Του Π.ΜπουκαλάAπό τον φόβο μήπως πέσει ο ουρανός και μας πλακώσει αν αφήσουμε να περάσει μια βδομάδα δίχως να αναφωνήσουμε «γινόμαστε ρεζίλι στα μάτια των ξένων», αρπαζόμαστε από αυτό το φθαρμένο κλισεδάκι μέρα παρά μέρα.
Οι αφορμές, άλλωστε, δεν λείπουν.
Κι αν δεν είναι και τόσο σοβαρές, τις ζορίζουμε με το κόλπο του Προκρούστη και τις κάνουμε να φαίνονται μεγάλες:
Προχθες ήταν οι συγκρούσεις μεταξύ πράσινων και κίτρινων οπαδών στην Καλογρέζα, ενώ μέσα στο γήπεδο οι Ρώσοι βολεϊμπολίστες έκλαιγαν από τα χημικά κι όχι από τη χαρά τους για το τρόπαιο,
παραπροχθές ο αποκλεισμός της Ακρόπολης,
πριν το πανό επί της Ακροπόλεως,
νωρίτερα τα ιερά μας σκάνδαλα, πιο παλιά οι πυρκαγιές που κατέκαψαν τη μισή Ελλάδα και τσουρούφλισαν την Ολυμπία, κάθε λίγο και λιγάκι ένα νέο σκάνδαλο με ντοπαρισμένους Ελληνες αθλητές, κτλ. κτλ.
Αρπαζόμαστε, λοιπόν, από το στερεότυπο του ρεζιλέματος στα μάτια των ξένων και το μετασχηματίζουμε σε κραυγή στα δελτία ειδήσεων, σε τίτλο των ρεπορτάζ μας, σε ευκαιρία σχολιασμού. Συνήθως, όμως, πρόκειται για ’κείνον τον σχολιασμό... που ξεκινάει ανάποδα: από το τέλος, από τα συμπεράσματα. Ενα τέτοιου είδους συμπέρασμα, μια πεποίθησή μας ακλόνητη, είναι ότι οι ξένοι, οι κοντινοί και οι μακρινοί, οι σύμμαχοι και οι «άσπονδοι φίλοι», ενδιαφέρονται όλως ιδιαιτέρως για μας και την πορεία μας, κι ένας από τους κυριότερους λόγους ύπαρξής τους είναι να πληροφορούνται καταλεπτώς τι γίνεται στη χώρα μας, και βέβαια να βγάζουν όλη τους τη χαιρεκακία όταν κάτι κακό συμβαίνει στα μέρη μας.
Τίποτε δεν μπορεί να απαγορεύσει την ελληνοκεντρική ομφαλοσκόπηση, αλλά και τίποτε νομίζω δεν επιτρέπει να πιστεύουμε πως η χώρα μας είναι ο ομφαλός του κόσμου. Χώρα της περιφέρειας είναι η Ελλάδα, με σπουδαιότατη κληρονομιά (η οποία, ωστόσο, είναι περιουσία της οικουμένης πια), με τη γεωγραφία να την ευλογεί (και να ευθύνεται μέχρις ενός σημείου για τη ροπή μας προς τη χαλαρότητα και το «αύριο βλέπουμε»), αλλά δίχως πρωταγωνιστικό ρόλο, κι όχι στην Ευρώπη συνολικά, αλλά έστω στα γειτονικά Βαλκάνια, που υποτίθεται, στη φαντασίωσή μας, πως είμαστε ο οδηγητής τους. Πρώτο θέμα, λοιπόν, στα ξένα Μέσα θα γίνουμε με την ίδια συχνότητα και για τους ίδιους λόγους που γίνεται πρώτο θέμα η ελληνική επαρχία στα έντυπα και τα κανάλια του αθηναϊκού κέντρου: σπανίως, και επί σεισμών, εγκλημάτων και σκανδάλων.
