ότι η υπερβολική νομισματική πολιτική της δεν είχε τίποτα να κάνει με τις φούσκες στην αγορά κατοικίας και την πιστωτική αγορά, που ώθησαν σχεδόν όλον τον κόσμο στην άβυσσο. Και παραμένει σε άρνηση: Αν δεν ήταν η μείωση των επιτοκίων που το QE είχε επιβάλει στις ανεπτυγμένες χώρες από το 2009, το κυνήγι τωναποδόσεων δεν θα είχε πλημμυρίσει τις αναδυόμενες οικονομίες με βραχυπρόθεσμα "ζεστό" χρήμα.
Όπως στα μέσα της δεκαετίας του 2000, υπάρχει αφθονία ευθυνών και σήμερα, επισημαίνει ο Roach. Η Fed δεν είναι η μόνη που έχει αγκαλιάσει αντισυμβατικά μέτρα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής. Επιπλέον, οι εν λόγω αναπτυσσόμενες οικονομίες έχουν όλες ένα κοινό χαρακτηριστικό: μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών.
Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το εξωτερικό έλλειμμα της Ινδίας, για παράδειγμα, είναι πιθανό να κινηθεί σε μέσο όρο στο 5% του ΑΕΠ το 2012-2013, σε σύγκριση με 2,8% την περίοδο 2008-2011. Ομοίως, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ινδονησίας, στο 3% του ΑΕΠ το 2012-2013, αποτελεί μια ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση από τα πλεονάσματα σε μέσο όρο 0,7% του ΑΕΠ το 2008-2011. Ανάλογη εικόνα είναι εμφανής στη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική και την Τουρκία.
Ένα μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι ένα κλασικό σύμπτωμα της οικονομίας πριν από την κρίση, που ζει πέρα από τις δυνατότητές της - στην πραγματικότητα, επενδύοντας περισσότερα από ό, τι εξοικονομεί. Ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί η οικονομική ανάπτυξη για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας ανισορροπίας είναι ο δανεισμός του πλεονάσματος από το εξωτερικό.
Και τότε το QE ήρθε στο προσκήνιο. Παρείχε ένα πλεόνασμα κεφαλαίου στους επενδυτές στις ανεπτυγμένες χώρες, επιτρέποντας έτσι στις αναδυόμενες οικονομίες να βρίσκονται σε τροχιά υψηλού βαθμούανάπτυξης. Η έρευνα του ΔΝΤ υπολογίζει τις σωρευτικές εισροές κεφαλαίων στις αναδυόμενες αγορές κοντά στα 4 δισ. δολάρια από την έναρξη της ποσοτικής χαλάρωσης το 2009. Οι εισροές εφησύχασαν τις αναδυόμενες αγορές έτσι ώστε να πιστέψουν ότι οι ανισορροπίες τους ήταν βιώσιμες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να αποφύγουν την πειθαρχία που απαιτείται για να θέσουν τις οικονομίες τους σε πιο σταθερή και βιώσιμη πορεία, εξηγεί ο αναλυτής.
Αυτό είναι ένα ενδημικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας. Αντί ναπροσαρμοστούν στην οικονομική επιβράδυνση που σηματοδοτούν τα ελλείμματα - αποδοχή λίγο μικρότερης ανάπτυξης σήμερα για πιο βιώσιμη ανάπτυξη στο μέλλον – οι πολιτικοί και οι φορείς χάραξης πολιτικής επιλέγουν επικίνδυνα τεχνάσματα ανάπτυξης που τελικά αποδεικνύονται μπούμερανγκ.
Αυτή ήταν η περίπτωση στην ανάπτυξη της Ασίας, όχι μόνο στην Ινδία και την Ινδονησία σήμερα, αλλά και στη δεκαετία του 1990, όταν η σημαντικά διεύρυνση των ελλειμμάτων τρεχουσών συναλλαγών ήταν ένας προάγγελος της οικονομικής κρίσης του 1997-1998. Αλλά ήταν εξίσου αλήθεια και για τον ανεπτυγμένο κόσμο.
Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Αμερικής από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ήταν, στην πραγματικότητα, μια κραυγαλέα προειδοποίηση για τις στρεβλώσεις που δημουργήθηκαν από την αλλαγή στα στοιχεία του ενεργητικού που εξαρτώνται από την εξοικονόμηση, σε μια εποχή που επικίνδυνες φούσκες σχηματιζόντουσαν στις πιστωτικές αγορές και τις αγορές των assets.