Περιττεύει να πανικοβαλλόμαστε μια στο τόσο για την εικόνα μας στα μάτια των ξένων, όπως περιττεύει να ενθουσιαζόμαστε άνευ μέτρου κάθε φορά που κάποιος αλλοδαπός, διάσημος ή μη, μας εγκωμιάζει, από καρδιάς ή με τη γλώσσα της διπλωματίας και του καθωσπρεπισμού. Φρονιμότερο είναι να νοιαζόμαστε για την ουσία μας ή έστω για την εικόνα μας στα δικά μας μάτια. Και να ’χουμε το βλέμμα μας αυστηρό· ούτε στο ναρκισσισμό να ενδίδουμε, όσο ευχάριστος κι αν μοιάζει ούτε στην ευκολία της ισοπέδωσης να πέφτουμε και στη δική της ευχάριστη παγίδα.
Αρπαζόμαστε, λοιπόν, από το στερεότυπο του ρεζιλέματος στα μάτια των ξένων και το μετασχηματίζουμε σε κραυγή στα δελτία ειδήσεων, σε τίτλο των ρεπορτάζ μας, σε ευκαιρία σχολιασμού. Συνήθως, όμως, πρόκειται για ’κείνον τον σχολιασμό... που ξεκινάει ανάποδα: από το τέλος, από τα συμπεράσματα. Ενα τέτοιου είδους συμπέρασμα, μια πεποίθησή μας ακλόνητη, είναι ότι οι ξένοι, οι κοντινοί και οι μακρινοί, οι σύμμαχοι και οι «άσπονδοι φίλοι», ενδιαφέρονται όλως ιδιαιτέρως για μας και την πορεία μας, κι ένας από τους κυριότερους λόγους ύπαρξής τους είναι να πληροφορούνται καταλεπτώς τι γίνεται στη χώρα μας, και βέβαια να βγάζουν όλη τους τη χαιρεκακία όταν κάτι κακό συμβαίνει στα μέρη μας.
Τίποτε δεν μπορεί να απαγορεύσει την ελληνοκεντρική ομφαλοσκόπηση, αλλά και τίποτε νομίζω δεν επιτρέπει να πιστεύουμε πως η χώρα μας είναι ο ομφαλός του κόσμου. Χώρα της περιφέρειας είναι η Ελλάδα, με σπουδαιότατη κληρονομιά (η οποία, ωστόσο, είναι περιουσία της οικουμένης πια), με τη γεωγραφία να την ευλογεί (και να ευθύνεται μέχρις ενός σημείου για τη ροπή μας προς τη χαλαρότητα και το «αύριο βλέπουμε»), αλλά δίχως πρωταγωνιστικό ρόλο, κι όχι στην Ευρώπη συνολικά, αλλά έστω στα γειτονικά Βαλκάνια, που υποτίθεται, στη φαντασίωσή μας, πως είμαστε ο οδηγητής τους. Πρώτο θέμα, λοιπόν, στα ξένα Μέσα θα γίνουμε με την ίδια συχνότητα και για τους ίδιους λόγους που γίνεται πρώτο θέμα η ελληνική επαρχία στα έντυπα και τα κανάλια του αθηναϊκού κέντρου: σπανίως, και επί σεισμών, εγκλημάτων και σκανδάλων.
Περιττεύει να πανικοβαλλόμαστε μια στο τόσο για την εικόνα μας στα μάτια των ξένων, όπως περιττεύει να ενθουσιαζόμαστε άνευ μέτρου κάθε φορά που κάποιος αλλοδαπός, διάσημος ή μη, μας εγκωμιάζει, από καρδιάς ή με τη γλώσσα της διπλωματίας και του καθωσπρεπισμού. Φρονιμότερο είναι να νοιαζόμαστε για την ουσία μας ή έστω για την εικόνα μας στα δικά μας μάτια. Και να ’χουμε το βλέμμα μας αυστηρό· ούτε στο ναρκισσισμό να ενδίδουμε, όσο ευχάριστος κι αν μοιάζει ούτε στην ευκολία της ισοπέδωσης να πέφτουμε και στη δική της ευχάριστη παγίδα.