Η κρίση χρέους της Ευρώπης είναι μια απόφυση των μεγάλων διαφορών μεταξύ των περιφερειακών οικονομιών με μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών - κυρίως τηςΕλλάδας, της Πορτογαλίας, και της Ισπανίας - και των χωρών του πυρήνα όπως η Γερμανία, με μεγάλα πλεονάσματα.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν κάνει ό, τι είναι δυνατόν για να «ηρεμήσουν» αυτά τα προβλήματα. Υπό την ηγεσία του Ben Bernanke και του προκατόχου του, Alan Greenspan, η Fed αντιμετώπισε τις φούσκες στην πιστωτική αγορά και στην αγορά των assets, ως νέες πηγές οικονομικής ανάπτυξης.
O Bernanke προχώρησε ακόμη περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι η απροσδόκητη ανάπτυξη από το QE θα είναι περισσότερο από επαρκής για να αντισταθμίσει τις όποιες τάσεις αποσταθεροποίησης μπορεί να προκλιθούν από τις εκροές/εισροές ζεστού χρήματος στις αναδυόμενες οικονομίες. Ωστόσο, η απουσία οποιασδήποτε τέτοιας απροσδόκητης ανάπτυξηςσε μια ακόμα-υποτονική οικονομία των ΗΠΑ, αποκάλυψε ότι το QE είναι κάτι περισσότερο απόένα καταφύγιο ρευστότητας.
Η στρατηγική εξόδου από το QE, αν η Fed βρει ποτέ το θάρρος να το κάνει, θα κάνει κάτιπερισσότερο από το να ανακατευθύνει το πλεόνασμα ρευστότητας από τις υψηλότερης απόδοσης αναπτυσσόμενες αγορές προς τις εγχώριες αγορές.
Επί του παρόντος, με τη Fed να υπαινίσσεται την πρώτη φάση εξόδου από την ποσοτική χαλάρωση, οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν ήδη ανταποκριθεί στις προσδοκίες τηςμειωμένης δημιουργίας χρήματος και την ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων στον αναπτυγμένο κόσμο.
Οι αναδυόμενες αγορές, όπως είναι λογικό λόγω των ελλειμμάτων τρεχουσών συναλλαγών, είναι οι πρώτες που έχουν αρχίσει να αισθάνονται τον πόνο.
Ξαφνικά, η ανισορροπίες αποταμίευσης / επενδύσεων είναι πιο δύσκολο να χρηματοδοτηθούν σε ένα μετα-QE καθεστώς, κάτι που έχει ήδη αρχίσει να χτυπά καμπανάκια στα νομίσματα της Ινδίας, της Ινδονησίας, της Βραζιλίας και της Τουρκίας.
Ως εκ τούτου, οι χώρες αυτές έχουν αφεθεί να παγιδευτούν σε παγίδες της πολιτικής : Οι ορθόδοξες αμυντικές στρατηγικές για τη βύθιση νομισμάτων συνεπάγονται συνήθως υψηλότερα επιτόκια - μια δυσάρεστη επιλογή για τις αναδυόμενες οικονομίες που αντιμετωπίζουν, επίσης, πτωτικές πιέσεις στην οικονομική ανάπτυξη.
Πού θα σταματήσει αυτό, κανείς δεν ξέρει. Αυτή ήταν η περίπτωση στην Ασία στα τέλη της δεκαετίας του 1990, καθώς και στις ΗΠΑ το 2009. Αλλά, με πάνω από μια ντουζίνα μεγάλες κρίσεις που πλήττουν την παγκόσμια οικονομία από τις αρχές του 1980, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το ποιό είναι το μήνυμα: οι ανισορροπίες δεν είναι βιώσιμες, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να παρακάμψουν τις συνέπειες.
Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες αισθάνονται πλέον την πλήρη ισχύ της μεγάλης στιγμής της Fed. Είναι ένοχες για την αποτυχία να αντιμετωπίσουν την δική τους αναπροσαρμογή κατά τις μέρες του QE. Και η Fed είναι εξίσου ένοχη, αν όχι περισσότερο, για τον συντονισμό αυτού τουαποτυχημένου πειράματος πολιτικής ευθύς εξαρχής.
